“Overgebleven vrouw” trekt zich niets aan van een Chinese machohuwelijksmarkt

Jongvolwassenen die zich een weg banen tussen de verwachtingen, contradicties en dilemma’s in de Chinese maatschappij, die volgt MO*columniste Ching Lin Pang al een tijd. Zoals Shi Tian, een “overgebleven vrouw”, die zich weinig tot niets aantrekt van de sociale verwachtingen in een nog alfamannelijke Chinese samenleving.

De Chinese samenleving is in volle verandering op alle fronten. Het jaar van de tijger, dat op 1 februari begon, belooft een pittig jaar te worden en niet in het minst op sociaal vlak.

Gaat de overheid de nultolerantie tegenover COVID-19 aanhouden, ook na de Olympische Winterspelen? Hoe gaat de arbeidsmarkt evolueren? Zal de Chinese overheid in staat zijn voldoende jobs te creëren voor het toenemend aantal universitair geschoolden?

Hoe effectief is het procreatiebeleid om vrouwen aan te zetten meerdere kinderen te hebben om zo de veroudering tegen te gaan? Maakt gendergelijkheid een kans in een polariserende maatschappij tussen feministen en conservatieve mannen?

Hoe gaan jongeren en jongvolwassenen om met de sociale veranderingen en politieke maatregelen?

Hoe gaan jongeren en jongvolwassenen om met de sociale veranderingen en politieke maatregelen? Of anders geformuleerd: hoe ervaren ze deze realiteit vanuit hun persoonlijk leven?

Het was het onderwerp van een internationale schrijfwedstrijd, die momenteel nog loopt. De wedstrijd kreeg de titel ‘Generations’ en werd uitgeschreven door het online magazine Sixth Tone.

De wedstrijd belooft een rijke oogst aan narratieve non-fictie op te leveren die ons meeneemt naar de ontluikende leefwereld van jonge Chinezen. De deadline voor de wedstrijd ligt op 30 april, dus het is nog even wachten op de bekendmaking van de winnaar.

Wat die generaties betreft, ik volg al lange tijd Chinese, vooral vrouwelijke, jongvolwassenen die meanderend tussen contradicties en dilemma’s van het dagelijks leven een weg vinden om een eigen inhoud te geven aan hun leven. Dat doen ze wars van heersende tendensen en opgelegde sociale recepten en concepten.

Deze maand breng ik telkens één van deze vrouwen in beeld.

Steenzoet

“Ben bezig, laat een bericht achter” is de naam van het account van Shi Tian op de chat app WeChat. De letterlijke vertaling van haar naam is Steenzoet, wat goed bekt in het Nederlands. Tian is eind de dertig, hoogopgeleid, behoort tot de etnische minderheid Miao en nog steeds single.

Mannen verkiezen eerder gedweeë, kneedbare meisjes boven vrouwen met een diploma en eigen wil.

Vanuit een conventionele, of zeg maar alfamannelijke, kijk op de Chinese samenleving behoort ze tot de weinig benijdenswaardige groep van ‘overgebleven vrouwen’. Dat zijn de dames die ondermaats presteren op de huwelijksmarkt. Mannen verkiezen eerder gedweeë, kneedbare meisjes boven vrouwen met een diploma en eigen wil.

Teneergeslagen is ze daarom geenszins. Daarvoor vindt ze het leven te boeiend.

Op dit moment verblijft ze bij haar familie in een dorp even buiten de miljoenenstad Chongqing en lijkt het alsof ze teruggeworpen wordt naar haar kindertijd. Want het Chinese Nieuwjaar vierde ze jarenlang elders, met anderen.

Zo woonde en studeerde ze geruime tijd in Hongkong en in België. Dit jaar hielp ze mee aan de voorbereidingen voor het Nieuwjaar van de Miao-minderheid en het Chinese tijgerjaar.

