Onderwijs voor vluchtelingen in Griekenland blijft heikel punt

Afghaanse activiste Parwani Amiri: ‘Ik mag dan wel vastzitten in een kamp, mijn woorden reizen’

De zeventienjarige Parwana uit Afghanistan is een van de mensen in het vluchtelingenkamp in het Griekse Ritsona. In 2019 belandde ze met haar familie op Lesbos, waar ze een tijd in het beruchte kamp Moria verbleef.

Voor kinderen en jongeren die als vluchteling naar Griekenland kwamen is toegang tot onderwijs absoluut geen evidentie. Nog geen kwart van hen zit op de schoolbanken, en de autoriteiten lijken niet gehaast daar verandering in te brengen. De jonge Afghaanse activiste Parwana Amiri weigert zich daarbij neer te leggen. Al moet ze zelf een school openen.

Waar laat je mensen die je eigenlijk niet wil? Zou die vraag gesteld zijn toen men besliste om hier in Ritsona een vluchtelingenkamp te openen? De plek, zo’n 50 kilometer van Athene, ligt weggemoffeld tussen een snelweg en een desolaat industrieterrein, ver van alles en iedereen. Een betonnen muur die deze zomer omheen het kamp werd opgetrokken doet het nog ongastvrijer ogen.

Een van die mensen achter de muur is Parwana Amiri. De 17-jarige Afghaanse kwam met haar familie in 2019 aan op het eiland Lesbos. Na een tijd te hebben verbleven in het beruchte kamp Moria belandde de familie Amiri hier, in Ritsona.

‘Als het al over migratie gaat, wordt er vaak gepraat over vluchtelingen, in plaats van mét vluchtelingen.’
— Parwana Amiri

De miserabele leefomstandigheden in Moria kwamen als een verrassing voor Parwana. Dit was niet het beeld van Europa dat ze voor ogen had.

Maar Parwana liet het daar niet bij. Ze begon een blog met getuigenissen uit het kamp, Voices of Refugees, en richtte er zelf een klein schooltje op.

In Ritsona stampte Parwana opnieuw een schooltje uit de grond. Het recht op onderwijs voor kinderen en jongeren op de vlucht is een van de nagels waarop ze blijft hameren. Ook publiceerde ze een boek, My pen won’t break, but the border will, een verzameling gesprekken die ze met andere vluchtelingen had.

‘Het feit dat mensen mijn boek en mijn teksten lezen is van onbeschrijfelijk belang’, zegt Parwana. ‘Ik zit vast in dit kamp, ik kan geen kant uit. Maar mijn woorden reizen, van mens tot mens, van land tot land.’

‘Mensen appreciëren wat ik schrijf, dat is me zo veel waard. Ik hoop dat het mensen beter laat inzien wie wij, vluchtelingen, echt zijn, ver van de voorstellingen die politici en autoriteiten van ons maken. Wij zijn mensen die ooit een gewoon leven hadden en niets liever willen dan opnieuw een normaal bestaan leiden.’

De titel van je boek verwijst naar de kracht van woorden. Hoe sterk staat het woord tegenover het onrecht van deze wereld?

Parwana Amiri: Woorden betekenen meer dan enkel literatuur. Het zijn wapens in de strijd voor verandering. Ze helpen me om bruggen te slaan tussen onze wereld hier in het kamp en de wereld buiten.

Toen ik nog maar net in Griekenland was, dacht ik dat de verhalen van vluchtelingen gekend waren. Maar in Moria besefte ik dat dat helemaal niet het geval was. Als het al over migratie gaat, wordt er vaak gepraat over vluchtelingen, in plaats van mét vluchtelingen. Dat is de reden waarom ik ben begonnen met de blog Brieven uit Moria. Ik wilde de realiteit van de kampen ongefilterd naar buiten brengen.

Politieke onwil

‘Hoewel we recht hebben op onderwijs, ben ik al drie jaar niet meer naar school geweest’, zegt de 17-jarige Amiri. Maar zowel in Ritsona als Moria richtte ze wel zelf een schooltje op voor kinderen in de kampen om zo de gebreken in Griekenland op te vangen.

Net als elders in Europa geldt in Griekenland nochtans een schoolplicht voor kinderen, ongeacht hun nationaliteit of legale status. Bovendien stelt de Europese regelgeving expliciet dat staten inspanningen moeten leveren om kinderen van vluchtelingen een plaats te geven binnen het reguliere onderwijssysteem. In de praktijk blijft Griekenland systematisch in gebreke.

