Colombiaans vredesonderhandelaar Juan Camilo Restrepo: ‘Op zoek gaan naar de gulden middenweg’

Na de succesvolle vredesonderhandelingen met de FARC hoopt de Colombiaanse overheid een definitieve vrede in het land te brengen door ook met de laatste actieve guerrillabeweging een staakt-het-vuren te sluiten. We vroegen aan Juan Camilo Restrepo, hoofdonderhandelaar voor de Colombiaanse regering, hoe hij de kans op het bereiken van totale vrede inschat.

CIAT (CC BY-NC-ND 2.0)

Juan Camilo Restrepo

Bent u tevreden over de manier waarop de vredesonderhandelingen met ELN verlopen?

Juan Camilo Restrepo: We zijn nog maar net gestart. We moeten ons niet laten opjagen door het akkoord dat we met de FARC hebben bereikt. Hiervoor hebben we meer dan vier jaar onderhandeld. Ik heb de indruk dat we goed gestart zijn. Er is wederzijds respect en we focussen ons op kleine vooruitgang over een aantal zeer specifieke thema’s.

Wat is uw persoonlijke motivatie om aan deze zware taak te beginnen?

Juan Camilo Restrepo: President Santos vroeg me om deze taak als hoofdonderhandelaar op mij te nemen. Ook al is het een zware taak, toch ben ik sterk gemotiveerd. Door vrede te sluiten met de FARC zijn we het pad naar vrede in Colombia ingeslagen, maar zolang ELN nog actief is, kunnen we niet spreken van totale vrede.

‘De meerderheid van de Colombianen heeft nog nooit een klimaat van vrede, rust en democratie gekend.’

De meerderheid van de Colombianen heeft nog nooit een klimaat van vrede, rust en democratie gekend. Het vormt een enorme uitdaging om ertoe te komen dat het Nationaal Bevrijdingsleger de wapens neerlegt en via democratische en politieke weg hun stem laat horen.

Er is nu nog een aanzienlijk deel van het Colombiaanse grondgebied dat gedomineerd wordt door ELN. Ze gebruiken terrorisme, dwang, afpersing en geweld om hun doel te bereiken. Dit geweld definitief de rug toekeren is voor mij een droom die ik graag wil realiseren.

De onderhandelingen waren nog maar pas gestart en Bogota werd al opgeschrikt door een terroristische aanslag. Er viel een dode en 25 gewonden, waaronder vooral politieagenten. ELN eiste nadien de aanslag op. Een rem op de onderhandelingen?

Juan Camilo Restrepo: Ik vind dit volstrekt onaanvaardbaar en verwerpelijk. ELN is blind voor het feit dat dit een terroristische daad is waardoor de burgerbevolking geïntimideerd wordt. In de 21ste eeuw is dit geen manier van onderhandelen, maar ELN begrijpt dit precies niet. Ze moeten beseffen dat president Santos de hand uitreikt om vrede te bereiken.

‘In de 21ste eeuw is dit [terreuraanslagen] geen manier van onderhandelen, maar ELN begrijpt dit precies niet.’

Ze krijgen een unieke kans en moeten deze nu grijpen. Ik zie in de nabije toekomst niet meteen een andere gelegenheid waarop ze gaan kunnen onderhandelen. Terreuraanslagen zijn op elk moment verwerpelijk, maar zeker als je samen aan de onderhandelingstafel zit.

De overheid wil een bilateraal staakt-het-vuren aan de onderhandelingstafel bereiken aan de onderhandelingstafel. Ik hoop dat deze terreuraanslagen zo min mogelijk nog plaatsvinden. Aan de onderhandelingstafel zorgt dit ervoor dat we weer verder van elkaar verwijderd raken. Van toenadering is er op zo’n momenten absoluut geen sprake.

U heeft kunnen bereiken dat voormalig parlementslid Odín Sánchez werd vrijgelaten. Hoe verliepen de laatste uren over deze onderhandeling?

Juan Camilo Restrepo: Ook dat was niet eenvoudig (diepe zucht). De overheid was stellig toen ze aan ELN duidelijk maakte dat ontvoeringen ontoelaatbaar zijn. Zonder de vrijlating van Odín Sánchez zouden we niet aan de onderhandelingen begonnen zijn.

