Baas in eigen buik in de 21ste eeuw

Sinds de lancering van de slogan van ‘de China Droom’ (sic) door President Xi is de hele natie druk in de weer met het uitdenken en verwezenlijken van de eigen droom. Geheel in lijn met de Chinese pragmatiek komt dit vaak neer op een levenslang verbetertraject van de eigen persoonlijkheid.

Ik kijk elke dag met verbazing en bewondering naar de toewijding en energie, die Chinezen aan de dag leggen op zoek naar een kwaliteitsvolle leven. Dit levert vaak mooie maar soms ook absurde plaatjes en teksten op, die vlotjes gedeeld worden op de Chinese site “We-chat”, de Chinese facebook zeg maar.

Er is de “godin-geleerde”, die gehuld in kledij uit Chinese kostuumfilms graag uitpakt met haar kennis van de Chinese traditionele cultuur; de foodie die poëtische foto’s maakt van de natuur en van de groenten in haar moestuin, die ze dan verwerkt in gestileerde gerechten; de fashion blogger, die foto’s post van bloedmooie meisjes en knaapjes; de barista, die zijn recente aankoop van geisha koffiebonen uit Panama met ons deelt en tenslotte de kunstzinnige moeder, die geënsceneerde kiekjes maakt uit het dagelijks leven van haar opgroeiend zoontje. Het is duidelijk: iedereen is druk bezig met de choreografie van het eigen “goede” leven.

Huwelijksstress

Paradoxaal voltrekt deze zoektocht zich in een maatschappij die vele sociale verplichtingen en beperkingen oplegt aan het individu. Neem het voorbeeld van Chinese jongeren, die niet alleen stress ervaren op vlak van onderwijs maar vooral op vlak van het vinden van de juiste huwelijkspartner. Het huwelijk vormt letterlijk de hoeksteen van de maatschappij. Andere vormen van samenwonen zijn niet mogelijk, wettelijk noch cultureel. Kiezen voor de status van single wordt ten zeerste afgeraden. Ouders doen er alles aan om hun enig kind aan een geschikte partner te helpen. Iedereen hoort te trouwen, kinderen te krijgen en voor de ouders te zorgen in hun oude dag.

Toch is er een toenemende groep van alleenstaanden, die in de publieke opinie op dramatische wijze afgeschreven wordt als “residu-mannen en vrouwen”. “Overgebleven” mannen zijn niet aantrekkelijk omdat ze onvoldoende vermogend zijn en een lage scholingsgraad hebben. Sommigen van hen zoeken dan maar een toevlucht tot buitenlandse bruiden in Vietnam of Myanmar. Ze zijn blijkbaar minder veeleisend dan hun Chinese zusters.

‘Ik ken voldoende hoog opgeleide Chinese vrouwen, begin dertigers die de eigen kansen op de Chinese huwelijksmarkt erg gering inschatten.’

“Residu-vrouwen” hebben een totaal ander profiel. Ze zijn vaak hoogopgeleid, financieel zelfstandig en niet onknap. Een Chinese collega van Tsinghua Universiteit vertrouwde me toe dat hij soms zorgen maakte over alleenstaande vrouwelijke doctoraatsstudenten. Na hun doctoraat worden ze te slim en te oud bevonden door potentiële huwelijkspartners. Ik ken voldoende hoog opgeleide Chinese vrouwen, begin dertigers die inderdaad de eigen kansen op de Chinese huwelijksmarkt erg gering inschatten.

Deze situatie bezorgt jonge vrouwen en hun ouders veel stress en verdriet. Ofwel kiezen ze resoluut voor een eigen loopbaan zonder man ofwel vinden ze toch een partner, die er geen graten in ziet om samen te leven met een hoogopgeleide vrouw, die meer verdient dan hij. Vaak zijn deze nieuwe liefdes westerse mannen.

Discussie rond uitgesteld zwangerschap

Recent hebben deze vrouwen toegang tot een andere oplossing, met name het invriezen van de eigen eicellen. Je zult het je wel herinneren. Enkele jaren geleden hebben bedrijven als Apple, Microsoft en Facebook hun vrouwelijke medewerkers aangeboden te betalen voor het invriezen van hun eicellen zodat hun zwangerschap kan uitgesteld worden.

Zo een vaart zal het niet lopen in China. Er rust zowel een wettelijke als maatschappelijke taboe op het gebruik van “social freezing”. Om eicellen in te vriezen moet men een huwelijkscertificaat en geboortetoelatingskaart voorleggen aan de Commissie van Nationale gezondheid en familieplanning. Deze thematiek van uitgestelde zwangerschap heeft een hevig debat uitgelokt vier jaar geleden toen de bekende filmster Xu Jinglei in een interview toegaf dat ze haar eicellen liet invriezen in de VS. Ze was toen 39 jaar, alleenstaand en niet klaar voor het huwelijk.

Ondanks het verbod stijgt het aantal vrouwen die naar Japan of de VS reizen voor het invriezen van de eicellen.

Ondanks het verbod stijgt het aantal vrouwen die naar Japan of de VS reizen voor het invriezen van de eicellen. Bedrijven zoals reisagentschappen spelen handig in op deze trend via het “vruchtbaarheidstoerisme”. Een toenemende groep jonge vrouwen vindt dat ze het recht hebben op de eigen vruchtbaarheid. Ze vragen zich af waarom er geen verbod is op ongehuwde spermadonoren en wel een verbod op vrouwen, die eicellen invriezen?

Ook op maatschappelijk vlak blijft het uitgesteld zwangerschap een taboe. Ouders vrezen dat hun dochters nu een sterker argument hebben om het huwelijk uit te stellen of nog erger: om het op te geven. Mannen met een macho-ingesteldheid zijn niet onder de indruk van deze trend. Ze wijzen erop dat mannen toch een voorkeur blijven hebben voor jonge kneedbare vrouwen in plaats van sterke vrouwen, die de regie van de eigen vruchtbaarheid in eigen handen houden.

Dit belooft niet veel goeds in de strijd tussen de seksen. Gaat China de kant op van Japan, waar de huwelijkslust zodanig aan het afnemen is zowel onder mannen en vrouwen dat overheden alles eraan doen om de alarmerende afname van de bevolking tegen te houden? Zo geeft de stad Urayasu in Japan subsidies aan vrouwen die eicellen invriezen in de hoop om het snel teruglopend geboortecijfer op te krikken. Social freezing zal dan geen lifestyle fenomeen van rijke en verwende carrière vrouwen maar een onderdeel om de bevolking op peil te houden. Ondertussen gaat het leven in China door, druk in de weer de eigen droom na te jagen.