Donkere wolken boven VN in aanloop naar 75-jarig jubileum

Rechts-nationalisme, autoritarisme en steeds lagere budgetten plagen de Verenigde Naties in de aanloop naar het 75-jarig jubileum volgend jaar. En over de uitkomsten van zes belangrijke bijeenkomsten afgelopen september, bestaan gemengde gevoelens.

Burgerorganisaties toonden zich het meest teleurgesteld over de resultaten. Zij bereiden zich nu voor op twee belangrijke klimaatbijeenkomsten: COP25 in Santiago (Chili) in december en COP26 in Glasgow (Groot-Brittannië) eind 2020. Daarnaast is er nog de 25ste verjaardag van de Wereldvrouwenconferentie in september 2020 in New York.

Politiek belangrijker is misschien nog wel de 75ste verjaardag van de Verenigde Naties in 2020. Een gebeurtenis die plaatsvindt terwijl multilaterale instituten steeds meer onder druk staan, rechts-nationalisme in opkomst is, autoritarisme groeit en sprake is van wijdverbreide desinformatie.

Het jubileum vindt ook plaats in de schaduw van de ergste financiële crisis die de VN tot nu toe meemaakten. Secretaris-generaal Antonio Guterres waarschuwt dat “de situatie ernstig blijft. Zonder onmiddellijke actie kan ik niet langer garanderen het soepele functioneren van de organisatie garanderen.”

SDG’s

Sesheeni Joud Selvaratnam, bij ActionAid verantwoordelijk voor de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) en de Agenda 2030, zegt dat het VN-jubileum komt in een tijd van stijgende honger, een klimaatcrisis en gebrekkige vooruitgang op het gebied van sociale rechtvaardigheid en gelijkheid.

“Het is niet te laat om de SDG’s weer op de rails te krijgen, maar uit de bijeenkomsten in 2020 moet dan wel politieke wil en leiderschap blijken die in daadwerkelijke actie vertaald worden”, zegt Selvaratnam. “Komen opdagen en beloften maken is niet genoeg. Regeringen moeten verantwoording afleggen aan hun burgers als het gaat om het nakomen van de beloften voor 2030.”

Destructief beleid Trump

Jens Martens, directeur van Global Policy Forum in New York en Bonn, zegt dat de politieke toppen de VN weer in het middelpunt van de wereldwijde debatten over toekomstige rechtvaardigheid hebben gezet. Staatshoofden en regeringsleiders hebben de noodzaak van klimaatactie en duurzame ontwikkeling erkend door deel te nemen aan de toppen. “Ze hebben talloze nieuwe initiatieven gelanceerd om de SDG’s te implementeren. Dat is uiteraard beter dan het destructieve beleid van Trump en Bolsonaro en co in Brazilië”, zegt hij.

“Als overheden de voorwaarden voor duurzame ontwikkeling niet fundamenteel veranderen, blijft dit symboolpolitiek.”

Maar aanwezig zijn bij een top, speeches houden, het gesprek aangaan met Greta Thunberg en begrip opbrengen voor de zorgen van jongeren is niet genoeg, voegt hij eraan toe. “Als overheden de voorwaarden voor duurzame ontwikkeling niet fundamenteel veranderen, blijft dit symboolpolitiek.”

Tijdens de bijeenkomsten werden allerlei acties aangekondigd. Maar de wereld zit volgens Martens niet te wachten op nog meer beloften en aankondigingen. “Wat nodig is, is beleid dat de fiscale politiek eerlijker maakt, het wereldwijd economische en monetaire beleid in overeenstemming brengt met de SDG’s en mensenrechten, en een snelle terugtrekking uit de fossielebrandstoffenindustrie.”

Hervorming VN

“Iedereen zegt dat de Verenigde Naties hervormd moeten worden. Maar de voorgestelde hervormingen door lidstaten zijn voorzichtig en inadequaat”, schreef Kul Gautam, voormalig plaatsvervangend secretaris-generaal bij de VN, vorige week in een opiniestuk. “En in het geval van de regering-Trump zijn ze in feite schadelijk en in tegenspraak met het multilaterale ethos van de VN.”

Dergelijke voorstellen zullen volgens hem geen breed gedragen steun krijgen. Het is tijd dat de secretaris-generaal zelf het initiatief neemt en een panel benoemt dat zich gaat buigen over een stabielere financiering van de VN, zegt Gautam.

De 75ste verjaardag van de VN in 2020 is een perfecte gelegenheid voor de secretaris-generaal om met een degelijk voorstel te komen voor een duurzaam financieringsmechanisme voor de VN en het op de rails houden van de Duurzame Ontwikkelingsagenda voor 2030, verklaart hij.

Jongeren en klimaat

Teresa Anderson, coördinator klimaatbeleid bij ActionAid, zegt dat in 2019 wereldwijd ongekend veel jongeren van zich lieten horen. Zij gingen de straat op om klimaatactie te eisen. “Deze jongeren zetten de spotlights op het falen van de rijkste vervuilende landen tijdens de Climate Action Summit, als het gaat om de actie die nodig is om de grootschalige klimaatcrisis te bestrijden.”

“In de aanloop naar de klimaattop in Santiago in december moet er voldoende financiële steun komen om het onrecht van de klimaatverandering aan te pakken. Er liggen belangrijke voorstellen op tafel om landen die te maken hebben met schade en verlies door de klimaatverandering, te steunen”, voegt ze eraan toe.

De bijeenkomsten afgelopen september gingen over diverse zaken op de VN-agenda, inclusief de SDG’s, klimaatactie, universele gezondheidszorg, financiering voor ontwikkeling (FfD), nucleaire ontwapening en kleine eilandstaten in ontwikkeling (SIDS).

Martens zegt zich er in het bijzonder aan te hebben geërgerd dat de VN een podium gaf aan miljardair Bill Gates en talloze andere vertegenwoordigers van transnationale bedrijven. In de afgelopen decennia is volgens hem gebleken dat de oplossingen van de markt en het bedrijfsleven de wereldwijde crisis niet oplossen, maar die eerder verergeren.