Liefde, geflankeerd door strijd en resistentie

Hoe overleven in een land in regressie?

© Via Campesina

 

Een tijd geleden nam ik deel aan een boeiende dag met de vrouwen van de ‘Movimento de Mulheres Camponesas’ (MMC), de vrouwentak van de boerenbeweging Via Campesina. Het was voor mij een gebeuren als synthese en afronding van deze vierentwintigste reis in Brazilië.

Existentiële leegte

Neuri Alves is de spreker van dienst. Neuri is een trouwe medewerker van Fetraf- Santa Catarina, die al drie jaar mijn agenda behartigt in Zuid-Brazilië. Hij is ook vrijwillige medewerker van de Cerrado-groep van Wervel, al is het op 10.000 kilometer afstand van onze plaats van samenkomst: de Belgaleiro in Leuven. Onze trouwe campañero behartigt mee de Facebookpagina ‘Viva Cerrado’. Bovendien weet Neuri heel wat mensen in Zuid-Brazilië warm te maken voor de (ook voor Brazilianen) ongekende rijkdom van de Cerrado.

Jaarlijks zijn er wereldwijd 700.000 zelfdodingen, in steden en op het platteland. Brazilië ontkomt helaas niet aan die plaag van zelfdodingen.

Hij beëindigt nu een doctoraat over ‘de existentiële leegte’, gebaseerd op de ideeën van Victor Emil Frank. Deze Oostenrijkse neuroloog en psychiater (1905-1997) schreef heel wat boeken, o.a. Der Mensch auf der Suche nach Sinn, gepubliceerd in 1972. Neuri past dit denken tijdens deze vormingsdag toe op het platteland, wat vrij confronterend is.

Hij heeft het over de grote stilte en eenzaamheid op het platteland. Het taboe van zelfdodingen passeert de revue. Jaarlijks zijn er wereldwijd 700.000 zelfdodingen, in steden en op het platteland. Er zijn vele jongeren bij tussen 15 en 19 jaar. Brazilië ontkomt helaas niet aan die plaag van zelfdodingen.

Volgens Neuri heeft het te maken met een spirituele leegte, niet meer weten wie men is. Terwijl voor Sigmund Freud vooral de (al dan niet perverse) seksualiteit de drijfveer is van ons handelen, is het voor Frank belangrijk om een evenwicht te vinden tussen onze biologische gegevenheid, onze psyche, ons sociaal leven en spiritualiteit. Spiritualiteit als een bron om energie te vinden in jezelf, is de motor van leven en engagement. De twee grote leegtes zijn voor hem spiritueel en esthetisch.

Neuri wijst er op dat nogal wat activisten opbranden, omdat ze alleen maar “strijd” zien. Strijd op het sociale niveau, terwijl strijd op het biologische, psychische en spirituele niveau – mijns inziens – minder gezien of eerder weggeduwd wordt.

Nadien wordt er bijzonder creatief in de groep gewerkt. Een creativiteit die Braziliaanse bewegingen eigen is. Mooi om mee te maken.

Wie niet strijden

Neuri vraagt me om ook een inbreng te doen. Ik deel met de vrouwen dat ik in Brazilië het laatste jaar vooral drie woorden hoor: luta – amor – resistência, liefde geflankeerd door strijd en resistentie.

Ik breng een ervaring van bij ons in België in herinnering. Het bezinningscentrum van Averbode nodigde anno 1987 Herman Verbeek uit voor een weekend vanuit zijn zangen ‘De dag dat ik gezongen heb’. Herman was priester en politicus in het Europees Parlement. Hij was activist en mysticus, maar hij was voor velen in de oude paardenstallen (waar de sessies plaatsvonden) vooral bekend als politicus.

Tot dan toe was maar één lied van hem gekend: ‘Wie niet strijden’

Wie niet strijden,
kunnen niet zingen.
Wie niet strijden,
kunnen niet lachen.
Wie niet strijden,
hebben geen stem. (…) (…)

Maar wat valt dat voor vele “strijders” tegen. Het wordt een heel ingetogen weekend met stille, contemplatieve zangen. ‘Wie niet strijden’ is er zelfs nog niet bij. Halfweg het weekend: grote crisis. ‘Wat moeten wij met die contemplatieve zangen? Wíj staan voor strijd!’

Verbeek laat de kwaadheid rustig over zich heen komen en vat een ander lied aan: ‘Broeder onmacht’.

Onverwacht gekomen, groter,
veel groter dan ik dacht,
zonder kloppen, zonder sleutel,
stond jij in mijn huis (…)

vriend en bondgenoot en raadsman
broeder onmacht, dag. (…)

Het werd een diepgaand gesprek over kwetsuren, onmacht, de donkere kant van het leven. Over het leren aanvaarden van deze minder leuke kanten, ze te integreren, te omarmen als broeder zoals Franciscus van Assisi deed. Hij had het over ‘Broeder ezel’ om zijn eigen onwilligheid van geest en lijf te beschrijven. Strijd in ons eigen lijf, in de psyche. In de spiritualiteit? Een onderdeel van deze spirituele strijd is het vinden van nieuwe woorden, nieuwe taal. Herman was daar heel sterk en vernieuwend in. Wat vind je bijvoorbeeld van deze?: ‘Dat jij op komt dagen, wonder voor iedereen, dat jij terugkeert in ogen van mensen, licht wij zijn van jou.’ Licht, universeel in alle religies.

Sociale strijd zonder innerlijkheid, zonder liefde, loopt dood. Daarom staat dat veel misbruikte woord in deze titel tussen strijd en resistentie. Liefde in tijden van veel haat is een sterk medicijn, als je weet dat op het presidentieel paleis in Brasília een heus haatteam geïnstalleerd is om president Jair Messias Bolsonaro zijn haatcampagnes in te fluisteren.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Een drievoudig trouwen

Om af te ronden geef ik nog even de visie van een “drievoudig trouwen”. Een mens trouwt eerst met zichzelf, vervolgens met de maatschappij en tenslotte (eventueel) met één iemand.

Veel mensen vullen trouwen alleen in met “trouwen als koppel”. Het trouwen met zichzelf wordt in relaties en in gezinnen dikwijls overgeslagen. Er is weinig of geen ruimte voor, noch psychisch, noch materieel. En aan het tweede trouwen, getrouwd worden door wat er maatschappelijk leeft en beweegt, komen velen niet eens toe. Het kan een dynamiek zijn van trouwen over en weer. Mensen kunnen met zelfkennis hun beperktheden overstijgen en tot een rijker trouwen uitgenodigd worden.

De traditionele volkeren van de Cerrado hebben me deze reis getrouwd. Hun strijd en resistentie raken me, trouwen me.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Medewerker van Wervel en auteur van verschillende boeken

    Luc Vankrunkelsven (Diest, 21 mei 1956 – Brazilië, 15 september 2023) was medewerker van Wervel, ambassadeur van Grootouders voor het klimaat en bracht jaarlijks verslag uit van zijn tou

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.