Hardvochtigheid versus medeleven

Walter Zinzen ergert zich aan het gebrek aan medeleven in de coronacrisis. Achter de kille cijfers schuilen immers pijnlijke verhalen. Hebben onze beleidsmakers en experts daar eigenlijk al oog voor gehad? En ook in het racismedebat stoort Zinzen zich aan de hardvochtigheid in onze samenleving.

In Spanje werd een rouwperiode afgekondigd voor de coronadoden, de Nederlandse premier Rutte herdacht hen in een toespraak tot de natie, de paus bad voor hen in het openbaar op pinksterzondag, de New York Times besteedde een volle frontpagina aan hun nagedachtenis. En bij ons?

Heeft premier Wilmès of een andere politieke leider al ooit een woord van medeleven met de nabestaanden uitgesproken, die zelfs niet eens fatsoenlijk afscheid hebben kunnen nemen van hun dierbaren? Groen heeft voorgesteld van 21 juli, de nationale feestdag, een “dag van nationale rouw en samenhorigheid” te maken, waarop de namen van de overledenen zouden worden voorgelezen.

Tegelijk wil Groen alle “helden” die de samenleving draaiende hielden in de bloemetjes zetten. Een voortreffelijk voorstel, maar nergens heb ik gehoord dat het ook zal worden uitgevoerd.

Kille cijfers, maar geen moment van empathie.

De verantwoordelijke politici hebben kennelijk andere zorgen aan het hoofd. Zoals elkaar vliegen afvangen en om ter best te scoren. Zoals ruzie maken over de bevoegdheden. Zoals de ene dag het ene en de volgende het andere te zeggen.

Hun excuus: ze doen wat de deskundigen hen 'aanraden'. Ha, die deskundigen! Dag aan dag verblijden ze ons met cijfers. Steeds minder besmettingen, steeds minder ziekenhuisopnames en ja hoor, steeds minder 'overlijdens'.

Kille cijfers, maar geen moment van empathie. Het ontgaat onze viro-, epidemio- en andere logen kennelijk dat achter ieder cijfer een mens schuil gaat. Ook bij hen nooit een woord van medeleven. Nooit een woord van verontschuldiging omdat al hun maatregelen niet hebben kunnen verhinderen dat mensen dagelijks sterven aan het coronavirus.

Het lijkt alsof vele wetenschappers de pandemie beschouwen als een uitmuntende gelegenheid om te experimenteren en het hele land zien als een laboratorium. En daarbij vergeten dat hun proefdieren menselijke wezens zijn.

De ene econoom stelt een coronataks voor ouderen voor, de andere wil hen opsluiten tot de herfst van volgend jaar.

Maar het ergst zijn de economen.

Jarenlang hebben ze ons voorgehouden dat we met zijn allen langer en gezonder leven en dat we dus ook met zijn allen langer moeten werken.

Het rechtse kabinet-Michel ging daar gretig op in en verhoogde de pensioenleeftijd tot 67 jaar. Daarover hoor je nu niets meer.

Wie 65 is of, de hemel beware ons, nog ouder, is niet meer welkom op de werkvloer, zelfs niet als die digitaal is. Maar nuttig kunnen de oudjes volgens sommige economen toch nog steeds zijn. De ene stelt de invoering voor van een coronataks voor ouderen, de andere wil hen opsluiten (in quarantaine plaatsen) tot de herfst vab volgend jaar. Dat vonden twee politici ook: de N-VA'er Koen Metsu en de liberale Els Ampe.

Dat 80-plussers niet alleen tot de risicogroep behoren maar vaak nog een belangrijke rol spelen in de samenleving, is de “experts” duidelijk ontgaan. Kennen ze Herman De Croo (82) niet, of Jozef Deleu (83)? En duizenden anderen?

Zowel lichamelijk als mentaal zijn ze nog lang niet afgeschreven. Maar ze mogen wel hun kleinkinderen niet zien. Waarom dan niet? Ze zijn te oud, de 65 voorbij.

De kamergeleerden die ons momenteel regeren bewijzen met dit soort domme beslissingen alleszins dat ze wereldvreemd en dus, allicht ongewild, hardvochtig zijn.

We zijn begot het enige land in Europa waar de partij van de haat garen spint bij de coronacrisis!

Die hardvochtigheid zit helaas ook in de samenleving. Zeker, de blijken van solidariteit, sympathie, genegenheid voor de zieken en het geneeskundig en verplegend personeel zijn overdonderend en hartverwarmend.

Tegelijk waren hier en daar uitgerekend mensen uit de zorgsector slachtoffer van ongeëvenaarde haat. Hun kinderen en zijzelf werden bedreigd, soms zelfs fysiek, omdat ze hun omgeving zouden kunnen besmetten.

