Duitslands reputatie ligt finaal aan diggelen

© Brecht Goris

 

Ben ik in Frankrijk, dan lees ik Franse kranten. In negorijen van nog geen vijfduizend inwoners stap je binnen in een Point Presse en je kunt je laven, van links tot rechts, aan le Monde, Le Figaro, Libération, La Croix, L’Humanité, Les Echos, om er maar enkele te noemen. Dat ligt daar maar voor een paar grijpstuivers, te midden van oude en nieuwe romans, poëzie soms en historische boeken van plaatselijke erudieten, al dat moois dus in wereldsteden als Saint-Junien, Le Dorat of Bellac. Vind je niet wat je zoekt, dan bestel je het gewoon. Boeken blijven na tien, twintig of meer jaar leverbaar. Kom daar eens om in ons, het Nederlandse taalgebied.

Vandaar dit:

Op 3 juli zie ik in Libération de dagelijkse tekening van Willem. Willem is een Nederlander, hij tekende al voor krantjes van Provo en verhuisde in 1968 naar Frankrijk. Hij tekent al meer dan dertig jaar voor Libé en net iets minder lang voor Charlie Hebdo. Willem ontsnapte aan de islamistische terreuraanslag van 7 januari 2015 omdat hij nooit naar redactievergaderingen komt.

Deze keer bezorgt Willem twee tekeningen.

Op de bovenste zie je een standbeeld van Angela Merkel. Voor wie haar niet zou herkennen, heeft Willem haar achternaam op het voetstuk geschreven. Merkel staat daar omwonden door touwen. Achter het standbeeld rukt een bende buitengewoon opgewonden kereltjes hard aan die touwen.

Op de onderste tekening zie je nog steeds het standbeeld van Merkel, onveranderd. De touwen om haar heen zijn afgeknapt, blijkbaar een seconde of zo geleden. Op de achtergrond liggen de opgewonden mannetjes ordeloos op de grond. Wat rest van de touwen in hun handen kronkelt nog wat na.

Willem staat niet bepaald bekend als fervent christendemocraat. Links kun je hem zeker wél noemen, zeer links. Het woord anarchistisch duikt vaak op naast zijn naam. Hier echter heeft hij, zoals alleen hij dat kan, de onomstotelijke of noem het de vaststaande of noem het de onwrikbare macht van Merkel exact getroffen.

Onwrikbaar? Onaantastbaar? Onomstotelijk?

Er wervelden wel andere geruchten rond de jongste weken. Haar voortijdige ondergang werd her en der gnuivend aangekondigd. Leedvermaak van Duitse commentatoren hoefde je niet eens tussen de regels te lezen. Hoewel, voortijdig – na dertien jaar kanselierschap? Zoiets mag je al een tijdvak noemen. Kinderen in Duitse lagere scholen vragen tegenwoordig hun ouders of mannen wel bondskanselier mogen worden.

Haar vijanden binnen de dubbelhoofdige christendemocratie waren al een hele tijd de messen aan het wetten. Ze staken hun afschuw voor haar liberaliteit, haar inclusieve ideeën, haar openheid voor de eenentwintigste eeuw, niet langer weg onder de tafels in de biertenten. Alexander Dobrindt, die in de Bundestag de CSU-fractie leidt, riep zelfs op tot een conservatieve revolutie. Nu goed, vrijheid, blijheid en ieder zijn meug, Duitsland is per slot van rekening een democratie. Echter, veel eerder waren veel kwalijker dingen aan de hand.

Vooral Merkels wereldberoemde vluchtelingenpolitiek werd bezwadderd en daartoe was haar christelijke vijanden geen leugen te grof. Nee, het is niet waar dat Merkel de deur voor vluchtelingen open heeft gegooid, nee, Merkel heeft nooit een niet in te dammen stroom vluchtelingen uit Syrië op gang gebracht, nee, Merkel heeft niet koppig op eigen houtje gehandeld en de buurlanden genegeerd, nee, Merkel werd niet van meet af aan uitgespuwd door het hele Duitse volk, veeleer integendeel, enzovoort, enzovoort. Wie geen Duits kent, leze het voortreffelijk gedocumenteerde stuk van Jeroen de Preter en Kamiel Vermeylen in Knack, nr. 26, van 27 juni tot 3 juli 2018, blz. 81-83.

De desinformatie, of noem het nepnieuws, of dat wat ik elders de verwrongen waarneming heb genoemd, is door consequent volgehouden liegen aangekomen in alle lagen van de Duitse bevolking.

