'Zonder VN-troepen dreigt nieuwe genocide in Sudan'

Steeds meer wijst erop dat de Sudanese regering met een nieuw militair offensief is begonnen in Darfour. Vliegtuigen en helikopters hebben er bombardementen uitgevoerd. Door de regering gesteunde milities hebben dorpen en kampen aangevallen, waarvan vermoed wordt dat ze rebellen steunen die het Vredesakkoord voor Darfour niet hebben ondertekend. Dat akkoord werd in mei van dit jaar gesloten door de regering en één rebellenfactie.

Het akkoord, dat op steun kon rekenen van de Verenigde Naties, de Verenigde Staten, de Europese Unie en de Afrikaanse Unie, moest een einde maken aan het drie jaar durende geweld in Sudan. Dat werd vooral veroorzaakt door de regeringstroepen en de door de regering gesteunde Arabische milities, de Janjaweed. Die hadden het gemunt op de zwarte bevolkingsgroepen in Darfour.

In het conflict zijn al tussen de 200.000 en 500.000 doden gevallen. De Amerikaanse regering had het over een regelrechte genocide. Meer dan twee miljoen mensen werden daar gedwongen om hun huizen te ontvluchten. Door de aanhoudende onveiligheid zijn ze nog steeds niet kunnen terugkeren.

Volgens de VN zijn de onveiligheid en de onzekerheid juist toegenomen sinds het Vredesakkoord van kracht werd. Dat komt omdat de rebellengroep die het akkoord destijds ondertekende, zich vervolgens heeft gericht tegen vroegere medestrijders. Dat veroorzaakte een nieuw bloedbad waardoor vele humanitaire groepen die in het gebied gezondheidszorg, voedsel en andere humanitaire diensten leverden, gedwongen werden om hun personeel te evacueren. Het gevolg van de hele situatie is dat de deuren openstaan voor “een nieuwe regelrechte ramp”, zoals VN-secretaris-generaal Annan het ongewoon scherp verwoordde in een speech.

Eind vorige maand keurde de Veiligheisraad de ontplooiing van een VN-troepenmacht in Sudan goed, maar het land zelf weigert de komst van de blauwhelmen. De Sudanese regering doet de VN-missie af als een neokolonialistisch plan dat haar soevereiniteit aantast. Dat de VN-vredestroepen een veel sterker mandaat zullen meekrijgen om zichzelf en de burgerbevolking te beschermen dan de troepen van de Afrikaanse Unie, zal ook wel een rol spelen.

De AU-troepenmacht mocht dan wel weer blijven van Khartoem, op voorwaarde dat ze betaald werd door de Arabische Liga en Sudan zelf. De Afrikaanse Unie, die de VN officieel gevraagd hebben om haar taak over te nemen, heeft dat voorstel afgewimpeld.

Sindsdien vraagt VN-secretaris-generaal Kofi Annan met steeds meer aandrang aan Sudan om toestemming te geven voor de komst van de VN-troepen. De secretaris-generaal waarschuwt voor een herhaling van de genocide van 1994 in Rwanda als de Sudanese regering niet snel toestaat dat 20.500 VN-blauwhelmen de grotendeels machteloze troepenmacht van de Afrikaanse Unie mogen vervangen.

De vrees is nu dat de Afrikaanse Unie zijn 7.000 troepen begint terug te trekken, waardoor ze een vacuüm achterlaat dat snel gevuld zal worden door 23.000 Sudanese soldaten. Die stonden de voorbije maand klaar om een nieuw offensief te beginnen die de genadeslag moet toebrengen aan de rebellen, die gesteund zouden worden door Tsjaad en Eritrea.

Terwijl de tijd loopt, nemen de diplomatieke inspanningen toe. Vooral de VS zetten al meermaals druk op Khartoem, maar voorlopig zonder succes. Meer dan zachte druk willen de VS voorlopig niet uitoefenen.

Activisten vragen al maanden aan de Amerikaanse regering om via de Veiligheidsraad met strenge maatregelen te dreigen, zoals financiële en diplomatieke sancties, als Khartoem zich niet schikt naar vorige VN-resoluties. Enkele resoluties eisen bijvoorbeeld de ontwapening van de Janjaweed-milities.

Maar Rusland en China hebben zich altijd tegen sancties verzet. Zowel China als Rusland onthielden zich bij de stemming van de resolutie die een VN-troepenmacht mogelijk maakte. De VS wil de twee landen niet voor het blok zetten, want Washington heeft de goodwill van beide landen nodig voor een hoger doel: de confrontatie met Iran.

Mensenrechtenorganisaties zijn niet tevreden met de gang van zaken. Achttien organisaties lanceerden een oproep tot de internationale gemeenschap waarin ze vragen “de diplomatieke inspanningen tegenover de Sudanese regering serieus op te voeren. Tegelijkertijd moet een plan opgesteld worden voor een snelle ontplooiing van een goed uitgeruste VN-troepenmacht die de inwoners van Darfour moet beschermen, of de Sudanese regering daar nu mee instemt of niet”. (JV/PD)