Begin 2021 liep maar liefst 86% van de 10.400 kinderen in de vluchtelingenkampen geen school.

Cijfers van Human Rights Watch bewijzen hoe dramatisch de situatie is. In de vluchtelingenkampen leven ongeveer 10.400 kinderen en jongeren van schoolgerechtigde leeftijd. Begin 2021 liep maar liefst 86% van hen geen school.

Een aantal ngo’s voorzien onderwijsprojecten, maar die vormen geen volwaardig alternatief voor formele educatie. ‘Er zijn lessen in het kamp, maar niet meer dan een paar uur per week. Dat is veel te weinig. Mensen zitten jarenlang vast in de kampen, en al die tijd missen kinderen en jongeren scholing’, aldus Amiri.

De toegang tot Griekse scholen stuit soms op verzet van ouders en lokale autoriteiten. De voorbije jaren waren er verschillende incidenten waarbij ouders protesteerden tegen de aanwezigheid van vluchtelingenkinderen.

Schooldirecties verzetten zich of roepen praktische argumenten in om kinderen te weigeren. Geen geld, onvoldoende klaslokalen, te weinig leraren, ‘gezondheidsrisico’… Uitvluchten te over om maar geen kinderen van vluchtelingen toe te laten.

Al die excuses klinken hol gezien het feit dat Griekenland sinds 2015 een slordige 3,45 miljard euro ontving van Europa om aan ‘migratiemanagement’ te doen. Educatie werd daarbij specifiek vermeld.

Daarbovenop kregen de Griekse autoriteiten nog eens 625 miljoen euro toegeschoven om integratie en scholing te voorzien. Maar de situatie is verergerde alleen maar sinds de coronapandemie en de overheid toont geen intenties om de scholing van vluchtelingen op te krikken.

‘We protesteerden al verschillende keren om toegang tot onderwijs te eisen’, zegt Amiri. ‘Zonder enig resultaat. Enkel lagereschoolkinderen kunnen in principe naar de Griekse scholen, maar ook dat loopt spaak. Bovendien heeft het er alles van dat de overheid geen plannen heeft iets aan de situatie te veranderen.’

Wat was je motivatie om zelf schooltjes op te richten?

Parwana Amiri: In Moria, maar evengoed hier in Ritsona, zag ik dat er zo goed als geen mogelijkheden bestonden om te leren. Daarom begon ik zelf met een school. Ik coördineer het project Waves of Hope, dat ondertussen uitgroeide tot een netwerk van schooltjes in de kampen voor en door vluchtelingen.

Uiteraard doe ik niet alles zelf. Ik vond andere mensen met talent en ervaring in lesgeven die graag wilden meehelpen. Elke dag organiseren we lessen Engels, Duits en Farsi. Ik hou me nu al een jaar voornamelijk bezig met schrijfworkshops. Daarnaast hebben we een kleine bibliotheek, en een groep van pennenvrienden.

‘Alles begint op school. Onderwijs is eerste manier voor vluchtelingen om te integreren in de maatschappij.’
— Parwana Amiri

Hoe belangrijk is scholing voor jonge vluchtelingen om hun plek te vinden?

Parwana Amiri: Alles begint op school. Onderwijs is eerste manier voor vluchtelingen om te integreren in de maatschappij. Tegelijkertijd helpt toegang tot scholing voor vluchtelingen de Griekse samenleving om een beter beeld te krijgen van wie we echt zijn.

Helaas is het pijnlijk duidelijk dat de autoriteiten geen enkele interesse hebben om deze kinderen en jongeren de kans te geven zich te ontwikkelen en te integreren met behulp van degelijk onderwijs.

Hoe bevalt het je om zelf les te geven?

Parwana Amiri: Behoorlijk goed, ik leer enorm veel bij. Onderwijzen is een levensles, het biedt een ander perspectief op dingen. Ik voel dat ik door dit schoolproject als mens zelf erg ben gegroeid. Natuurlijk zou ik zelf ook nog graag studeren en bijleren. Ik ben erg geïnteresseerd geraakt in politieke en sociale wetenschappen. Het zou me helpen alles wat ik heb meegemaakt meer analytisch te begrijpen, denk ik.

Bezorgde ouders

Veel vluchtelingen – dus ook families, kinderen en jongeren – zitten jaren vast in de kampen hier in Griekenland, zonder uitzicht op beterschap. Welke impact heeft dat op kinderen en jongeren?

