WHO eist dat 2 Belgische farmabedrijven verkoop malariamiddel stoppen

Met malaria besmette muggen infecteren jaarlijks 300 tot 500 miljoen mensen, vooral in Afrika. Ongeveer een miljoen daarvan sterft aan de ziekte.

Het gebruik van mono-artesiminetabletten versnelt de ontwikkeling van resistentie doordat het de malariaparasiet verzwakt maar niet doodt, zei de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) donderdag (19 januari) in een persconferentie. De WHO vindt de situatie zo nijpend dat ze een lijst vrijgeeft van farmaceutische bedrijven die deze malariatabletten marketen en verkopen. Dr. Lee Jong-wook, het hoofd van de organisatie, bevestigt persoonlijk dat zij de productie en verkoop stante pede moeten stopzetten.

Onder de 21 genoemde farmaciebedrijven uit acht verschillende landen, bevinden zich ook twee Belgische bedrijven die zich beide expliciet toeleggen op malariamedicatie: Arenco uit Geel en Dafra uit Turnhout. Daarnaast worden bedrijven uit zeven andere landen genoemd, waaronder de Franse multinational Sanofi-Aventis, Mepha uit Zwitserland, Holley Pharmaceuticals Company uit China, Cipla uit India en enkele uit Vietnam, Kenia en Ghana.

Nieuwe richtlijnen

Volgens de nieuwe richtlijnen die de Wereldgezondheidsorganisatie gelijktijdig met de oproep naar de farmaindustrie uitvaardigde, moet malaria vanaf nu behandeld worden met een combinatie van artesimine en een ander middel, niet meer met alleen artesimine of alleen een ander middel. Allen zo valt te voorkomen dat de malariaparasiet resistent wordt tegen artesimine en daarmee ook de gecombineerde therapie waardeloos wordt.

Als we de artsesimine-combinatietherapie verliezen, hebben we niet langer een medicijn tegen malaria, en het zal minstens tien jaar duren voor er een nieuwe ontdekt kan worden, zegt dr Arata Kochi, de nieuwe directeur van het malariadepartement van de WHO. Tot nu toe zagen we nog nooit dat een therapie faalde doordat de parasiet resistent werd voor artesimine, maar we volgen de situatie met argusogen.

De WHO is bezorgd door wat er met andere malariamiddelen gebeurde. Het eens zo populaire chloroquine - onder reizigers naar exotische oorden welbekend - heeft volgens haar in bijna alle delen van de wereld zijn effectiviteit verloren. Tegen andere middelen zoals atovaquone ontstond al een jaar na de introductie resistentie. Een ander voorbeeld is sulfadoxine-pyrimethanime. Toen dat in 1977 werd geïntroduceerd, werd het als 100% effectief beschouwd, maar amper vijf jaar laten kon het door resistentie nog maar een op de toen patiënten genezen.

Belgische reactie

Als wij zouden beslissen de verkoop van onze monotherapie te stoppen, zou dit simpelweg het einde van ons bedrijf betekenen, zegt Marc Mommaerts, de zaakvoerder van Arenco. Dat Geels bedrijfje van enkele werknemers verkoopt alleen monotherapie-artesimine, maar investeert de inkomsten daarvan naar eigen zeggen in de ontwikkeling van combinatietherapieën. Daarbij zou het dan gaan om ‘echte’ combinatietherapie. De enige huidige artesiminine-combinatietherapie houdt in feite alleen in dat twee pillen samen in een enkel doosje worden verkocht - niet dat het om een enkele tablet met twee ingrediënten gaat.

Wij zijn verbaasd over de harde communicatie van de WHO, zegt Caroline Jansen, de persverantwoordelijke van Dafra, dat naast mono-artsesiminine ook vier combinatie-artesiminineproducten verkoopt en zelf ook onderzoek naar nieuwe middelen doet. Wij geven de Wereldgezondheidsorganisatie gelijk dat monotherapie op termijn gestopt moet worden, maar dat is een gedeelde verantwoordelijkheid van de farmaindustrie én de nationale overheden, artsen en apothekers. Er zijn trouwens een veertigtal producenten van artesiminine - meer dus dan in die lijst.

Darfra zegt dat het graag wil meewerken aan een serieus actieplan, maar zegt dat je niet van de ene op de andere dag overschakelen. In sommige landen zou dat een ramp zijn, zeggen zowel Jansen als Mommaerts. Jansen: Combinatietherapie is per definitie duurder, dus bestaat het gevaar dat zieken bij een verbod op mono-artesiminine niet overschakelen op goedkopere, minder effectieve versies van het middel, zoals chloroquine. Moeten die mensen dan gewoon sterven? Mommaerts vult aan dat resistentie juist vooral dreigt als gebruikte medicijnen van slechte kwaliteit zijn en te laag gedoseerd, en vindt kwaliteitscontrole daarom de eerste stap.

“We wachten nu eerst op informatie over termijn en methode”, zegt Jansen.
Noch Arenco noch Dafra ontving tot dusverre de nieuwe richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie of was op voorhand op de hoogte gesteld van de oproep om mono-artesiminine van de markt te halen. (ADR)

www.dafra.be
www.arenco.be
www.who.int/mediacentre/news/releases/2006/pr02/en/index.html