Khashoggi in een Oosters daglicht

De Jemenieten rouwen niet mee om Khashoggi, en wel hierom

Enkele krantenkoppen van Arabische media

Telkens ik voor MO* in het Midden-Oosten ben, besef ik dat de wereld rond is. Zeker als er politieke gebeurtenissen die de wereld in de ban houden op de gesprekstafel komen. Wat je aan de ene kant van de wereld bekijkt, zie je niet noodzakelijk aan de andere kant. Nieuwsproductie en –consumptie en de betekenis en belangen die we nieuws toedichten, zijn nu eenmaal afhankelijk van geografische parameters.

Neem nu de consulaatmoord op Khashoggi die de CNN’s (ja, zelfs de VRT’s) van deze wereld in de ban houdt. Ik ben in Amman om op te meten wat de impact is van de vele stromen vluchtelingen op het kleine Jordanië. Maar zelfs in de gesprekken over vluchtelingen komt de zaak Khashoggi spontaan ter sprake. Het werpt er telkens een interessant nieuw licht op.

Saoedisch consulaat is geen Israëlische ambassade

‘We lezen de mondiale geschiedenis zoals ze ons wordt ingefluisterd’, zegt een Palestijnse hulpverlener tijdens een lunch in Amman. Ze verwijst naar een ander incident dat stilletjes, onder de radar van het wereldnieuws voorbij ging. Wie herinnert zich immers nog een andere moord, ook op zo’n heilige diplomatieke plek, een goed jaar geleden?

In juli 2017 werden in de Jordaanse hoofdstad Amman twee Jordaniërs in de Israëlische ambassade gedood. In deze zaak, die in volle vakantieperiode nauwelijks mondiaal stof deed opwaaien, weigerde Israël medewerking te verlenen aan onderzoek door de Jordaanse autoriteiten. De bewaker die de Jordaniërs doodde, werd niet uitgeleverd aan Jordanië voor ondervraging. Integendeel, bij zijn terugkeer in Israël, werd hij als een held onthaald.

De officiële versie van Israël bleef al die tijd overeind en smoorde mogelijke complottheorieën zonder pardon in de kiem: de bewaker had als een held gehandeld, want hij had een terreurdaad voorkomen, de slachtoffers waren terroristen. Dit was een incident. Punt. Noch op politiek noch op journalistiek niveau werden verder veel vragen gesteld.

De dagen gingen verder, de ambassadekwestie werd een klein stipje in de geschiedenis. Een Israëlische ambassade is geen Saoedisch consulaat. ‘Dat dit zonder veel vragen kon gebeuren, zegt vooral veel over de regionale en mondiale machtsverhoudingen’, zegt de Palestijnse.

De economische kwestie

Die mondiale machtsverhoudingen zijn cruciaal in een klein land als Jordanië dat zich de enige stabiele factor in deze woelige regio mag noemen. Maar wat niet is – conflict en onrust – kan nog komen, weten de Jordaniërs maar al te goed. Dat geldt zowel voor het politieke als economische niveau. ‘De olifant in de kamer’, noemt een senior journalist de Jordaanse economie. De wankele Jordaanse economie is zeer sterk afhankelijk van buitenlandse hulp en krijgt doorlopend klappen door de onrust in de regio — het Syrische conflict, de oorlog tegen IS in Irak en de continue onrust in Libanon.

Nog maar zeer recent werd de grens tussen Jordanië en conflictbuur Syrië opnieuw geopend. Dat is in puur economische zin goed nieuws voor Jordanië. Daar staat de private markt klaar om enerzijds de dichtgeschroeide handelskanalen tussen de Golf en Turkije opnieuw te openen, en anderzijds de heropbouw van het kapotgeschoten Syrië aan te vatten.

‘Alle PR-campagnes van Saoedi-Arabië om zijn sinds 9/11 beschadigde imago op te poetsen, zijn op twee uur tijd brutaal weggeveegd.’

Alleen komt de Khashoggi-moord dat economische vlammetje misschien weer blussen. Want, aldus de journalist, ‘alle PR-campagnes van Saoedi-Arabië om mondiaal zijn sinds 9/11 beschadigde imago op te poetsen, en zich als mondiale speler op de kaart te zetten, zijn op twee uur tijd brutaal weggeveegd. Dat is slecht nieuws voor Jordanië en de hele regio. Want het betekent dat de verhoudingen totaal zullen verschuiven.’

Ter verduidelijking: Jordanië heeft niet alleen goede banden met de VS en Israël maar ook met Saoedi-Arabië. De Hashemitische dynastie hier heeft immers rechtstreekse wortels in Saoedi-Arabië. Jordanië neemt ook deel in de oorlogscoalitie in Jemen die door Saoedi-Arabië wordt geleid en zit mee in het verliezende team als Saoedi-Arabië verliest.

