Waterkrachtproject verhit IJsland

De drie centrales moeten Hvammur, Holt en Urridafoss gaan heten. Het project moest in eerste instantie energie gaan leveren voor uitbreiding van de aluminiumcentrale van Alcan in Hafnarfjordur, vlakbij hoofdstad Reykjavik. De uitbreiding werd eind maart echter in een referendum afgewezen door de inwoners van Hafnarfjordur.
Veel mensen in IJsland hadden het idee dat er nu geen behoefte meer zou zijn aan de centrales, maar dat is niet het geval. “Het is altijd duidelijk geweest dat de centrales in de Thjorsa niet verbonden waren aan de aluminiumfabriek in Hafnarfjordur,” zegt Fidrik Sophusson, directeur van Landsvirkjun, het nationale energiebedrijf in IJsland.
“Ook de aluminiumbedrijven Nordural, Alcoa en Norsk Hydro Arctus en dataopslagbedrijven hebben interesse getoond in de aankoop van stroom uit het waterkrachtproject. Alcan wil ook stroom voor de bouw van een nieuwe smeltoven.” Nordural en Alcoa bezitten al aluminiumfabrieken in IJsland.
De energiecentrales waren allereerst bedacht als een alternatief voor een centrale in de Nordlingaalda-aftakking verderop in de rivier. Deze aftakking ligt in een gebied van grote wetenschappelijke waarde. De drie geplande centrales in de Thjorsa liggen in landbouwgebied.
Het planbureau heeft aangegeven dat de gevolgen voor het milieu miniem zullen zijn, maar geoloog Ingibjorg Elsa Bjornsdottir is het hier niet mee eens. “Het gebied is in geologisch opzicht erg gevaarlijk en onvoldoende onderzocht,” zegt Bjornsdottir. “De tektonische platen in de regio verschuiven, er is een vulkaan in het gebied, er wordt veel geothermische hitte ontwikkeld en er zijn geologische kloven. Dit betekent dat de geologie van het gebied lastig in kaart te brengen is en moeilijk te begrijpen.”
Onlangs zijn er in het gebied dat door het project onder water zal komen te staan ook archeologische relikwieën gevonden, wellicht uit de tijd van de eerste IJslandse bewoners.
Om het project door te laten gaan moeten alle vier de gemeenteraden van de gebieden waardoor de rivier stroomt, akkoord gaan met komst van de centrales en de dammen en er toelages voor uit trekken in hun bestemmingsplannen. De twee gemeenteraden Asahreppur en Rangarthing Ytra, die aan beide kanten van het noordelijke gedeelte van de rivier liggen, hebben het project al in zijn geheel geaccepteerd.
De gemeenteraden Skeida en Gnupverjahreppur hebben de Urridafoss-centrale groen licht gegeven, maar doen volgens raadshoofd Gunnar Orn Marteinsson nog onderzoek naar de andere twee.
Er is echter minder overeenstemming van Floahreppur. De raad van Floahreppur besliste in juni dat de Urridafoss-centrale geen deel zal uitmaken van hun bestemmingsplan omdat die teveel schade zou toebrengen aan de toerisme-industrie, het ecosysteem in de rivier, het waterbeschermingsgebied en het landgebruik rondom de centrale.
Een dag later presenteerde Landsvirkjun een reeks van tegenmaatregelen aan de gemeenteraad. Hieronder vielen verbeteringen van wegen en een beter bereik voor mobiele telefoons. Maar deze tegenmaatregelen vielen niet goed toen de gemeenteraad ze enkele uren later bij de bevolking voorlag. “We zijn niet tevreden; deze situatie is te ondoorgrondelijk,” zegt aannemer Albert Sigurjonsson.
“De zalm in de rivier zal er slecht van af komen; de Urridafoss-waterval zal opdrogen en ook het toerisme in het gebied zal er onder te lijden hebben,” verklaart hij. “Vanuit een milieukundig oogpunt is geothermische energie een veel beter alternatief.”
Margret Sigurdardottir, regiomanager van Floahreppur, vertelt: “Er is nog geen beslissing genomen over het bestemmingsplan van het gebied. We wachten een risicoanalyse van het gebied af.”
Zowel Sigurjonsson als Sigurdardottir wijzen erop dat noch Floahreppur, noch Skeida en Gnupverjahreppur zullen verdienen aan het plan, omdat opbrengsten naar de raden gaan waar de energiecentrales geplaatst zijn. Sommigen beweren dat dit een belangrijk punt is voor de gemeenteraden.
De risicoanalyse zal eind september klaar moeten zijn. “Maar het zal voor Floahreppur tijd kosten om het te bestuderen en er een mening over te vormen,” aldus Landsvirkjuns functionaris van informatie, Thorsteinn Hilmarsson.