Wittebroodsweken overgangsregering zijn voorbij

Liberia werd 20 jaar lang verscheurd door een burgeroorlog die steeds opnieuw opflakkerde. Een offensief van de twee grote rebellengroepen in het land leidde vorig jaar tot een interventie van Afrikaanse vredestroepen en het vertrek van de door de VN als regionale oorlogsstoker beschouwde president Charles Taylor. Een vredesakkoord tussen de rebellen en de rest van de regering bracht een overgangsregering aan de macht die het land moet besturen tot er in 2005 verkiezingen kunnen worden gehouden. Een VN-vredesmacht die al uit 8.000 manschappen bestaat, kijkt in Monrovia toe op de naleving van het akkoord en begint langzaam ook buiten de stad troepen te ontplooien. Toch blijft het grootste deel van het platteland in handen van de rebellen.

De ontwapening van de naar schatting 40.000 rebellen en regeringsmilities in het land is de belangrijkste uitdaging waarvoor de overgangsregering staat. Sekou Damate Conneh en Thomas Yaya Nimely, de leiders van de rebellengroepen LURD en MODEL, hebben beloofd aan de ontwapening mee te werken, en ook de bevelvoerders van de milities die het opnamen voor de voormalige president Charles Taylor toonden zich bereid mee te werken.

Het door de VN gecontroleerde ontwapeningsproces begon in december in de grootste verwarring. Onduidelijkheid over de vergoeding waarop de strijders recht hebben als ze hun wapens inleveren en terug aanknopen bij een bestaan als burger, zorgden in Monrovia voor een grote toeloop en rellen van ontevreden militieleden. Intussen zijn er minder wapens zichtbaar in de hoofdstad, maar niemand twijfelt eraan dat de strijdende partijen nog altijd beschikken over het grootste deel van hun arsenaal.

Voorlopig ligt het ontwapeningsproces stil. Een nieuwe ronde van inleveringen had op 20 januari moeten beginnen, maar de VN-vredesmacht (UNMIL) besliste die datum met een maand uit te stellen om de leiders van de rebellen en de overige milities de tijd te geven het proces met hun veelal piepjonge achterban te bespreken. Experts vrezen dat de vergoeding die de VN betaalt voor ingeleverde wapens de smokkel van goedkoop oorlogsmateriaal naar Liberia kan doen toenemen.

In het zuidoosten en het noorden van het land wordt sporadisch weer gevochten; de bevolking op het platteland heeft te lijden onder plunderingen, verkrachtingen en intimidatie door gewapende groepen.

Ook in de overgangsregering loopt niet alles zoals de auteurs van het vredesakkoord zich hadden voorgesteld. Gyude Bryant, de nummer één van de overgangsregering, krijgt het verwijt dat hij benoemingen verricht zonder het parlement zoals afgesproken de kans te geven bepaalde kandidaten voor hoge functies te weigeren. De regering kan ook nog altijd nauwelijks rekenen op burgemeesters en andere lokale bestuurders. Critici zeggen dat de overgangsregering gewoon een voortzetting is van het regime van Taylor. Bryant antwoordt daarop dat de lonen van de ambtenaren nu in elk geval worden uitbetaald en dat de prijzen van brandstof en rijst - het belangrijkste levensmiddel - verlaagd zijn.

Maar op die twee producten na zijn de prijzen sneller beginnen te stijgen. De koers van de Liberiaanse dollar is wel verbeterd: in oktober gingen nog 45 Liberiaanse dollar in één Amerikaanse dollar, nu nog maar 35. Fundamenteel blijft de Liberiaanse economie zwaar ziek. Het land krijgt veel te weinig exportinkomsten binnen: belangrijke sectoren als de ijzerertswinning werden door de burgeroorlog lamgelegd en konden nog geen nieuwe start nemen, terwijl de VN voorlopig vasthouden aan een uitvoerverbod voor diamanten en hout omdat de opbrengsten daarvan nog steeds de rebellengroepen dreigen sterker te maken. Samen met de verstikkende schuldenlast zou dat gebrek aan inkomsten de komende maanden voor steeds meer problemen kunnen zorgen.