Zuidelijk Afrika put hoop uit landhervorming

Er is een lichtpuntje aan het einde van de tunnel voor het proces van landhervorming in Zimbabwe, Zuid-Afrika en Namibië. De grootste uitdaging nu is ervoor zorgen dat nieuwe boeren een inkomen hebben.
Daar kunnen de lessen van het project ‘Broodwinning na Landhervorming’ helpen. Onderzoekers gaan de impact na van het landhervormingsbeleid op de armoedebestrijding en in welke mate de inkomsten van verhuisde gemeenschappen veranderd zijn. Het project loopt over drie jaar en krijgt financiële steun van de Britse overheid en de Britse Economic and Social Research Council.

De herverdeling van landbouwgronden werd in Zimbabwe snel doorgevoerd. Het resultaat was dat 150.000 kleine boerderijen en 15.000 grotere landbouwondernemingen van eigenaar wisselden. De overgang verliep chaotisch en niet zelden gewelddadig. Daarbij werden meestal blanke boeren van hun grond verdreven. In Zuid-Afrika en Namibië verloopt de herverdeling meer gestructureerd.

Ondanks deze verschillen zijn analisten het over één zaak eens: voor een groot deel schoot het beleid tekort. Volgens Ben Cousins, hoofd van het Programma voor Agrarische Studies (PLAAS) aan de universiteit van de Westelijke Kaap, zijn er veel oorzaken voor de mislukking: een gebrek aan planning, een gebrek aan infrastructuur om de producten op de markt te brengen en het feit dat regeringen geen oog hadden voor het aanleren van vaardigheden of het verschaffen van meststoffen.

Kleinschalig



Zimbabwe wordt algemeen als een economische ramp gezien, maar bepaalde onderzoekers koesteren hoop voor de landbouwsector. Vele boeren stellen het verrassend goed, meent Ian Scoones van het Instituut voor Ontwikkelingsstudies aan de Universiteit van het Britse Sussex. “Ze hebben nochtans de omstandigheden tegen: geen krediet, aftandse infrastructuur en cyclische droogtes. Maar ze investeren in nieuwe huizen, bouwen aan een veestapel en oogsten aanzienlijke hoeveelheden in natte jaren.”   

Economische instabiliteit en hyperinflatie hebben echter een verwoestende impact gehad op de landbouw. “Dat ondermijnt vooral de oprichting van nieuwe landbouwbedrijven”, zegt Scoones. “De ondernemingen die een lagere input vereisen en die meer verankerd liggen in lokale netwerken hebben het beter gedaan, al is het tegenwoordig moeilijk voor iedereen.”
 
“De Zimbabwaanse landhervorming heeft veel positieve kanten”, voegt Scoones eraan toe. “Een belangrijke les voor de rest van de regio is het ware potentieel van kleinschalige landbouw.”

Historisch benadeelden

In Zuid-Afrika zijn de mislukkingen van de landhervorming eveneens gekend. Groepen mensen kopen grond, maar wanneer onmiddellijk rendement uitblijft, kiezen leden ervoor weg te gaan en blijft er een kerngroep achter. Sommige nieuwe boeren laten het land braak liggen omdat ze de kosten en het onvoorspelbare karakter van landbouw hebben onderschat. Anderen verliezen hun interesse omdat ze zich voldoende gesteun voelen door de overheid.

Toch vallen er ook successen op te tekenen. Michael Aliber, een PLAAS-onderzoeker, vertelt over 486 gezinnen die als historisch benadeelden (onder de zogenaamde “restitution”) aanspraak maakten op 1600 hectaren land in Munzhedzi in de provincie Limpopo. Uiteindelijk verhuisden slechts 170 van deze gezinnen naar het gebied, maar 800 andere huishoudens vestigden zich daar eveneens hoewel ze niet in aanmerking kwamen voor herverdeling.

“Het lijkt erop dat gezinnen die wettelijk gezien in aanmerking komen voor land ook andere gezinnen aanvaarden”, legt Aliber uit, wat volgens hem getuigt van een sterke vraag naar land voor huishoudelijke doeleinden. “Ironisch genoeg had de regering commerciëlere landbouwers voor ogen:  voor mensen die een kleine lap grond willen is er dus geen steun.”

Ook in Namibië zijn de mislukkingen talrijker dan de successen. Daar verloopt het proces te traag voor de meeste mensen, verklaart landhervormingdeskundige Willem Odendaal. Namibië heeft een beperkt landbouwpotentieel, waardoor de meeste boeren voor  veeteelt opteren. Landbouwsubsidies werden teruggeschroefd en de concurrentie op de wereldmarkt nam toe. Er is weinig initiatief van de overheid om de herverdeling te steunen.

Toch doen veel boeren het goed op hun nieuwe gronden, meent Odendaal. “Voor hen is het uiterst belangrijk dat ze nu vrije mensen zijn die voor zichzelf werken.”

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.