Zigeuners: Een detail in de geschiedenis?

“Dat de politie ze naar de Franse grens begeleidt”, hoor ik een krantencommentator op de radio suggereren. Ok, ze hoeven niet zomaar met hun 250 woonwagens ongevraagd neer te strijken op de weide van een boer, een grootschalige vorm van wild kamperen. Maar ze om die reden uitwijzen … ? “Er zijn in West-Vlaanderen vijf terreinen voor rondtrekkende zigeuners gepland, met alle nodige voorzieningen, telkens voor twintig wagens. Daarvan is er maar één operationeel, in Kortrijk”, pik ik mee op de radio, hoewel ik de Franse grens al gepasseerd ben, niet begeleid, ik niet. Een onbekommerd nomadenbestaan leiden in onze overgereglementeerde maatschappij is niet evident.
Ik schakel over naar France Inter en moet even slikken. Zigeuners bevolken de headlines van het nieuws. Ook in Frankrijk. Gens du voyage heten ze hier volgens de wet. Manouches noemen de meesten zichzelf, jazzgitarist Django Reinhardt was er één. Roms zijn een minderheid.
Ik luister naar Minister Hortefeux die fiscale ambtenaren op ze af wil sturen, omdat hij zich - samen met een flink pak Fransen, zegt hij – vragen stelt over “la cylindrée” van hun wagens, zich m.a.w. afvraagt hoe ze zich kunnen veroorloven om met van die grote bakken rond te rijden. Er is, verneem ik, in Saint-Aignan het weekend voordien een zigeuner, geen engeltje, doodgeschoten tijdens een aanvaring met de gendarmerie. Zijn lotgenoten hebben amok gemaakt en president Sarkozy heeft die gewelddadige reactie aangegrepen om de opruiming van drie- van zeshonderd illegale kampen aan te kondigen, naast de uitwijzing naar hun vaderland, meestal Roemenië of Bulgarije, van Roms die zich aan fraude of verstoring van de openbare orde schuldig gemaakt hebben. Van stigmatisering van een gemeenschap gesproken ! Dit is andere koek dan woonwagenbewoners onder politiebegeleiding het land doen verlaten.
De manouches in mijn Franse dorp wonen daar al generaties. Lucho is een jaar of twee geleden met zijn groep naar een plek achter het kerkhof verhuisd. Dat was toen le père Michel stierf, hij is hier naar school geweest. Getrouw aan hun traditie ontruimden de manouches na zijn dood het terrein waar ze zich gevestigd hadden en staken ze Michels spullen in de fik. Het uitgebrande wrak staat er nog altijd, overwoekerd door onkruid. Arme schooiers zijn het. Je ziet ze rond sluitingstijd aan de Carrefour rondhangen. Voor de krantenvrouw zijn het de enige volwassenen die ze met tu aanspreekt, vous zijn ze niet waard. Les comédiens, hoor je ze wel eens geringschattend bestempelen.
Het kamp van Lucho ontruimen kan Sarkozy geen moeite kosten. Enkele gammele woonwagens, geen voorzieningen. Dat hoeft wettelijk niet in ons dorp. De vrouwen zie ik ’s ochtends hun kannen vullen aan de fontein bij de kerk. Eau non potable, lees ik op een bord. Alleen gemeentes met meer dan vijfduizend inwoners zijn - sinds twintig jaar al - verplicht om een terrein voor les gens du voyage uit te rusten. Een kleine helft van de gemeentes voldoet eraan. Het zijn niet altijd zigeuners die de wet niet naleven.
In Frankrijk zijn er officieel 400.000 gens du voyage, geregistreerd als nomaden dus. Twee derde onder hen trekt al lang niet meer rond, in deze samenleving is het zigeunerleven geen lachertje. Maar diegenen die zich ergens vestigen, blijven tweederangsburgers. Geregeld moeten ze zich melden. Stemrecht in de gemeente krijgen ze pas na drie jaar. Ik, niet ingeschreven, zonder plichtplegingen, want ik betaal belastingen.
Cijnskiesrecht van de 21e eeuw.
Verleden week maandag 2 augustus was het 66 jaar geleden dat in het uitroeiingskamp van Auschwitz de nazi’s de laatste drieduizend zigeuners vergasten. Volgens Le Pen een detail in de geschiedenis, die kampen. Ook voor Sarkozy en Hortefeux ?