Jonge mensen die oudere mensen de weg wijzen

Ik zoek de blik van de stoere jongen die net op de tram is gestapt. Zodra hij me ziet, lacht hij naar me zoals hij deed toen hij zeven was. Op kamp stopte ik hem onder en in zijn sponsen pyjama vertrouwde hij me toe dat hij hard aan het proberen was om niet de hele tijd aan zijn mama te denken. Een weerzien met iemand waar je nog als jeugdwerker mee hebt gewerkt is (bijna) altijd hartelijk.

Het is misschien wel het mooiste extralegale voordeel: dat er geen week voorbij gaat of je loopt iemand tegen het lijf waar je vroeger iets voor betekend hebt. In een aantal gevallen stopt het contact niet en schuiven de jongeren, eenmaal volwassen, permanent mijn leven binnen. Zo zijn er enkele jongeren van vroeger die nu mijn rijcoach zijn.

Het voelt wat contra-intuïtief aan nu het klimaat de debatten domineert, dat mijn bandbreedte volledig wordt ingenomen door de personenwagen en de poging die ik waag om er een te kunnen besturen. Sinds ik een kind ben, heb ik dezelfde nachtmerrie: plots, vanuit het niets zit ik achter het stuur van een auto op een druk kruispunt en moet ik rijden. Om eindelijk van die nachtmerrie verlost te zijn, en om nog een handvol andere redenen, ben ik begin dit jaar de rijschool binnen gestapt.

Dat loopt inmiddels niet van een leien dakje. Ik vind het niet gemakkelijk om halfweg mijn leven een nieuwe skill aan te leren. Barstende koppijn krijg ik er van. Na twee uur rijden, lijkt mijn lijf helemaal geblokkeerd. Ik lijk wel een baby die onhandelbaar is om dan ineens van de ene dag op de andere te kunnen rollen. Ik hoop dat ik ook ik plots na een groeispurt zal opstaan en zal kunnen autorijden. Zoals een kind op een dag opstaat en kan lopen.

Mijn grootste probleem is echter de rijleraar. Die kan zich gek genoeg niet inbeelden hoe het is om niét met een auto te kunnen rijden. Hij roept de hele tijd, is boos op mij als hij niet boos is op de andere chauffeurs. ‘Ik begrijp niet waarom je je best niet doet’, zegt hij tegen mij, ik die altijd mijn best doe. Als er iets is dat op mijn grafzerk zal staan is het wel: Hier ligt Bie Vancraeynest, ze heeft haar best gedaan.

Ik win of ik leer bij

Voor het eerst proef ik ervan wat het is om de hele tijd onterecht op je donder te krijgen. Hoe slopend dat is. In die kleine auto waar ik niet weg kan lopen en de man naast mij de macht heeft om te beslissen of ik straks alleen in het verkeer mag rijden. Na een aantal lessen functioneer ik niet meer. Niet het grillige Brusselse spitsverkeer boezemt me angst in, maar de man die mij er voor het eerst doorheen moet loodsen. Ik ben inderdaad afgeleid in de auto omdat ik de hele tijd denk: wat moet ik in godsnaam doen om hier een beetje positieve feedback te krijgen? Ondertussen verlies ik zes kilo van de stress, vertel aan iedereen die het maar een beetje wil horen hoe ik zit te zweten achter dat stuur. Ik ben zo van de kaart dat ik voor het eerst in acht jaar de deadline van mijn column mis.

Iemand stuurt me een bericht met de boodschap dat de zelfsturende auto er aankomt en ik dus gewoon misschien nog even moet wachten.

I either win or learn, het motto van Nelson Mandela, is doorgaans ook het mijne maar ik voel me voor het eerst in heel erg lang een ongelooflijke loser.