Eén van de grote klussen die geklaard moesten worden is het slachten van het “nieuwjaarszwijn”. Dit jaar ging een zeug van meer dan 300 kilogram eraan, ruim voldoende om de meer dan 50 familieleden van drie verschillende generaties twee weken te voeden.

Nieuwe tijden, nieuwe mores

De stemming in de familie was goed, renao (levendig), of zelfs heet en broeierig, zoals het hoort bij zo’n samenkomst. Iedereen, zowel familie- als dorpsgenoten was blij elkaar in levende lijve en in goede gezondheid terug te zien.

Koken, afruimen, afwassen, bijbabbelen, gokken en een spectaculair stierengevecht stonden op het programma. Of het stierengevecht al dan niet kon doorgaan hing af van de COVID-richtlijnen van de lokale overheid. Niets nieuws onder de zon.

Maar het vrolijk samenzijn met de familie werd niet altijd gesmaakt. Zo kwam haar moeder in 2019 in opstand. ‘Tut tut, ik ga niet naar het Chinees nieuwjaarsfeest in het dorp’, zei ze tegen haar man. ‘Elk jaar opnieuw werk ik me zoals alle vrouwen uit de naad om het eten te maken voor jong en oud. Trop is te veel.’

Ze keerde niet terug naar het dorp voor Nieuwjaar. ‘Ik wil een beetje tijd voor mezelf om te kunnen reizen, vrienden te zien, andere steden te bezoeken en lokale lekkernijen te proeven.’

Zo gezegd zo gedaan. Dus ging Tians vader, totaal ontredderd toen alleen naar het dorp. Nieuwe tijden, nieuwe mores, moet hij gedacht hebben.

Maar dat was voor corona. Nu is de slinger doorgeslagen naar de andere kant en is het een voorrecht om de familie terug te zien en te mogen koken voor de grote vrolijke familiebende.

Meer nog: sommige mannen boden aan mee te helpen, zoals Tians neef. Het frituren van rijstkoekjes lukte hem aardig, onder toeziend oog van haar moeder.

Steengoed

Kreeg Shi Tian dit jaar de vraag of ze al een vriendje heeft van nieuwsgierige tantes en nonkels? Wellicht deed ze niet mee aan de traditionele Miao duige, een type gezang tussen meisjes en jongens als deel van een paringsritueel. Hierin is Tian zeer discreet. Haar kennende vond ze een elegante uitweg om rond de vraag te fietsen.

Tian is klein maar energiek. Als lid van de Miao-minderheid moest ze niet onderdoen voor haar Han-Chinese leeftijdsgenoten.

Ze is niet alleen schrander maar vooral nieuwsgierig, avontuurlijk en zelfs rebels. Als tiener trok ze op haar eentje naar Xinjiang. Ook kwam ze eens kaalgeschoren thuis. Haar ouders schrokken zich een hoedje.

Ze is steengoed, deze Steenzoet. En geenzins een slachtoffer van haar etnische achtergrond, haar vrouw-zijn of de machohuwelijksmarkt in China.

Tijdens haar universiteitsjaren was ze wat gekalmeerd, maar zocht ze toch nieuwe uitdagingen. Zo deed ze een stage in een kunstencentrum van hedendaagse kunst. Wanneer ze in Shanghai studeerde schreef ze zich in voor lessen paaldansen.

Lees ook

Dit waren ze dan, de “meest vrouwvriendelijke” Spelen ooit

Ze is één brok energie, wat ze kanaliseert tussen zottigheden en academische excellentie. Als geen ander vindt ze een goed evenwicht tussen impulsiviteit en discipline.

Ze deed het toch maar: een master behalen in Hongkong en doctoreren in België. Ze is steengoed, deze Steenzoet. En geenszins een slachtoffer van haar etnische achtergrond, haar vrouw-zijn of de machohuwelijksmarkt in China.

Ze is geen “overblijvende vrouw”, maar een vrouw met een plan en vooral veel humor.