Wereldhandelstop start in sfeer van contestatie

Er wordt ons gezegd dat de handel een ladder kan zijn naar een beter leven en weg uit armoede en wanhoop. Helaas komt de realiteit van het internationale handelssysteem zoals het er nu uitziet, niet overeen met die retoriek, zo beet de secretaris-generaal van de Verenigde Naties de spits af met een opgenomen toespraak. Ook de Mexicaanse president Vicente Fox, de gastheer van de top, spaarde zijn kritiek niet. We kunnen niet langer toestaan dat de welvaart beperkt blijft tot een paar landen. We kunnen de strijd tegen armoede en marginalisering niet langer uitstellen. Fox drong er bij de 146 WHO-lidstaten op aan om te luisteren naar de kritiek op de economische globalisering.

De klare taal van Fox en Annan (die zich verontschuldigde er niet persoonlijk bij te kunnen zijn), werd op luid applaus onthaald door het dertigtal sociale activisten dat aanwezig was in de hal van het conventiecentrum in Cancun. De handelsministers in de zaal applaudisseerden ook, maar met minder enthousiasme. Ze weten dat het over hen gaat, maar het kan hen niet schelen, luidde het commentaar van de Spaanse activist Sergio Marroquí.

De ongenode gasten die op de openingsceremonie binnendrongen, riepen Schande! en toonden spandoeken met WHO ondemocratisch, WHO anti-ontwikkeling en WHO verouderd. Het is een schande dat de WHO de handel beschouwt als het belangrijkste middel tegen de armoede, want de organisatie creëert net armoede, verduidelijkt Anuradha Mittal, co-directeur van de humanitaire organisatie Food First.

De ministerconferentie in Cancun moet een tussenstand opmaken van de Doha-ronde, die tijdens de vorige conferentie, in 2001, werd opgestart. De 146 lidstaten van de WHO hebben een mandaat tot het einde van 2004 om verschillende multilaterale akkoorden voor de internationale handel in detail uit te werken. De vrijmaking van de handel in landbouwproducten is het meest omstreden onderwerp.

Er is weinig hoop dat de patstelling waar de Doha-ronde in terecht is gekomen kan opgelost worden in Cancun, want de industrielanden en de ontwikkelingslanden zijn het niet eens over de vraag wat de voorrang verdient: eerst de fouten uit de oude akkoorden rechttrekken of nu al handelsakkoorden sluiten over nieuwe domeinen. Zelfs over de vraag of meer vrijhandel überhaupt aangewezen is in sectoren als de landbouw en de dienstensector, bestaat er geen eensgezindheid. De ontwikkelingslanden weigeren verder te praten zolang de Europese Unie en de Verenigde Staten hun landbouw blijven ondersteunen met subsidies - nu ongeveer een miljard dollar per dag.

Terwijl de openingssessie plaatsvond, verzamelde op tien kilometer van het conventiecentrum een groep van ongeveer 3.000 activisten in de parken en cultuurcentra van de stad voor een parallelle conferentie die het People’s Forum gedoopt werd. Een groep demonstranten probeerde de officiële top te bereiken, maar zonder succes. Een tweehonderdtal gemaskerde betogers slaagde erin om een metalen hek omver te halen. Ze kwamen daarop oog in oog met de politie. Tien ordehandhavers, waaronder een generaal van het Mexicaanse leger, werden daarbij gewond. Volgens overheidsbronnen werd een gestruikelde agent vijf minuten lang bewerkt en geslagen door een woeste menigte. Ook vijf burgers en een journalist liepen verwondingen op.

Het meest shockerende voorval deed zich voor toen een lid van een Zuid-Koreaanse boerenvereniging over het metalen hek klom en daar zelfmoord pleegde door zichzelf in de borst te steken.

Een stuk rustiger was de betoging van dinsdag. Enkele honderden demonstranten stuitten op weg naar het conventiecentrum op een politieblokkade aan de rand van de dure hotelwijk waar de conferentie plaatsvindt. Onder hen was een groep van Europese en Latijns-Amerikaanse parlementsleden die als menselijk schild dienden voor de andere betogers. Bedoeling was om te testen of er geprotesteerd kan worden vlakbij de WHO-conferentie, verklaarde Pedro Marcel, van de Spaanse oppositiegroep Verenigd Links. We genieten officiële immuniteit. We dachten: laten we dat gebruiken om politiegeweld tegen de demonstranten te voorkomen.

De meest invloedrijke activisten verzamelen zich in Cancun onder de slogan Een andere wereld is mogelijk, die verbonden is met het Wereld Sociaal Forum. Samen met meer radicale anti-globalisten eisen ze een hervorming van de Wereldhandelorganisatie zodat die niet meer onderworpen is aan wat de dictaten van de rijke landen heet. Carlos Pérez del Castillo, de voorzitter van de Algemene Raad van de WHO, verklaarde in zijn toespraak dat hij de verschillende visies op de organisatie niet wil minimaliseren. Volgens hem is het nog mogelijk dat de verschillende lidstaten hun meningsverschillen overbruggen en toch akkoorden sluiten. Samen met Fox en Annan drong Pérez del Castillo aan om tegemoet te komen aan de eisen van de ontwikkelingslanden.

Annan legde de schuld voor het probleem van de oneerlijke handel bij de industrielanden. De Europese Commissaris voor de Handel Franz Fischler, liet de omfloerste beschuldigingen van Annan niet over zich heen gaan. De EU wil dat de helft van de import uit ontwikkelingslanden vrij is van invoertarieven en voor de vijftig armste landen vragen we zelfs helemaal geen invoerheffingen, zei Fischler.

De Europese Landbouwcommissaris drong erop aan dat in Cancun de deadline van eind 2004 wordt aangehouden. Met de uitbreiding van de Unie voor de deur, wordt het voor Europa erg lastig indien de onderhandelingen zouden uitlopen tot 2007. De groep van ACP-landen (79 voormalige Europese kolonies) boorde de hoop van Fischler meteen de grond in. In hun smeekbede voor speciale maatregelen tegen de armoede verklaarde de ACP-groep dat er weinig hoop bestaat dat er tegen zondag een akkoord wordt bereikt.

+ WTO-CANCUN - IPS Special Coverage http://www.ipsnews.net/focus/wto_cancun/index.asp
+ People’s Forum (http://www.laneta.apc.org/omc2/)
+ WTO 5th Ministerial (http://www.wto.org/english/thewto_e/minist_e/min03_e/min03_e.htm)