Wie minder auto’s wil in de stad, zal ook moeten zorgen voor kwalitatieve ontmoetingsruimte waar iedereen welkom is, maar dit terzijde…

Enter de rijcoaches. Voor wie klein behuisd opgroeit in een volkswijk van de hoofdstad is een rijbewijs, en bij uitbreiding een auto, een ticket naar de vrijheid. Een privéruimte waar je je vrienden in kan uitnodigen. Op eender welke avond zie je in mijn straat geparkeerde wagens met aangedampte ramen. Wie minder auto’s wil in de stad, zal ook moeten zorgen voor kwalitatieve ontmoetingsruimte waar iedereen welkom is, maar dit terzijde…

Er is veel enthousiasme bij jongeren met een rijbewijs om met mij te oefenen. Zij en ik genieten ervan dat de rollen nu zijn omgekeerd. Waar zij doorgaans mij om advies vragen, zijn het nu zij die mij met eindeloos geduld aanleren om achterwaarts te parkeren. Ik ruil mijn levenservaring maar wat graag in tegen hun onbevangenheid. Waar ik verkrampt achter het stuur zit, laveren zij soepel door het verkeer. Zij weten exact wat ik nodig heb: positieve feedback (‘Kijk, je rijdt toch?’) een aanstekelijke liefde voor motoren en snelheid. Ze hebben ook verbazend pedagogische vaardigheden.

Op een maandagavond ergens voor middernacht heeft iemand zelfs in een erg rustige straat met palen een parcourstje voor mij gemaakt. Hij verzint oefening na oefening en verhoogt telkens de moeilijkheidsgraad. We zijn niet de enigen die gebruik maken van deze rustige straat; verderop wordt duidelijk een en ander verkocht vanuit een geparkeerde wagen. Wij vermoeden dan ook dat de patrouillewagen die passeert uit is op die auto’s maar het is naast ons dat de zwaailichten halt houden.

Mijn rijcoach van de dag maant mij aan te zwijgen en voert volleerd het woord. Wie mannelijk is en Marokkaanse roots heeft of er zo uit ziet, die heeft op zijn drieëntwintigste al heel wat ervaring met de arm der wet. Wij blijken onze parkeeroefeningen uit te voeren voor het huis van een lid van de koninklijke familie. We komen er met een reprimande van af. Mijn hart bonst in mijn keel, hij moet er hartelijk om lachen.

Ik heb jeugdwerk altijd beschouwd als een vorm van samen onderweg zijn op voet van gelijkwaardigheid, en een leerproces dat wel degelijk in twee richtingen gaat, maar ik voelde de “pijl terug” nog nooit zo duidelijk als nu. Vanuit de impasse wijst iemand half zo oud mij de weg. Leren is iets dat je samen doet, dat is geen eenrichtingsverkeer (no pun intended).

Generatiekloof

Elke generatie heeft een aantal skills die voor hen een vanzelfsprekendheid zijn. Omdat ze nog jong van lijf en leden zijn of omdat ze in een bepaald tijdperk zijn geboren. Dat kunnen digitale vaardigheden zijn die wie geboren is voor het internettijdperk nooit meer kan inhalen. Of het intuïtief weten wat je moet doen om enkele duizenden van je leeftijdsgenoten op de been te krijgen.

Samen met mij raakt geen enkele fotograaf uitgekeken op de individuele ludieke sloganbordjes.

De klimaatspijbelaars hebben de betoging eigenhandig weer uitgevonden op zo’n manier dat een veertienjarige zich er als een vis in het water voelt. Ik loop al eens naast deze nieuwe kruistocht in spijkerbroek en het valt me op dat er veel sneller wordt gestapt dan in een gemiddelde vakbondsbetoging. Ik hoor geen voetzoekers maar draagbare speakers. Samen met mij raakt geen enkele fotograaf uitgekeken op de individuele ludieke sloganbordjes. Dit is niets dat ik eerder heb gezien.

Het zijn jonge mensen die oudere mensen de weg wijzen. Dat is voor een heel pak mensen blijkbaar moeilijk te verteren. Het paniekvoetbal bij de politieke partijen over dit kersverse verkiezingsthema is een van de vele symptomen daarvan. Het contrast tussen de flankerende speeches van Greta Thunberg en Jean-Claude Juncker voorbije donderdag zijn wat dat betreft naast pijnlijk ook symbolisch. Maar ook de reactie van de vakbonden op de vraag van de klimaatbetogers voor een stakingsaanzegging voor de betoging van 15 maart is tekenend. Ze snappen het gewoon niet.

Alsof we het ons kunnen permitteren om de leerkansen van de spijbelaars te laten liggen…