De hamsterwoede die er in het begin van de crisis voor zorgde dat artsen en verpleegkundigen na gedane arbeid met lege rekken werden geconfronteerd, was ook niet direct een uiting van medemenselijkheid.

Er loopt een directe lijn van dit collectieve egoïsme naar de brandstichters van Bilzen, de boommoordenaars in natuurgebieden, de gier die over de nieuwe woordvoerster van de Open Vld (een dame van Iraakse afkomst) is uitgegoten en de opkomst van extreem-rechts. We zijn begot het enige land in Europa waar de partij van de haat garen spint bij de coronacrisis!

Het is een bizarre coïncidentie dat de ademnood van coronapatiënten samenvalt met de slogan I can’t breathe, die wereldwijd gehanteerd wordt door activisten tegen racisme. De Nigeriaanse schrijver Ben Okri verwoordde het in De Standaard zo: ‘Akelig hoe die zin resoneert met onze diepste angst voor de pandemie. Hij linkt het coronavirus met het alomtegenwoordige en nietsontziende karakter van institutioneel racisme.'

De laatste woorden van de vermoorde George Floyd hebben inderdaad ook bij ons het debat over het racisme weer doen oplaaien. Een fraai spektakel was het niet.

Ook als alle standbeelden van Leopold II verdwijnen, zal er geen enkel structureel probleem opgelost zijn.

Het Vlaams Belang ontkende dat racisme een probleem is en vond dat wie hier niet tevreden is ons land maar moet verlaten. Als we de jongste peiling mogen geloven, is bijna 30 procent van de Vlamingen het met deze “oplossing” eens. Daartegenover staat dat duizenden, vooral jonge, mensen afgelopen zondag massaal hebben gedemonstreerd tegen iedere vorm van racisme.

Tegelijk laaide ook de discussie over dekolonisering weer hoog op en weerklonk de eis om de standbeelden van Leopold II te verwijderen. An sich een gerechtvaardigde eis. Een misdadiger van zijn allooi moet niet geëerd worden.

Toch moeten we opletten dat alle energie die aan het verleden wordt besteed de aandacht niet afleidt van het heden. Ook als alle standbeelden van Leopold II verdwijnen, zal er geen enkel structureel probleem opgelost zijn.

In de media hebben de afgelopen tijd tientallen en tientallen mensen getuigd over het racisme dat zij en hun kinderen dag aan dag ondervinden. Je kunt dan wel zeggen dat dit de schuld is van Leopold II en van het kolonialisme en je kan nog gelijk hebben ook, maar effectief is het niet.

Het is niet op die manier dat je de aula’s aan de universiteiten meer kleur zal geven, dat je politieagenten kweekt die zwart en blank gelijk behandelen, dat je discriminatie verhindert op de werkvloer, dat je een einde maakt aan het eeuwige geklaag dat alles wat fout gaat de schuld is van de “vremden”.

Wat ook niet helpt is de fixatie op zogenaamde besmette termen. Wie wordt er beter van als “blanken” wit moeten worden? Wat heeft dat nog met dekolonisering te maken?

Wie wordt er beter van als “blanken” wit moeten worden?

Dyab Abu Jahjah, toch een onverdachte bron in dezen, formuleert het zo: ‘Wat we vandaag nodig hebben in België, en in andere Europese landen, is niet een verandering in hoe blanken zich noemen, of een nieuwe etiquette om over bepaalde onderwerpen te spreken. Wat we nodig hebben zijn afdwingende maatregelen vanuit het beleid om discriminaties aan te pakken op gebieden zoals werk, onderwijs en huisvesting. En om politiegeweld, maar ook andere vormen van geweld tegen burgers in het algemeen en minderheden in het bijzonder aan te pakken.’ (Knack en De Morgen 8/6/20)

Straks, op 30 juni, ”vieren” we de zestigste verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid. Het zou mooi zijn als koning Filip op die dag in Kinshasa het voorbeeld van zijn Nederlandse ambtgenoot Willem-Alexander zou volgen. Die nam onlangs afstand van de houding van zijn grootmoeder, koningin Wilhelmina, tijdens de Tweede Wereldoorlog omdat ze onvoldoende aandacht had gehad voor de Jodenvervolging. Zo zou Filip zich kunnen verontschuldigen voor wat zijn verre voorvader de Congolese bevolking heeft aangedaan.

De misdaden van Leopold II en die van het Belgisch kolonialisme kunnen we evenwel niet ongedaan maken. Maar wat met de misdaden die sedertdien begaan zijn en nog steeds begaan worden door de Congolese machthebbers van vandaag?

Moeten we daar maar de schouders voor ophalen en zeggen: ach, het is allemaal de schuld van het kolonialisme? Zou dat geen toppunt van hardvochtigheid zijn?