Dossier: 
Antonythasan Jesuthasan van Tamil Tijger over Gouden Palm tot gevierd auteur

‘De vrijheid van ideeën is belangrijker dan de grenzen die natiestaten opleggen’

(c) Cindy Sasha

Hij groeide op in het uiterste noorden van Sri Lanka, in Allaipiddy. De jaren zeventig en tachtig waren oorlogsjaren en dat tekende de jonge Antonythasan Jesuthasan. Hij was getuige van de Zwarte Juli operatie van het Srilankaanse leger in 1983, en zag hoe Tamils geëxecuteerd en verkracht werden. ‘Ik was vijftien jaar en sloot me aan bij de LTTE, de Tamil Tijgers.

Het is ook in die periode dat ik begon te schrijven. Dat waren toen grotendeels gedichten en stukken straattheater over het land waarvoor ik wou strijden en over het lijden dat ik rondom mij zag. Zeg maar: ik schreef mee aan de propaganda voor de strijd van de Tamil Tijgers voor een socialistische Tamilstaat in het noorden van Sri Lanka.’

‘De Tamil Tijgers waren zelf verantwoordelijk voor het vermoorden van zo veel Tamil schrijvers en denkers, dat het voor mij ondraaglijk werd. Ik stapte er daarom al in 1986 uit.’

Maar naarmate de controle van de LTTE op de Tamilstrijd toenam, verdween het revolutionaire geloof van de jonge Jesuthasan in hun strijd. ‘Met de jaren veranderden zowel mijn kijk op de politieke toestand in het land, mijn houding tegenover de gewapende strijd én mijn artistieke visie. Dat proces begon al enkele jaren na mijn aansluiten bij de LTTE, toen ik vaststelde dat ze allesbehalve socialistisch waren en des te meer nationalistisch werden. De Tijgers waren zelf verantwoordelijk voor het vermoorden van zo veel Tamil schrijvers en denkers, dat het voor mij ondraaglijk werd. Ik stapte er daarom al in 1986 uit. Vandaag sta ik heel ver van alle literatuur die propaganda probeert te zijn.’

In de film Dheepan van Jacques Audiard, die in 2015 de Gouden Palm kreeg in Cannes, speelt u een Tamil die zijn land ontvlucht. In dat verhaal wordt de vluchteling ook onder druk gezet door de Tijgers. Is dat ook het verhaal van uw leven?

Antonythasan Jesuthasan: De film is fictie en zeker niet gebaseerd op mijn leven, en het personage ging heel anders om met de feiten dan ik. Het verhaal was trouwens gesitueerd in 2009, terwijl ik Sri Lanka al in 1990 verliet, via Hongkong, waarna ik 3,5 jaar in Thailand verbleef. Maar omdat Thailand geen vluchtelingen erkende, was er voor mensen als ik niet alleen geen steun, maar ook geen toestemming om te werken. Daarom besliste ik door te reizen naar een Europees land. Ik kwam in Frankrijk terecht met een vals paspoort, en had het best wel moeilijk, ik kende geen woord Frans en had ook geen idee van de geschiedenis van het land. Maar ik kon aan de slag in supermarkten, als straatveger en bordenwasser, en ik ontdekte gaandeweg dat ik hier echt kon schrijven wat ik zelf wilde. Ik ben dan ook hier pas een echte schrijver geworden. Maar ik blijf wel in het Tamil schrijven, want ik schrijf voor mijn volk. Mensen blijven lijden, ondervinden nog steeds de gevolgen van geweld, of leven in ballingschap.

‘Ik kon aan de slag in supermarkten, als straatveger en bordenwasser, en ik ontdekte gaandeweg dat ik hier echt kon schrijven wat ik zelf wilde. Ik ben dan ook hier pas een echte schrijver geworden.’

Als het voor u zo belangrijk is om bij te dragen aan de toekomst van uw volk, hoe voelt het dan om niet in Sri Lanka te wonen en te leven?

Antonythasan Jesuthasan: Sri Lanka kent niet echt vrijheid van meningsuiting en de LTTE hebben die ook nooit gerespecteerd. Wie zijn mond open deed, werd het zwijgen opgelegd – soms letterlijk ook in Parijs. Daarom is het belangrijk dat er stemmen opklinken die deze vrijheid wel opeisen, waar die auteurs ook wonen en welke vorm de tegenstemmen ook krijgen: korte verhalen, romans, gedichten, theater of film. Als een conflict het gedurende dertig jaar onmogelijk maakt om een vrij debat te hebben in een land, dan moet die vrijheid elders gezocht worden. Want de vrijheid van ideeën is belangrijker dan de grenzen die natiestaten opleggen. Wie Sri Lanka kon verlaten, had daarom de verantwoordelijkheid om te zeggen wat in het land zelf onzegbaar was.

