Zimbabwe wordt "fabriek van armoede"

Op 19 januari werden de gesprekken hervat tussen de rivaliserende Zimbabwaanse partijen die in september 2008 een akkoord getekend hadden om de macht in het land te delen. Het overleg wordt geleid door de Zuid-Afrikaanse president Kgalema Motlanthe, zijn voorganger Thabo Mbeki die een mandaat heeft van de Zuidelijk Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC) en de Mozambikaanse president Armando Guebuza .
Net buiten de conferentie zei Arthur Mutambara, de leider van een kleinere fractie van de Movement for Democratic Change (MDC) en toekomstig vice-premier, dat de leiders geen andere keuze hebben dan de impasse op te lossen. “Nu is het moment waarop alle Zimbabwanen het eens moeten worden. Het is tijd voor flexibiliteit, compromis en pragmatisme”, zei Mutambara.
Maar na twaalf uur onderhandelen werd er geen centimeter vooruitgang geboekt. De MDC van Morgen Tsvangirai en de regerende Zanu-PF slagen er maar niet in om een overeenkomst te vinden over de machtsverdeling in een regering van nationale eenheid.

Armoederecords

Toch is zo’n regering dringender nodig dan ooit. Dat bleek nog maar eens uit een rapport van Save the Children (SCF). De hulporganisatie stelt daarin vast dat tien van de dertien miljoen Zimbabwanen in absolute armoede leven en de grootste moeite hebben om aan voedsel en andere basisbenodigdheden te geraken. Volgens een lokale alliantie van niet-gouvernementele organisaties zou dat cijfer zelfs nog hoger kunnen liggen.
“Veel meisjes moeten het zonder onderwijs stellen. Ongeveer 75 procent van de staatsscholen werkt niet naar behoren, omdat het grootste deel van de onderwijzers niet betaald wordt en dus op zoek moet gaan naar ander werk en voedsel. Veel arme families moeten bovendien hun kinderen van school halen en uitsturen op zoek naar werk en voedsel”, besluit het rapport.
Volgens Fambai Ngirande van de National Association of Non-Governmental Organisations (NANGO), is de realiteit echter nog veel slechter en worden de problemen nog erger. “Het is een grotendeels door de mens gemaakte, te vermijden en erg onnodige situatie”, zegt hij. “Het resultaat van jaren mislukt beleid en het egoïsme van de heersende politieke elite.”

Honger

Volgens Ngirande drijft de honger nu veel mensen tot extreme maatregelen zoals prostitutie en kinderarbeid, terwijl anderen giftige wortels of wilde vruchten moeten eten. De prijs voor een rit naar het werk verandert tweemaal per dag, zodat veel arbeiders bij hun job kamperen en enkel in het weekend naar huis gaan.
Hoewel de crisis zo diepgaand is dat vrijwel de hele bevolking er onder lijdt, zijn het volgens Ngirande vooral de “kwetsbare groepen zoals ouderen, mensen met hiv/aids, wezen en mindervaliden die het hardst getroffen zijn.”
Volgens Raymond Majongwe  van de Progressive Teachers’ Union of Zimbabwe (PTUZ) is de armoede onder leerkrachten een schandaal. Hij beschuldigt de regering ervan de leerkrachten moedwillig links te laten liggen, omdat ze vaak bestempeld worden als aanhangers van de oppositie. “Het is ongehoord dat de overheid blijft doen alsof er niets aan de hand is, op een moment waarop het nationale weefsel verder aftakelt”, zegt Majongwe. “Waar ter wereld vind je een leerkracht die zich van zijn loon geen fles melk kan kopen?”, vraagt Majongwe zich af. “Ga in eender welke klas en je zal een leerkracht zien die snoep en ander voedsel verkoopt om te proberen overleven.”

Rijke bovenlaag

Terwijl de armen steeds dieper in de problemen geraken, blijft een kleine klasse zich verrijken. Ze hebben toegang tot buitenlandse deviezen aan de officiële wisseltarieven van de Reserve Bank of Zimbabwe, waarna ze dat geld gebruiken voor vaak illegale handeltjes zoals de verkoop van auto’s, goud en diamanten. Wie goede connecties heeft, kan auto’s belastingsvrij invoeren en ze aan een hoge prijs verkopen.
Het is niet moeilijk om die elite in Harare te onderscheiden. Ze rijden rond in nagelnieuwe, dure auto’s, eten in exclusieve restaurants als KwaMambo in Avondale en bezoeken dure clubs zoals “Room 10” in de chique wijk Borrowdale Brooke, waar een avondje entertainment honderden euro’s kost.
Dat in een land dat door ontwikkelingswerkers als “een van de meest actieve fabriken van armoede ter wereld” beschreven wordt. Waar meer dan een derde van de Zimbabwaanse kinderen ondervoed is, de povere staat van de watervoorziening en riolering leiden tot een cholera-epidemie die al meer dan 2.200 levens gekost heeft, en een hyperinflatie die officieel op meer dan 243 miljoen procent geschat wordt.