De suggestie dat de Amerikanen de moord op Khashoggi misschien in scène hebben gezet, wuift de journalist resoluut weg. De VS zouden, volgens hem, de banden met een belangrijke regionale partner niet op het spel zetten. ‘En bovendien was de Saoedische kroonprins Mohamed bin Salman ofte MbS wel degelijk diegene die de banden met Israël sterk aanhaalde.’

Het zijn de Amerikanen.
Neen, het is de kroonprins.

‘Ach, de VS zitten hier volgens mij wel degelijk achter’, zegt een Jordaanse academica, een experte in de Palestijnse vluchtelingenkwestie. ‘Lompheid is tegenwoordig de regel, en dus heeft een overmoedige en geschifte MbS op zijn manier de opdracht uitgevoerd die Trump hem heeft ingefluisterd.’

Saoedi-Arabië zit in een neerwaartse spiraal, zegt de academica. De oorlog tegen Jemen, ingezet door de roekeloze MbS, kost de Saoedi’s inderdaad handenvol geld, en de kosten lopen zo hoog op dat de Saoedi’s ze niet langer zouden kunnen betalen. Het vertrouwen van investeerders in de onvoorspelbare en “geschifte” kroonprins zou zich volgens nieuwsplatform Al-Monitor vertalen in kapitaalvlucht uit Saoedi-Arabië.

Met de moord op Khashoggi en de ongelooflijk onbeschofte manier waarop de Saoedische kroonprins daar publiekelijk mee omgaat, wordt steeds duidelijker dat hij een onbetrouwbare partner voor de VS is.

Moest de kroonprins vandaag sterven, dan zou de troonopvolging van MbS wel eens zeer gecontesteerd worden, zeggen waarnemers. Met de moord op Khashoggi en de ongelooflijk onbeschofte manier waarop MbS daar publiekelijk mee omgaat, wordt steeds duidelijker dat hij een onbetrouwbare partner voor de VS is, zelfs als daar een al even betwiste figuur als Trump aan het roer staat.

Maar dan komt opnieuw de vraag op tafel welk voordeel de VS zouden hebben in het verliezen van een sterke partner in de regio, die bovendien op belangrijke oliebronnen zit. Anderen geloven tout court in de afrekeningsfactor achter de moord. Dat dit op een zo publieke en klungelige manier gebeurde, heeft alweer te maken met het karakter van MbS. Macht maakt gek, dat bewees MBS al eerder met de arrestatiegolf van ministers, zakenmannen en prinsen, waarmee hij zijn eigen land volledig op de kop zette.

Het zal de Jemenieten worst wezen

De nieuwste kijk op de Khashoggi-moord die ik hoor, komt echter van verder weg, van een bevriende Jemenitische analist uit Sana’a, de door de rebellen bezette hoofdstad van Jemen. ‘Niet alleen vraagt de overgrote meerderheid van de Jemenieten zich af waarom de hele wereld zo geeft om die ene man, terwijl duizenden en duizenden Jemenieten gedood worden en een heel land in puin geschoten wordt door Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, mèt steun van de VS’, schrijft Ahmet Hezam in een opinie die hij me doorstuurt.

Lang voor Jamal Khashoggi uit de gratie van het Saoedische regime vielwas hij zonder twijfel de verpersoonlijking van de officiële Saoedische propaganda.

Volgens Hezam kijken de Jemenieten echter ook met ‘een pak meer nuance’ naar de figuur van Khashoggi. ‘Lang voor Jamal Khashoggi uit de gratie van het Saoedische regime viel, had hij een moeilijke en in veel opzichten negatieve relatie met Jemen’, verklaart Hezam. Khashoggi was toen zonder twijfel de verpersoonlijking van de officiële Saoedische propaganda.

Het was wel degelijk de vermoorde journalist die een vurige fan en verdediger was van de militaire interventie die door MbS werd ingeleid. Het was wel degelijk Khashoggi die in tweets, artikels en tv-optredens, het Saoedische narratief formuleerde dat Iran vanuit een gevaarlijke expansieve houding de Houthi’s zou steunen om het Jemenitische regime omver te werpen.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Het was wel degelijk Khashoggi die de wereld waarschuwde dat Iran een sektarisch conflict wilde ontketenen in Jemen. Die propaganda, schrijft Hezam, was nodig om de steun van de VS te krijgen voor de oorlogsoperatie van Saoedi-Arabië in Jemen. En dus nee, de Jemenieten rouwen niet mee voor Khashoggi.

‘Het enige lichtpunt dat wij Jemenieten zien’, schrijft Ahmed Hezam, ‘is dat de massieve mediabelangstelling in de Khashoggi-zaak misschien eindelijk de focus verlegt en aantoont hoe crimineel deze oorlog is. De wereld heeft nu minstens een klein vermoeden van wat het betekent om onder het verstikkende deken van de Saoedische macht te leven. Of dit nieuwe mondiale bewustzijn over de Saoedische modus operandi tot veranderingen in de dagelijkse realiteit in Jemen zal leiden? We kunnen het alleen maar hopen.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.