Wat was dan voor u het belangrijkste dat gezegd moest worden?

Antonythasan Jesuthasan: Op de eerste plaats: dat de oorlog moest ophouden. Want de oorlog bracht geen bevrijding, maar verwoesting. Stop de oorlog en de cultuur van gewapend militarisme. Op de tweede plaats: geef ons democratie in plaats van nationalisme. Stop de communautaire polarisering en haat, laat het meningsverschil toe maar verdeel het land niet langer, en organiseer de politieke keuzes democratisch.

U bent gevlucht naar Frankrijk, maar ook daar nemen polarisering en nationalisme toe.

Antonythasan Jesuthasan: Dat is heel schadelijk, niet alleen voor minderheden en mensen als ik, maar voor alle Fransen. Als vluchteling heb ik geen stemrecht in Frankrijk, dus ik kan er weinig meer aan doen dan deelnemen aan demonstraties of iets schrijven. En mijn stem weegt niet door, want ik spreek na 26 jaar nog steeds heel slecht Frans, tot mijn spijt. Toch zou iedereen actiever moeten deelnemen aan de actuele debatten: migranten en Fransen, stedelingen en plattelandsbewoners. In Parijs zie je duizenden vluchtelingen op straat leven en slapen, dat is toch onaanvaardbaar. En tegelijk worden de uitkeringen voor burgers teruggeschroefd, waardoor de armoede overal toeneemt. Er moet iets gebeuren om dit land te redden.

(c) Paul Arnaud

Antonythasan Jesuthasan in de film Dheepan van Paul Arnaud

‘Pas nadat ik de hoofdrol speelde in een gelauwerde film kreeg ik bekendheid, niet als schrijver van verhalen in het Tamil’

Hebt u de nodige steun gekregen toen u Sri Lanka verliet?

Antonythasan Jesuthasan: Neen, ik heb geen steun gekregen. Want wie was ik, voor de internationale publieke opinie? Niemand. Pas nadat ik de hoofdrol speelde in een gelauwerde film kreeg ik bekendheid, niet als schrijver van verhalen in het Tamil. Pas nu krijgen mijn verhalen en romans aandacht en worden ze vertaald in Frans en Engels. Sindsdien wordt ik gevraagd om deel te nemen aan literaire festivals, congressen, debatten…

Schrijvers moeten Bekende Burgers worden via film of tv willen ze gehoord worden?

Antonythasan Jesuthasan: Ik zou eerder zeggen: je moet de taal van de plek waar je woont en gehoord wilt worden onder de knie krijgen. Je ziet bij iemand als Salman Rushdie hoe groot en belangrijk de bijdrage van gemigreerde schrijvers kan zijn aan de taal en de maatschappij waar ze naartoe migreren. Mij is dat nooit echt gelukt, dat verklaart zeker voor een deel waarom ik onzichtbaar bleef.

‘Als schrijvers vervolgd worden, moeten andere schrijvers daarover spreken en publiceren’

U hebt intussen wel een internationale stem. Wilt u die ook inzetten voor schrijvers in ballingschap?

Antonythasan Jesuthasan: Niet alleen voor schrijvers die gevlucht zijn of niet langer in hun vaderland kunnen werken, maar ook voor schrijvers die in eigen land onder politieke of maatschappelijke druk staan. Ik hou me bijvoorbeeld ook bezig met schrijvers in India, een land waarmee wij zo veel historische en culturele banden hebben. Onder de huidige regering [geleid door de hindoenationalistische BJP, onder premier Narendra Modi, nvdr] komt de vrije meningsuiting van schrijvers en academici in India steeds meer onder druk. Als schrijvers vervolgd worden, moeten andere schrijvers daarover spreken en publiceren.

Toch is Chennai, het vroegere Madras en de hoofdstad van de Indiase deelstaat Tamil Nadu, uw tweede thuis geworden.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Antonythasan Jesuthasan: Inderdaad. Mijn boeken worden daar gepubliceerd en ik ga er tweemaal per jaar naartoe, onder andere om er deel te nemen aan de jaarlijkse boekenbeurs. Tamil Nadu is immers nog BJP-vrij: de partij heeft er niet één vertegenwoordiger in het deelstaatparlement. Dat betekent ook dat er geen pogroms tegen moslims zijn, geen vigilantes die het recht om koeien te beschermen in eigen handen nemen, …

Overweegt u niet om daar te gaan wonen? Dan leeft u meteen kort bij huis en tussen 75 miljoen mensen die dezelfde taal spreken?

Antonythasan Jesuthasan: Ik denk er eerder over om op termijn terug naar Sri Lanka te verhuizen. Het blijft een moeilijk land voor mij, maar de oorlog is voorbij. En dus is er misschien wel een kans om een tijdschrift te beginnen – dat zou ik over enkele jaren graag doen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.