In de eerste plaats omwille van humanitaire redenen, maar daarnaast ook omwille van de extra kosten die deze ontvoeringen met zich meebrengen. Ik hoop dat ELN binnenkort publiekelijk zal aankondigen dat ze niet langer van ontvoeringen gebruik zullen maken in hun strijd met de overheid.

‘Ik hoop dat ELN binnenkort publiekelijk zal aankondigen dat ze niet langer van ontvoeringen gebruik zullen maken in hun strijd met de overheid.’

Wordt er ook onderhandeld over de vrijlating van soldaat Freddy Ernesto Moreno die door ELN op 24 januari 2017 ontvoerd werd? Weet u hoe het met hem gaat?

Juan Camilo Restrepo: We proberen dit thema niet aan te raken in Quito. Ik weet niet hoe het met hem gesteld is. Deze informatie ligt in de handen van de beveiligingsdiensten van de gewapende bewegingen in Colombia.

Wat als de vredesonderhandelingen met ELN mislukken? Heeft dit repercussies voor het vredesakkoord met de FARC?

Juan Camilo Restrepo: Nee, dat kan niet gebeuren. Het vredesakkoord met de FARC is afgerond en is juridisch beschermd. De enorme inspanningen die de voorbije jaren geleverd zijn om vrede te bereiken, mogen op geen enkel moment bedreigd worden. In plaats van de afspraken met de FARC op het spel te zetten, willen we de vrede die we nu in Colombia aan het opbouwen zijn, consolideren door ook met de ELN te onderhandelen.

Wat denkt u over uw tegenpartner in de onderhandelingen, Pablo Beltrán?

Juan Camilo Restrepo: Ik denk dat het een zeer sterke onderhandelaar is. Hij heeft meer dan 30 jaar ervaring met onderhandelen tussen de ELN en de verschillende regeringen. Hij staat erom bekend risico’s te nemen, maar hij blijft openstaan voor dialoog. De onderhandelingen zitten nu in een primaire fase. We moeten positief blijven om de vrede te bereiken.

Cancillería del Ecuador (CC BY-SA 2.0)

Het begin van de onderhandelingen tussen de Colombiaanse overheid en het ELN. Links op de foto Juan Camilo Restrepo, hoofdonderhandelaar voor de regering en rechts Pablo Beltrán, commandant van het ELN

Het eerste punt van het mogelijke akkoord met de ELN gaat over het betrekken van de burgers bij het politieke proces.

Juan Camilo Restrepo: ELN heeft de betrokkenheid van het middenveld al lang als een essentieel onderdeel van een mogelijk akkoord benadrukt. De betrokkenheid van het middenveld is belangrijk, maar niet bindend voor de Colombiaanse overheid. ELN zou graag hebben dat de voorstellen van burgers wel bindend zijn.

De overheid heeft na de exploratieve fase in 2016 aan ELN beloofd om naar de voorstellen van de burgers te luisteren. ELN moet ervoor zorgen dat de participatie van de burgers op een ordentelijke manier verloopt. Er moeten constructieve en vruchtbare gespreksrondes gebeuren die ook afgebakend zijn in tijd. Op dit moment bekijken we in Quito hoe deze consultatierondes met de burgers in de toekomst zouden kunnen georganiseerd worden.

Voor de FARC vormde de herverdeling van de landbouwgrond een cruciaal element in de onderhandelingen. Als ex-minister van landbouw heeft u veel kennis over deze materie. Spreekt u nu ook met de ELN over dit thema?

Juan Camilo Restrepo: Ja, ook voor ELN vormt dit een cruciaal thema. Een zeer grote meerderheid van de historici en politieke wetenschappers zijn ervan overtuigd dat de wortels van het conflict in Colombia bij de ongelijke verdeling van de landbouwgrond liggen. Niet voor niets is de verdeling van de landbouwgronden het eerste punt van het vredesakkoord met de FARC.

‘Onderhandelen met de ELN over de verdeling van landbouwgronden is het bewijs dat we dit thema au sérieux nemen.’

