Watercrisis is inzet van derde Wereldwaterforum – achtergrond

De landen van de Verenigde Naties legden die belofte al twee keer af: op de Millenniumtop in 2000 en op de Duurzaamheidsconferentie van Johannesburg in 2002. Tot een collectief actieplan met controleerbare verbintenissen kwam het echter niet. Bij de vorige edities van het Wereldwaterforum (in 1997 in Marrakesh en in 2000 in Den Haag) werd de zogenaamde watercrisis volledig in kaart gebracht. De zoetwaterschaarste - vooral een gevolg van geografische schaarste maar ook van overbevolking, vervuiling en verspilling - treft nu 1,2 miljard mensen. Omdat de bronnen schaarser worden en de wereldbevolking zal groeien tot om en bij de 9 miljard, zal dat aantal in 2050 twee tot zeven miljard bedragen, zo rekenden 23 VN-organisaties vorige week voor in een rapport. Of het rampscenario van zeven miljard de kans krijgt om zich te voltrekken, hangt af van de manier waarop de internationale gemeenschap op de watercrisis reageert en anticipeert, aldus Unesco. Dat is de inzet van het derde Forum, het hoogtepunt van het internationale jaar van het drinkwater.

Tot daar de collectieve retoriek. De realiteit is dat de waterschaarste vooral gedragen wordt door een aantal landen die een natuurlijke schaarste kennen. De zoetwaterbronnen op aarde zijn geografisch erg ongelijk verdeeld. Azië telt 60 procent van de aardbewoners en beschikt maar over 30 procent van het drinkbaar water. In het Amazonewoud leeft 0,15 procent van de bevolking en bevindt zich 15 procent van de watervoorraad. Menselijke factoren zorgen voor bijkomende problemen. Eén ervan is slecht beheer, bijvoorbeeld door een overexploitatie van waterhoudende lagen en verspilling. Een andere is de vervuiling door afvalwater, pesticiden en meststoffen. Bovendien blijven zowel de wereldbevolking als de gemiddelde consumptie per aardbewoner aangroeien. Ze zijn in de twintigste eeuw respectievelijk verdrievoudigd en verzesvoudigd.

De problemen zijn bekend en intussen volledig in kaart gebracht, maar de meningen over de te volgen methodes verschillen. Wellicht het grootste meningsverschil draait rond de taakverdeling tussen de overheid en de nutsbedrijven. Is water een economisch goed of een gemeenschapsgoed? De heersende opvatting - een die duidelijk geformuleerd werd op het tweede Forum - beschouwt water met zijn talloze gebruikstoepassingen als een economisch goed. Vraag en aanbod bepalen een rechtvaardige prijs. Landen die de watervoorziening in handen leggen van privé-bedrijven, zullen minder verspilling en milieuonvriendelijke exploitatie voorkomen, luidt de redenering. Bovendien wordt zo privé-kapitaal aangetrokken voor een sector die permanent in geldnood verkeert. Geen onbelangrijk argument, want volgens de Verenigde Naties zijn elk jaar 180 miljard dollar nodig in plaats van de huidige 70 tot 80 miljard. De Wereldbank steunt deze aanpak en stimuleert de ontwikkeling van gemengde, publiekprivate partnerschappen.

Veel ngo’s protesteren echter tegen wat ze de reductie noemen van water tot koopwaar. Privé-bedrijven en multinationals krijgen het verwijt dat ze harteloos omspringen met een levensnoodzakelijk goed. Bedrijven als Vivendi, Suez-Lyonnaise des Eaux zijn in enkele landen - met Zuid-Afrika en Bolivia als bekendste voorbeelden - duidelijk tekort geschoten als waterleverancier. Voor de armste bevolkingslagen is of blijft drinkwater er onbetaalbaar.

De Wereldcoalitie tegen de privatisering van het water verenigt een dertigtal organisaties die opkomen voor water als gemeenschapsgoed voor de hele wereld en fundamentele grondstof voor de biosfeer. De organisaties zetten zich in voor een wereldcontract over het water. De bedenker van het initiatief, de Belg Riccardo Petrella, gaat uit van de volgende basisprincipes: de financiering van een levensminimum voor de gemeenschap, de bepaling van een prijs voor overconsumptie en de veroordeling van misbruik. Deze strekking ziet watervoorziening als een taak van de gemeenschap en wil het waterbeheer in handen van de burgers houden.

Het comité voor economische, sociale en culturele rechten van de Verenigde Naties verklaarde in december 2002 dat toegang tot drinkbaar water een mensenrecht is. Water is fundamenteel voor leven en gezondheid. Het mensenrecht water is onmisbaar voor een gezond en menswaardig leven.. Het is mogelijk een stap in de omgekeerde richting van de trend op het tweede Wereldwaterforum in 2000 in Den Haag, waar de deur wijd werd opgezet voor privatiseringen.

