‘Afhankelijkheid bezorgt geldschieters macht. Zijn we dat vergeten?’

Het Westen heeft veel te lang (en met open armen) Russisch geld ontvangen. Maar financiële afhankelijkheid bezorgt geldschieters macht, schrijft Jago Kosolosky in het voorwoord van het zomernummer van MO*. Zijn we dat vergeten?

Boris Jeltsin, de ‘sloper van de Sovjet-Unie’, had midden jaren negentig geld nodig om herverkozen te raken als Russisch president. Onder westers applaus en aanmoediging vermarkte hij de in verval geraakte staatsbedrijven. Jeltsin verkocht voor een prikje aandelen aan rijke apparatsjiks. Zij hechtten meer aan de langetermijnwaarde van de Russische olie, gas en andere natuurlijke rijkdommen. Maar Jeltsin ruilde met plezier politieke invloed voor instant roebels, waarmee hij meteen kon voorzien in de noden van veel kiezers én in een tweede ambtstermijn.

De apparatsjiks vervelden tot oligarchen en zetten hun hebzucht uit de sovjetperiode voort. Ze persen tot op vandaag hun land, de inwoners ervan en de aanwezige natuurlijke rijkdommen uit.

Een voormalig agent van de geheime dienst, Vladimir Poetin, werd president en de spin in een erg complex web. De oligarchen belandden in een gouden kooi. De president en zijn getrouwen legden hen geen strohalm in de weg wanneer ze zichzelf verrijkten en kapitaal stockeerden in het – financieel veiligere – Westen. Ze kochten voetbalclubs op, werden grote spelers op de Europese vastgoedmarkt en de ruime bedrijfswereld. Maar politieke tegenspraak of een onwil om het Russisch imperialisme te financieren bekopen ze met hun leven.

De heersende gedachte in Europa en de Verenigde Staten was dat die vermarkting zou leiden tot politieke liberalisering, persvrijheid, respect voor de mensenrechten. En andere zaken waar Russen tot vandaag niet op kunnen rekenen. Het westerse wensdenken werd gevoed met bakken Russisch geld, gas en een grote nieuwe afzetmarkt.

Oliesjeiks uit de Golfstaten kunnen vandaag hun bevolking onderdrukken én een mooie wielerronde financieren om hun imago op te poetsen.

Tot ieders verbazing – niets verblindt meer dan geld – bleken die zelfverrijkende oligarchen uitzonderlijk sterke kapitalisten. Ze kunnen immers “valsspelen” door zelf de spelregels te bepalen, zonder enige inspraak van de bevolking. De gevolgen, waaronder de Europese energieafhankelijkheid van Rusland, kennen we.

Niet enkel de energiesector werd de afgelopen decennia heel kwetsbaar. Ook in de topsportwereld werd het recept van de jaren negentig gevolgd. Oliesjeiks uit de Golfstaten kunnen vandaag hun bevolking onderdrukken én een mooie wielerronde financieren om hun imago op te poetsen. De lokale elite in Bahrein kan dagelijks de mensenrechten schenden én veroverde een topplaats in de Formule 1-wereld.

De Amerikaanse basketbalster Brittney Griner speelt niet enkel in de lokale competitie. Buiten het seizoen is ze een van de vele buitenlandse atletes die jaarlijks naar Rusland trekken om daar een mooie roebel bij te verdienen.

Enkele dagen voor de Russische invasie in Oekraïne werd ze gearresteerd op een luchthaven in Moskou. Ze riskeert er tien jaar celstraf, omdat ze volgens de douane in het bezit was van vape-cartridges ‘die naar cannabis roken’.

Topsporters wereldwijd consumeren cannabis voor stressbeheersing en lichamelijke recuperatie. In Arizona, de staat van Griners thuisteam, is de consumptie ervan overigens legaal. Maar vandaag weten we dat het Kremlin Griner als losgeld wil gebruiken voor de vrijlating van de Russische wapenhandelaar Viktor Bout, die in een Amerikaanse cel zit. De Phoenix Suns, het NBA-mannenteam in de woonplaats van Griner, plakten onlangs ‘uit solidariteit’ haar initialen en ploegnummer op hun plein.

Enkele dagen later kreeg ik een uitnodiging om tickets te kopen voor de NBA Abu Dhabi Games. Twee topteams uit de NBA, de Noord-Amerikaanse basketcompetitie, trekken naar de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten om er toerisme te stimuleren.

Net als in de andere Golfstaten zijn mensenrechten in dat land een hersenschim. Samen met Saoedi-Arabië leiden de Emiraten ook de illegale luchtaanvallen in Jemen, met al meer dan 14.000 burgerslachtoffers tot gevolg. Dat hield de Europese Commissie overigens niet tegen om in mei een ‘Strategic Partnership’ met de Golfstaten aan te kondigen.

Het Westen heeft het Russische geld veel te lang met open armen ontvangen. Maar financiële afhankelijkheid bezorgt geldschieters macht. Zijn we dat vergeten? Politici en zakenlui, en zeker die in de sportsector, moeten de eigen hebzucht, hypocrisie en hun afhankelijkheid van dubieuze regimes ontmantelen. Voor de valsspelers het hele spel winnen.

Dit commentaar werd geschreven voor het zomernummer van MO*magazine dat verschijnt op woensdag 1 juni. Word proMO* voor slechts 4 euro per maand en je ontvangt ons magazine. Je steunt zo ook ons journalistiek project en geniet van tal van andere voordelen.