De desinformatie, of noem het nepnieuws, of dat wat ik elders de verwrongen waarneming heb genoemd, is door consequent volgehouden liegen aangekomen in alle lagen van de Duitse bevolking. Dat hebben de parlementsverkiezingen op 24 september 2017 bewezen. Die dag haalde de zeer rechtse, zeg maar ronduit de anti-immigratiepartij AfD kiezers weg bij alle andere partijen, haar onverzoenlijke vijanden als daar zijn Die Linke en de groenen incluis.

Tel nu beide bij elkaar op of, voor wie wat beter is in wiskunde, bereken de integraal. De integraal is de langgerekte kronkel die je onder meer in staat stelt om de totale verandering van een gegeven grootheid te berekenen. Probleem: in het geval dat ik nu zal proberen te beschrijven, lijkt totale verandering in hoge mate onberekenbaar te zijn.

Eerst even de basisfeiten.

Na voor Duitse begrippen uiterst moeizame coalitiegesprekken vormde Merkel een regering van christendemocraten en sociaaldemocraten. Die regering heeft, alweer voor Duitse begrippen, niet zo’n riante meerderheid in het parlement: 399 zetels op 709. Voor de meerderheid heb je er dus minimaal 355 nodig. Maar nu komt het. Er zitten twee soorten christendemocraten in het federale parlement. De algemene (CDU) en die van Beieren (CSU). Die van Beieren hebben 46 zetels. Trek die af van 399 en je krijgt 353. Ai, twee te kort. Merkel heeft dus de CSU echt nodig. In München weten ze dat beter dan elders en ze zullen hun sleutelpositie zwaar proberen te verzilveren.

Merkel is een tacticus zoals je er weinig vindt, in Duitsland en ver daarbuiten. Geef je vijand pluche onder zijn kont en hij houdt zijn mond. Dat is haar beproefde methode. Dus duwt ze de minister-president van Beieren, Horst Seehofer, in een ministerszetel. Beierse Horst krijgt binnenlandse zaken én Heimat.

Ze kennen elkaar al heel lang. In een vorige regering was Seehofer bijvoorbeeld Merkels minister van landbouw. Dat wil niet zeggen dat zij vrienden zijn, ver van. Twintig jaar geleden, toen ze allebei nog niet zo veel voorstelden in de politiek, waren zij ten volle bereid elkaars bloed te drinken. Hun wederzijdse afkeer is sedertdien geëvolueerd naar haat en erger. De wrok steeg ten top nadat Merkel het zinnetje had gezegd waarmee ze de geschiedenis in zal gaan. Toppunt of misschien beter dieptepunt was tot voor kort het partijcongres van de CSU in het najaar van 2015 (geruime tijd na Merkels beroemde zinnetje). Seehofer heeft haar toen op het podium, ten overstaan van honderden partijleden, openlijk de les gelezen en vernederd. Als Seehofer en Merkel door dezelfde deur moeten, ligt die deur uit haar hengsels en hebben beiden vleeswonden.

Merkels beproefde methode is deze keer mislukt. Bij Seehofer. De oorzaak is eenvoudig.

Op 14 oktober houden ze in Beieren landsverkiezingen. Dat is niet zomaar een akkefietje. Beieren is twee keer zo groot als ons land en het heeft 13 miljoen inwoners. In het Beierse parlement heeft de CSU sinds 1949 op een paar onderbrekingen na altijd de absolute meerderheid gehad. Alle peilingen wijzen erop dat ze die in oktober zal verliezen. Ondraaglijke gedachte voor de CSU! En waaraan is dat verlies dan te wijten? Aan slecht beleid? Maar nee.

Kijk naar rechts, heel ver naar rechts, heel, héél ver. Daar doemt de AfD op, volgens alle peilingen zal zij iets halen omstreeks 14 procent. Dus beginnen de strategen van de CSU hun partij naar rechts te duwen. Vroeger was aan die kant helemaal niets te bespeuren. Nu heeft zich daar de anti-immigratiepartij AfD binnen gewrongen. Gevolg: de CSU begint stoere taal uit te slaan, tégen vluchtelingen, asielzoekers en dergelijke.

Seehofer dreigde ermee asielzoekers die erkend waren in andere EU-lidstaten en die richting Duitsland afzakten tegen te houden bij de grens, desnoods alleen bij de grens met Beieren. Merkel trok wit weg en ze is al geen gebronsd type. Geen sprake van, Horst, zei ze. Het hielp niet. Ze had geen greep meer op hem. Seehofer stelde een ultimatum. Op de Europese top over migratie moet ze op tafel slaan of haar regering ligt op apegapen.

Mager beest, die Europese top. Weinig duidelijks, behalve dan dat het beest in gestrekte draf naar rechts holt.