ONTWIKKELING: Watercrisis is inzet van derde Wereldwaterforum – achtergrond

KYOTO, 14 maart (IPS/INFOSUD) - Zondag gaat in Japan het derde Wereldwaterforum van start. De inzet is niets minder dan een collectief actieplan om een schuld van de internationale gemeenschap in te lossen: Tegen 2015 het aantal mensen dat geen toegang heeft tot drinkbaar water of sanitaire basisvoorzieningen halveren en een einde maken aan de niet-duurzame exploitatie van waterreserves.

De landen van de Verenigde Naties legden die belofte al twee keer af: op de Millenniumtop in 2000 en op de Duurzaamheidsconferentie van Johannesburg in 2002. Tot een collectief actieplan met controleerbare verbintenissen kwam het echter niet. Bij de vorige edities van het Wereldwaterforum (in 1997 in Marrakesh en in 2000 in Den Haag) werd de zogenaamde watercrisis volledig in kaart gebracht. De zoetwaterschaarste - vooral een gevolg van geografische schaarste maar ook van overbevolking, vervuiling en verspilling - treft nu 1,2 miljard mensen. Omdat de bronnen schaarser worden en de wereldbevolking zal groeien tot om en bij de 9 miljard, zal dat aantal in 2050 twee tot zeven miljard bedragen, zo rekenden 23 VN-organisaties vorige week voor in een rapport. Of het rampscenario van zeven miljard de kans krijgt om zich te voltrekken, hangt af van de manier waarop de internationale gemeenschap op de watercrisis reageert en anticipeert, aldus Unesco. Dat is de inzet van het derde Forum, het hoogtepunt van het internationale jaar van het drinkwater.

Tot daar de collectieve retoriek. De realiteit is dat de waterschaarste vooral gedragen wordt door een aantal landen die een natuurlijke schaarste kennen. De zoetwaterbronnen op aarde zijn geografisch erg ongelijk verdeeld. Azië telt 60 procent van de aardbewoners en beschikt maar over 30 procent van het drinkbaar water. In het Amazonewoud leeft 0,15 procent van de bevolking en bevindt zich 15 procent van de watervoorraad. Menselijke factoren zorgen voor bijkomende problemen. Eén ervan is slecht beheer, bijvoorbeeld door een overexploitatie van waterhoudende lagen en verspilling. Een andere is de vervuiling door afvalwater, pesticiden en meststoffen. Bovendien blijven zowel de wereldbevolking als de gemiddelde consumptie per aardbewoner aangroeien. Ze zijn in de twintigste eeuw respectievelijk verdrievoudigd en verzesvoudigd.

De problemen zijn bekend en intussen volledig in kaart gebracht, maar de meningen over de te volgen methodes verschillen. Wellicht het grootste meningsverschil draait rond de taakverdeling tussen de overheid en de nutsbedrijven. Is water een economisch goed of een gemeenschapsgoed? De heersende opvatting - een die duidelijk geformuleerd werd op het tweede Forum - beschouwt water met zijn talloze gebruikstoepassingen als een economisch goed. Vraag en aanbod bepalen een rechtvaardige prijs. Landen die de watervoorziening in handen leggen van privé-bedrijven, zullen minder verspilling en milieuonvriendelijke exploitatie voorkomen, luidt de redenering. Bovendien wordt zo privé-kapitaal aangetrokken voor een sector die permanent in geldnood verkeert. Geen onbelangrijk argument, want volgens de Verenigde Naties zijn elk jaar 180 miljard dollar nodig in plaats van de huidige 70 tot 80 miljard. De Wereldbank steunt deze aanpak en stimuleert de ontwikkeling van gemengde, publiekprivate partnerschappen.

Veel ngo’s protesteren echter tegen wat ze de reductie noemen van water tot koopwaar. Privé-bedrijven en multinationals krijgen het verwijt dat ze harteloos omspringen met een levensnoodzakelijk goed. Bedrijven als Vivendi, Suez-Lyonnaise des Eaux zijn in enkele landen - met Zuid-Afrika en Bolivia als bekendste voorbeelden - duidelijk tekort geschoten als waterleverancier. Voor de armste bevolkingslagen is of blijft drinkwater er onbetaalbaar.

De Wereldcoalitie tegen de privatisering van het water verenigt een dertigtal organisaties die opkomen voor water als gemeenschapsgoed voor de hele wereld en fundamentele grondstof voor de biosfeer. De organisaties zetten zich in voor een wereldcontract over het water. De bedenker van het initiatief, de Belg Riccardo Petrella, gaat uit van de volgende basisprincipes: de financiering van een levensminimum voor de gemeenschap, de bepaling van een prijs voor overconsumptie en de veroordeling van misbruik. Deze strekking ziet watervoorziening als een taak van de gemeenschap en wil het waterbeheer in handen van de burgers houden.

Het comité voor economische, sociale en culturele rechten van de Verenigde Naties verklaarde in december 2002 dat toegang tot drinkbaar water een mensenrecht is. Water is fundamenteel voor leven en gezondheid. Het mensenrecht water is onmisbaar voor een gezond en menswaardig leven.. Het is mogelijk een stap in de omgekeerde richting van de trend op het tweede Wereldwaterforum in 2000 in Den Haag, waar de deur wijd werd opgezet voor privatiseringen.

IPS / InfoSud - Syfia