De huidige Colombiaanse regering wil verdere stappen zetten om de gemaakte afspraken te implementeren. Ook in het post-conflicttijdperk in Colombia willen we op dit vlak evolueren. Onderhandelen met de ELN hierover is het bewijs dat we dit thema au sérieux nemen.

In Colombia hebben we immers te maken met een paradox op vlak van landbouw. Aan de ene kant hebben we een enorme concentratie van de gronden, waardoor slechts een beperkt aantal mensen eigenaar zijn van gigantische hectares landbouwgrond. Langs de andere kant hebben we in sommige regio’s zoals in Nariño, Boyaca en Antioquia Alta een zeer groot aantal minifundios (mini-ondernemingen) die economisch te klein zijn om voldoende te renderen.

De twee uitersten zijn dus gelijktijdig aanwezig. Komt daar nog eens bovenop dat er zeer veel informaliteit is op vlak van grondbezit. Weinig mensen zijn in het bezit van attesten van hun formeel eigendom. Het beleid moet dus op zoek gaan naar de gulden middenweg door gronden te herverdelen en door Colombiaanse boeren via massale campagnes op te roepen om hun grondbezit te formaliseren.

U lijkt aan te geven dat zowel de boeren als de overheid slachtoffer zijn geworden van diefstal van hun grond?

‘Ook de staat is slachtoffer geworden. Door intelligente trucs van notarissen en advocaten is de Colombiaanse overheid al zeer veel vruchtbare gronden verloren.’

Juan Camilo Restrepo: Door het geweld die de maffia, paramilitairen en rebellenbewegingen gebruikten, zijn boeren van hun grond verdreven. Maar ook de staat is slachtoffer geworden. Fysiek geweld kan er niet tegen de staat gebruikt worden, maar door intelligente trucs van notarissen en advocaten is de Colombiaanse overheid al zeer veel vruchtbaar gronden verloren.

We moeten deze gronden terug kunnen recupereren zodat we onze sociale missie kunnen vervullen. In overeenstemming met de grondwet moeten we een landbouwbeleid kunnen uitvoeren waarbij er nieuwe landelijke onderverdelingen komen.

De Colombiaanse overheid zal met het vredestribunaal en overgangsjustitie immense inspanningen leveren om de slachtoffers van de FARC te vergoeden en de oorlog definitief te beëindigen. President Santos heeft al laten weten dat deze onderhandelingen niet opnieuw zullen gebeuren voor ELN. Is het pad naar vrede met ELN al vereffend door de onderhandelingen met de FARC?

Juan Camilo Restrepo: Niet echt. ELN is een autonome guerrillabeweging. We mogen ze niet zien als de appendix van de FARC. Zeker in het begin proberen we een eigen parcours te bewandelen tijdens de onderhandelingen met ELN. De vergoeding van de slachtoffers en de rechtspraak zal pas aan bod komen als andere zaken afgesproken zijn.

Op dat punt is het zo dat de overheid er niet voor zal openstaan om een andere overgangsjustitie te installeren dan wat er nu voor de FARC opgericht wordt. Het intensieve werk op academisch en diplomatisch niveau kan moeilijk nogmaals overgedaan worden. Maar het is nog zeer voorbarig om hierover te spreken. Het vraagt nog zeer veel tijd vooraleer we dit punt bereiken.

De Colombiaanse bevolking was erg kritisch voor het akkoord dat met de FARC bereikt was. Is er voldoende draagvlak bij de bevolking om voldoende toegevingen die bij zo’n onderhandeling horen te geven aan de extremere rebellenbeweging ELN?

Juan Camilo Restrepo: Ik denk dat de Colombianen het belang van vrede met ELN echt wel inzien. Volgens mij verwachten ze ook initiatief van de regering om dit conflict ook op te lossen. Het bereiken van vrede met de FARC was een grote opluchting, maar Colombianen beseffen goed dat er pas echt definitieve vrede is in Colombia als ook de andere rebellenbeweging de wapens neerlegt en niet langer terreur zaait.

Lees ook het interview met Bernardo Tellez, onderhandelaar van het ELN

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.