Parwana Amiri: Veel families zijn bezorgd om de toekomst van hun kinderen. Voor velen was net educatie een belangrijke reden om te migreren. Dat maakt het extra moeilijk om te zien dat ze hier geen kansen krijgen.

Veel jongeren die in Griekenland aankwamen toen ze 15 of 16 jaar waren, zijn ondertussen 18 geworden. Voor hen ligt er geen enkele kans tot scholing meer open. Ze voelen zich hopeloos, hun dromen zijn vervlogen. Ik merk dat jongeren moeilijk hun dagen gevuld krijgen, want perspectief is er niet.

Met ons schooltje proberen we een alternatief te voorzien. Natuurlijk neemt niet iedereen deel. Maar het helpt. Zeker voor meisjes biedt ons schooltje een zinvolle bezigheid in de leegte van het leven in het kamp. Het geeft hen de kans actief met iets bezig te zijn, bij te leren en op een meer waardevolle manier samen tijd door te brengen.

Mensen ontvluchten hun land om een hele reeks redenen. Oorlog, geweld, vervolging, armoede… Onderwijs blijft echter vaak buiten beeld als beweegreden om ver weg van huis een beter bestaan te zoeken. Hoe belangrijk is educatie in de beslissing van mensen om te migreren?

‘Je kinderen kansen geven voor de toekomst. Dat wil elke ouder ter wereld toch?’
— Parwana Amiri

Parwana Amiri: Ik durf te zeggen dat het voor veel mensen zelfs de belangrijkste reden is om hun land te verlaten.

Onze ouders hebben vaak al een groot deel van hun leven achter zich. Als het enkel om hun eigen bestaan ging, zouden ze de slechte en gevaarlijke levensomstandigheden in hun land van herkomst misschien wel dragen, en zouden ze zich minder snel wagen aan de hachelijke weg richting Europa. Wat hen bezighoudt, is hun kinderen kansen geven voor de toekomst. Dat wil elke ouder ter wereld toch?

Onderwijs speelt daarin een sleutelrol, en al zeker voor meisjes. Mijn eigen familie en veel andere vluchtelingenfamilies weten maar al te goed hoe moeilijk het leven voor meisjes en vrouwen kan zijn zonder enige vorm van onderwijs of opleiding.

Een vrouw met een goede opleiding heeft een grote waarde voor een familie. Educatie is bijgevolg een cruciale reden voor families om de lange tocht naar Europa aan te vangen. Alleen weten ze op voorhand niet wat hen hier wacht.

Brief aan de wereld vanuit Moria (nr. 14)


Zou ook jij niet je totale ongeloof uitschreeuwen?

Wat zou je tegen de wereld zeggen als je, in plaats van wie je nu bent, er ook eentje bent.
Een van de 20.000 dakloze vluchtelingen in het kamp van Moria, dat van de winter
een hel maakt en van de zomer de Sahara?

Zou ook jij niet je totale ongeloof uitschreeuwen?

En wat zou je zeggen als je,
na dagen wandelen door bergen, bossen, vlaktes, woestijnen en tussen valleien,
zonder voedsel en water,
bij koud weer, zonder dekens en warme kleren, maar vol hoop over het bereiken van
Europa,
jezelf terugvond achter de gevangenisdeur van Moria,
met je dromen over slapen op een warme en veilige plek verbrijzeld?

….

Zou ook jij niet je totale ongeloof uitschreeuwen?

En wat zou je zeggen, als je een handvol aarde opraapte van Moria’s grond
om het zwakker te zien worden dan as, omdat er elke nacht meer dan 20.000
dakloze mensen hun ongeloof uitschreeuwen?
Alleen een hart kan een ander hart verwarmen,
de enige hittebron voor een hart is een ander hart.

Wat zal jij doen?

Wat zullen jouw woorden zijn?

Door Parwana Amiri, vertaald uit het Engels door Jago Kosolosky

 

Dit interview werd afgenomen voor de MO*Special over gender en onderwijs van MO*magazine. Deze extra editie van MO*Magazine krijgen alleen onze promo’s. Je kan ook proMO* worden voor slechts 4 euro per maand. Je krijgt dan ook ons magazine toegestuurd en je steunt daarmee ons journalistiek project. Opgelet: Knack-abonnees ontvangen MO* automatisch bij hun pakket.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Freelance journalist

    Toon Lambrechts is freelance journalist tegen beter weten in. Behalve in MO* Magazine en op MO.be is hij ook te lezen in onder andere Knack, EOS en Vice.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.