Reizen zonder grenzen?

Van alle seizoenen is de zomer mij het dierbaarst. Het gulle stralen van de zon, de schijnbaar eindeloze dagen, het opengooien van ramen en deuren. Voor dat laatste heb ik een zelfverzonnen verklaring: ik word niet graag begrensd.

Uit de collectieve reislust van mijn medeburgers leid ik af dat ook zij niet graag begrensd worden. Grenzen zijn er om te trotseren en over te steken.

Wij toeristen wachten niet op een uitnodiging, wij nodigen onszelf uit waar we willen zijn. Wij denken nooit dat we storen of niet welkom zijn.

Ik prop kampeerspullen en boeken in zakken en koffers, om met die berg bagage zo’n 1000 kilometer zuidwaarts te trekken. Het doel: een week lang geen last hebben van de wereld, haar bewoners en haar bij wijlen bedroevende richtingloosheid. Meer dan warmte, een boom om onder te zitten, een stapel boeken en wat stilte heb ik daar niet voor nodig.

Terwijl ik zoek naar een tekentang, pleisters en ontsmettingsmiddel, stuk voor stuk items om klein kinderonheil mee te bezweren, kijk ik met een half oog naar het nieuws. Het afgelopen jaar werden zo’n 13.000 mensen aan hun lot en de dodelijke hitte overgelaten midden in de woestijn, zonder voedsel of water. Zwangere vrouwen verloren hun baby’s, kinderen hun uitgeputte ouders. Ik onderdruk de aandrang om de net gevonden tekentang naar het televisiescherm te mikken. Mijn eigen laagje beschaving probeer ik angstvallig intact te houden.

Sinds de herfst van vorig jaar zet de EU de Noord-Afrikaanse landen onder druk om mensen op de vlucht tegen te houden, zodat ze Europa niet bereiken. Volgens de EU staat het een land vrij om mensen uit te zetten ‘zolang geen internationale wetten worden geschonden’.

Mensen bewust laten sterven van hitte, honger, dehydratatie en uitputting is dus geen schending van de internationale wetten. Wat mag en niet mag, en vooral wie wat mag: met rechtvaardigheid heeft dat vaak opmerkelijk weinig te maken.

Mensen bewust laten sterven van hitte, honger, dehydratatie en uitputting is dus geen schending van de internationale wetten. Wat mag en niet mag, en vooral wie wat mag: met rechtvaardigheid heeft dat vaak opmerkelijk weinig te maken.

Toen ik een paar dagen geleden ‘s ochtends door het Brusselse Maximiliaanpark wandelde, telde ik daar een vijftigtal bewegingloze slaapzakken. In de slaapzakken lagen mensen, die daar via allerlei omzwervingen waren gestrand, bij gebrek aan enig ander perspectief.

Na afloop van het congres dat ik bijwoonde bleven er twee grote schalen broodjes staan, die onverbiddelijk bij het afval zouden belanden. Of ik die mocht meenemen, luidde mijn brutale vraag. Even later liep ik met een collega-congresganger door Brussel, elk licht gegeneerd en onwennig met een wiebelende schaal broodjes op onze armen. ‘Are you hungry?’ Het was een belachelijke vraag, besefte ik zodra ik ze stelde. De broodjes waren in drie minuten uitgedeeld. Tientallen paren holle ogen, waarin vooral leegte en het verlies van alle hoop te lezen vielen, bleven mij de hele dag achtervolgen. Dat er mensen in de cel zaten omdat ze een aantal parkkampeerders onderdak hadden geboden, dat was ik niet vergeten. Stomme broodjes.

Diezelfde avond deed een verbolgen toerist op Twitter omstandig zijn beklag over de storende aanwezigheid van “illegale” Afrikaanse horlogeverkopers op het Spaanse strand waar hij naartoe wilde. Kan een hardwerkend mens tijdens zijn welverdiende vakantie niet eens meer ongestoord op het strand liggen zonder geconfronteerd te worden met andermans ellende? Ik opperde tegen beter weten in dat de horlogeverkopers in kwestie wellicht geen weet hadden van het bestaan van een concept als betaald verlof. ‘Die hebben altijd vakantie’, klonk het doordachte antwoord. Ik besloot wijselijk niet te reageren, het laagje beschaving indachtig.

Wanneer spoor- of luchthavenpersoneel staakt is de overlast voor de arme toerist of reiziger de voornaamste bekommernis. Nauwelijks groter onheil denkbaar dan vakanties die uitgesteld of afgelast moeten worden omdat er werknemers zijn die zelf ook wel eens hun vakantiedagen willen gebruiken. Wij hebben recht op die spotgoedkope vlucht, op de ligstoel bij het zwembad, het continentale ontbijtbuffet, de kannen sangria en de yoga op het strand. Wij hebben het recht om overal te geraken, overal te zijn en daar te blijven tot we het er beu zijn. Wie in de weg staat of ons tegenhoudt kan rekenen op onze vurigste toorn. Onze drang om elders te zijn spot met onze angst van wie hier van ver weg aanbelandt.

Wat er gebeurt met wie de VS illegaal probeert binnen te komen, staat intussen onuitwisbaar op mijn netvlies gebrand.

Intussen besloot het Amerikaanse Hooggerechtshof dat het omstreden inreisverbod van de regering Trump wel degelijk wettig is, alle bezwaren ten spijt. Inwoners van een reeks – voornamelijk Islamitische – landen mogen dus nog steeds niet naar de VS reizen omdat ze een potentieel gevaar zouden vormen. Wat er gebeurt met wie het land illegaal probeert binnen te komen, staat intussen onuitwisbaar op mijn netvlies gebrand. Huilende peuters en kleuters in gigantische kooien en wanhopige ouders die stante pede terug naar af worden gestuurd, zonder hun bange kinderen. Het nieuws was zo ontstellend dat ik zelfs niet overwoog om iets naar het tv-scherm te gooien. Het scherm uitzetten en een zakdoek zoeken leek een logischer reactie.

Mijn voornaamste verzuchting voor de geplande week vakantie is even eenvoudig als escapistisch: 7 nieuwsloze dagen; dagen zonder het soort tijdingen dat een mens doet overwegen zijn eigen laagje beschaving met een keukenmes van z’n vel te krabben, voorwerpen naar de televisie te gooien of het op een onbedaarlijk huilen te zetten.