Samenwerken gaat beter zonder Trumpisten

De heer Trump heeft gesproken: hij wil dat zijn land uit het verdrag van Parijs stapt. Het is een griezelige gedachte dat de leider van het machtigste land ter wereld en onze traditionele grote bondgenoot, geen respect heeft voor wetenschap. Trump gebruikt graag Twitter – dat steunt op technologie en dus op wetenschap – maar zodra die wetenschap vaststellingen doet die storen, weg ermee. Noemen we zoiets incoherentie of irrationaliteit?

Het zegt iets over het Amerikaanse politieke systeem dat je met zo’n wereldvisie president kan worden. De verantwoordelijkheid van miljardair Rupert Murdoch die kwetsbare, laag opgeleide mensen een TV-zender als Fox aanbiedt, die geen feiten maar opinies produceert, is groot. Media zijn geen business als een ander: informatie louter aan de markt overlaten, doe je als samenleving niet ongestraft. Vraag is hoe de Amerikaanse samenleving hierop zal reageren.

Media zijn geen business als een ander: informatie louter aan de markt overlaten, doe je als samenleving niet ongestraft.

Deze beslissing geeft ook aan dat Trump weinig empathie toont met de miljoenen mensen, in de VS en daar buiten, die het slachtoffer zullen worden van dramatische klimaatverandering. Dat hij zogezegd kiest voor de belangen van Amerikaanse werknemers in traditionele sectoren - op wankele economische gronden - diskwalificeert hem als wereldleider.

Dat zijn verontrustende vaststellingen. Om de grote problemen van deze tijd aan te pakken moeten regeringen samenwerken, maar dat is moeilijk met een regering die zo’n wereldkijk heeft.

Beter eruit dan erin?

Toch kan je de beslissing van Trump om eruit te stappen, ook op een andere manier bekijken. Zou het beter zijn geweest indien deze regering in het akkoord was gebleven en er vervolgens alles had aan gedaan om haar beloftes niet na te leven? Dat ondergraaft de geloofwaardigheid van het verdrag misschien nog meer. Het Verdrag van Parijs is immers gebaseerd op nationaal bepaalde bijdragen (INDC’s). Elk land stelde vrijwillig een niet-bindende inspanning voor. Al die inspanningen samen zijn ontoereikend om het beoogde doel van minder dan twee graden opwarming te realiseren. De landen van de wereld zullen dan ook periodiek moeten samenkomen om te zien hoe er meer kan worden gedaan om het doel te bereiken.

Zou het beter zijn geweest indien deze regering in het akkoord was gebleven en er vervolgens alles had aan gedaan om haar beloftes niet na te leven?

Stel je nu eens voor dat de VS van Trump in het verdrag blijven. Ten eerste zullen ze hun INDC niet halen, net zoals ze de beloofde klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden niet zullen betalen. Waarmee ze dus de krachteloosheid van het verdrag sterker illustreren, dan wanneer ze eruit trekken. Ten tweede zullen ze gesprekken over sterkere inspanningen bemoeilijken. Ze kunnen dus van binnenuit de beoogde dynamiek van geleidelijke vooruitgang saboteren.

Als ze binnen het verdrag blijven, en er zich vervolgens geen bal van aantrekken, gedragen ze zich evenzeer als klimaatschurkenstaat, dan wanneer ze eruit stappen. In dat laatste geval kan je er hen makkelijker op aanspreken en soort ecologische tolheffing op Amerikaanse export invoeren. Dat is te verantwoorden. Niet meewerken aan het klimaatverdrag bedreigt immers mensenlevens. Kan je als wereldgemeenschap zo’n free ridergedrag van het rijkste land ter wereld laten passeren? Het zou een rechtvaardige maar ook aartsmoeilijke beslissing zijn: hoe zou deze impulsieve president immers op zo’n taks reageren? Onvoorspelbaar maar mag de wereld zich laten afdreigen door deze figuur?

China verkleint onze voetafdruk

Dit alles maakt meteen duidelijk dat deze beslissing de verhoudingen in de wereld sterk kan veranderen. De EU en China (en India en Rusland) maakten al duidelijk dat zij voluit achter het verdrag blijven staan, en samen voor de groene technologie en energie-efficiëntie blijven gaan. Dat is intussen al bijna een noodzaak want hernieuwbare energie is vaak al goedkoper dan fossiele oplossingen.

De Chinees-Europese samenwerking is positief. Ze wordt nog relevanter door het nieuws dat we vorige week met Mo* brachten dat de Vlaamse consument een deel van zijn CO2-voetafdruk aan China heeft uitbesteed. Onderzoek dat het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek, in opdracht van de Vlaamse Milieu Maatschappij verrichtte, leert immers dat elke Vlaming jaarlijks 20 ton CO2 de lucht in stoot, als je ook rekening houdt met de invoer en uitvoer van goederen en diensten.

Als China inspanningen doet om zijn CO2-uitstoot te beperken, zal dat ook de voetafdruk van de Vlaamse consumenten verkleinen. Hen daarbij helpen, ligt voor de hand.

Vermits we veel meer “vuile” producten invoeren dan we er uitvoeren, ligt de CO2-voetafdruk van de Vlaamse consument bijna dubbel zo hoog als de voetafdruk die enkel de CO2 meet die op het Vlaamse grondgebied wordt geproduceerd – de 11 ton die doorgaans in klimaatonderhandelingen wordt gehanteerd. Uit het onderzoek blijkt dat we vooral CO2-uitstoot zijn gaan verplaatsen naar Azië - lees: China. Als China dus inspanningen doet om zijn CO2-uitstoot te beperken – en dat is gelukkig het geval - zal dat ook de voetafdruk van de Vlaamse consumenten verkleinen. Hen daarbij helpen, ligt voor de hand.

Het geeft aan hoe vervlochten alles is geworden in deze wereld. Met onze 20 ton per hoofd behoren we tot de grootste CO2-vervuilers. Als we daaraan willen verhelpen, moeten we niet alleen ons eigen huiswerk doen, maar ook hopen dat andere landen schoner gaan werken. We zitten allen in hetzelfde bootje-genaamd-aarde. Samenwerken is de boodschap.

Met actoren die alleen zichzelf denken, en niet geloven dat velen kunnen winnen bij een samenwerking, is zoiets moeilijk. De hoop moet zijn dat de Amerikaanse samenleving - haar bedrijven, haar steden en deelstaten, haar sociale bewegingen en verenigingen - hun president niet zullen volgen.