Écht nieuws bestaat niet zonder actieve steun van échte lezers

Het zijn turbulente tijden, en wie vroeger gezien werd als ervaren gids, wordt vandaag gewantrouwd. Dat geldt voor politiek en religie, voor culturele boegbeelden en maatschappelijke organisaties maar ook voor de media. De verwijten zijn legio: feiten worden vervangen door opinies of “alternatieve feiten”, journalistiek door entertainment, redactionele onafhankelijkheid door economische afhankelijkheid.

In de waanwereld van simpele tegenstellingen worden de media en de berichten die ze aanbieden sinds kort gerangschikt in twee scherp afgelijnde categorieën: echt nieuws en nepnieuws. Dat is niet hoe wij de wereld zien. Er worden uiteraard grove onwaarheden en zelfs bewust gefabriceerde leugens gepubliceerd, terwijl pertinente waarheden onvermeld blijven, en zowel het een als het ander moet aan de kaak gesteld en rechtgezet worden. Maar niet alle onaangename berichten zijn vals, zoals niet alle informatie die onze standpunten bevestigt waar is.

Niet alle onaangename berichten zijn vals, zoals niet alle informatie die onze standpunten bevestigt waar is.

Journalistiek is er niet voor het grote gelijk van deze of gene groep, maar ‘mikt op lezers die het verschil kunnen maken tussen instinct en interesse, tussen gepakt en gegrepen worden’. Het citaat is vijftien jaar oud en omschreef het doelpubliek van MO* in het allereerste voorwoord.

Ook dit stond daarin: ‘Mensen zijn het beu altijd dezelfde kost voorgeschoteld te krijgen, ook al wordt de verpakking na marktonderzoek geregeld aangepast. Zij willen andere kost, nieuwe verhalen, verrassende perspectieven. En dat willen ze in de vorm aan betrouwbare informatie. Niet nog eens een emmertje luchtigheid bij in de zee van faits divers en freakshows. Niet nog eens het nummertje waarbij alle nieuws eerst in het bad van het entertainment moet. De groep mensen die dat bad mét de inhoud willen weggooien, groeit. En dat is een kwalijke zaak.’

‘De waarheid is meestal niet eenvoudig’, schreven we vijf jaar later. ‘Ze is daarom ook zo moeilijk aan de man en de vrouw te brengen. Sensatie, drama, een heldere opdeling in goed en kwaad doen het in de gemediatiseerde wereld veel beter dan analyses die de vele, soms tegenstrijdige, facetten van een onderwerp belichten.’ En nog eens vijf jaar later, tijdens de viering van tien jaar MO*: ‘Kritische journalistiek is geen evenwichtsoefening tussen theoretisch gelijkgestelde extremen in een debat, maar is op de eerste plaats kritisch tegenover de dominante groepen en tendensen in een samenleving. Er is geen gelijkheid tussen verdrukker en verdrukte, en dus is een journalistieke benadering die doet alsof dat wel het geval is, niet objectief maar vals.’

Wat begon als infotainment is uitgelopen op nepnieuws

De opdracht om tegen alle zucht naar het comfort van zelfbevestiging in te blijven berichten over wat er echt gebeurt in de wereld, en waarom, is anno 2017 urgenter dan ooit, aangezien we vandaag de gevolgen zien van wat begon als infotainment en uitliep op nepnieuws.

De opkomst van extreem gemonopoliseerde mediaspelers online, die zich presenteren als deelplatformen, sociale media en altijd@yourservice, heeft de verstoring van de mediawereld en van onze omgang met nieuws versneld, verdiept en van gedaante veranderd. Het grootste kapitaal van de journalistiek was haar betrouwbaarheid. Daarop is zwaar ingeleverd de voorbije jaren.

Over inleveringen gesproken. Sinds begin dit jaar hebben zowel de federale als de Vlaamse overheid ernstig gekort op onze subsidies. We bereiken steeds meer mensen, we leveren inzicht en achtergrond bij steeds meer actualiteiten, maar we moeten dat voortaan doen met een pak minder inkomsten. Dat kan natuurlijk niet. Ernstige journalistiek heeft behoefte aan tijd, de mogelijkheid om expertise op te bouwen, een minimaal reisbudget, middelen om voor inhoudelijke en vormelijke kwaliteit te zorgen. Voor de besparingen hadden we daarvan net genoeg, vandaag kijken we aan tegen een ernstig tekort.

Lezers én journalisten maken zich samen sterk voor betrouwbaar en relevant mondiaal nieuws

Daarom lanceren we een oproep aan al onze lezers om met vier euro per maand (of vijftig euro per jaar) duidelijk te maken dat lezers én journalisten zich samen sterk maken voor betrouwbaar en relevant mondiaal nieuws, en dat we die informatie zo breed mogelijk toegankelijk willen houden. Op papier en online, voor iedereen, en in de toekomst liefst ook buiten de beknelling van de Nederlandse taal.

Met de ik ben proMO*-campagne krijgt de redactie de kans en de opdracht om de economische en politieke macht van dit land, Europa en de wereld kritisch te blijven volgen. Iemand moet dat doen in deze gemondialiseerde wereld, toch?