Mager beest, die Europese top. Weinig duidelijks, behalve dan dat het beest in gestrekte draf naar rechts holt. Toch slooft Merkel zich uit om het thuisfront laten geloven dat er geen reden meer is om ruzie te maken. Opvangcentra buiten Europa (geen Afrikaans land dat zoiets wil), bilaterale akkoorden met een dozijn of wat EU-lidstaten (onmiddellijk gelogenstraft), centra in Europese landen die dat zouden accepteren (wie, zeg me wie?) en centra aan de Duitse grens om asielzoekers snel het land uit te zetten.

Je zou zeggen, wat is nou betrouwbaarder, wat is nou steviger, wat solider dan Beierse witte worst, Beiers varkensgebraad, Beierse knoedels en een liter Beiers bier? Wel, indien dat klopt, is Seehofer alles, behalve Beiers. De negenenzestigjarige minister begon te stuiteren als een balsturige puber. Ontslag indienen, ontslag terugtrekken, centra aan de grens zijn slecht, centra aan de grens zijn goed, zelfs zijn partijgenoten keken elkaar meewarig aan.

Alla, oef, voorlopig blijft hij. En ook de sociaaldemocraten blijven, na het nuttigen van enige emmers stront. Maar Duitslands reputatie van onomstotelijkheid, onwrikbaarheid, onaantastbaarheid ligt finaal aan diggelen. De sociaaldemocraten hebben al veel vaker en veel eerder hun ziel verkocht. De kiezer heeft hen daarvoor afgestraft. En nu heeft ook nog Merkel haar christelijke ziel moeten verkopen, enkel en alleen om te beletten dat Seehofer haar land en Europa de vernieling in rijdt.

Seehofer raadgevers, niet bepaald linkse rakkers, zijn hem al tijden aan het waarschuwen. Je kunt asielzoekers niet zomaar terugsturen naar Oostenrijk.

Seehofer raadgevers, niet bepaald linkse rakkers, zijn hem al tijden aan het waarschuwen. Je kunt asielzoekers niet zomaar terugsturen naar Oostenrijk, zeiden de raadgevers (zie o.m. Die Zeit, nr 29, 12 juli 2018, blz. 5). Dacht Seehofer misschien dat de Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz en wat verderop de Hongaarse bovenbaas Viktor Orbán zijn vriendjes waren? Hoe naïef kun je zijn?

Kurz heeft, geheel volgens ieders, behalve Seehofers verwachtingen, laten weten dat Oostenrijk geen terugkerende asielzoekers zal opnemen. Als Seehofer niet uitkijkt, krijgen we binnenkort bidonvilles in de Beierse Alpen. Ik denk niet dat de kaasboeren in de Allgäu, Seehofers trouwe kiezers, dat prettig zullen vinden. Overigens is het gevaar miniem, want er drentelen daar aan de grens haast geen asielzoekers rond die mordicus Duitsland binnen willen. Hun aantal ligt onder vijf per dag. Ook daarop en op nog veel meer andere bezwaren hebben Seehofers adviseurs al tijden gewezen. Maar nee hoor, de bejaarde Beierse bewindsman jodelde onbekommerd voort en dat is een belediging voor de eeuwenoude kunst van het jodelen.

Wat moet een beetje redelijk mens van dat alles nu denken?

De hele Europese vluchtelingenpolitiek, toch één van de centrale punten van het beleid in deze eenentwintigste eeuw, één van de netelige punten, één van de punten die de liberale democratie op haar grondvesten doet schudden, wordt compleet onderuit gehaald, wordt herschapen tot een janboel van jewelste omdat in een uithoek van Duitsland een partij haar meerderheid niet wil verliezen. Dat wil niet eens zeggen dat de partij niet door zal kunnen regeren, daar in die provincie tussen Coburg en Garmisch-Partenkirchen. Er komt bij de plaatselijke verkiezingen namelijk ook een ander partijtje op, zo een met een onduidelijk centrumprogramma. Die freien Wähler, de vrije kiezers, heet dat partijtje. Met hen kan de CSU probleemloos een coalitie kan vormen.

Het totale gebrek aan verantwoordelijkheidszin van Seehofer en de zijnen, heel Europa uit elkaar scheuren om toch maar thuis het baasje te kunnen spelen, het tart mijn verbeelding en let wel, ik ben niet eens een vriend van het huidige Europa. Seehofer had het altijd over een bovengrens voor migranten. Nu is hij zelf diep onder de ondergrens van het elementairste politieke fatsoen gezakt.

En dan te bedenken dat Beieren met zijn CSU het model is waar iemand als Bart De Wever bewonderend naar opkijkt.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Schrijver & voormalig journalist

    Geert van Istendael (°Ukkel, 1947) studeerde sociologie en wijsbegeerte. Hij werkte bij het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, over ruimtelijke ordening.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.