Lieve Herijgers en Katelijne Suetens van Broederlijk Delen zien crisis als kans voor toekomst

‘Delen en herverdelen zijn hét antwoord op een vastgelopen systeem’

(c) Monokhrom

 

Pasen is ook de afsluiting van veertig dagen Broederlijk Delen-campagne. De organisatie had dit jaar een campagne gepland waarin de focus verlegd wordt van concrete steun aan partners naar fundamenteel delen van wat de aarde te bieden heeft. Het coronavirus stak een stokje voor die campagne, maar versterkt de boodschap: als we de toekomst niet delen, hebben we geen toekomst.

‘Delen en herverdelen zijn volgens ons hét antwoord op het vastgelopen systeem’, zegt directeur van Broederlijk Delen, Lieve Herijgers. ‘Dat is de voorbije weken alleen maar duidelijker geworden.’ Door de coronacrisis moesten alle initiatieven van de jaarlijkse Broederlijk Delen-campagne afgelast worden, maar die crisis illustreert tegelijk dat het voormalige business-as-usual geen optie meer is voor de toekomst. Dat zeggen Lieve Herijgers (directeur) en Katelijne Suetens (beleidsmedewerker Israël-Palestina en teamcoördinator Politiek) van Broederlijk Delen.

Lieve Herijgers: Het is geen nieuws dat Broederlijk Delen oproept om te delen, dat doen we al  bijna zestig jaar. Maar in het verleden werd dat te vaak gekoppeld aan delen van wat wij te veel hadden, vandaag stellen we vast dat we verder moeten gaan, want het hele neoliberale groeisysteem botst op zijn grenzen: economisch, ecologisch, sociaal.

‘Een antwoord dat zorg draagt voor alle mensen, maar ook voor milieu en planeet moet uitgaan van herverdeling en solidariteit’

Die enorme uitdaging vraagt een antwoord dat zorg draagt voor alle mensen, maar ook voor milieu en planeet. Het moet daarom uitgaan van herverdeling en van solidariteit. Want wij zijn allen lotgenoten en moeten dus delen in plaats van nog meer ongelijkheid te verdragen of te stimuleren. Overal om je heen zie je vandaag al spontane solidariteitsinitiatieven, die duidelijk maken dat mensen open staan voor die andere kijk.

Ook het consumisme ligt stil, dat betekent dat er ruimte gemaakt kan worden voor andere waarden en manieren om het leven zin te geven. Dé vraag is: waarvoor zullen we kiezen na deze crisis. Durven we als burgers, politici, als wereldbevolking kiezen voor een beleid op basis van herverdelen en solidariteit? Durven we te kiezen voor iets fundamenteel anders, in plaats van voor het herstellen van het oude, waarvan we eigenlijk al vaststelden dat het niet werkt?

Herverdelen moet verder gaan dan delen van een beetje overvloed. Wat bedoelen jullie daarmee?

Katelijne Suetens: Om iedereen in de wereld een waardig bestaan te kunnen garanderen, moeten de onhoudbare levensstandaard en consumptie in het Noorden sowieso aangepakt worden. Maar we moeten dat ook doen omdat steeds meer hebben ons niet gelukkiger of gezonder maakt, integendeel. Herverdelen is dus goed voor iedereen, ook voor onszelf. Herverdelen van grondstoffen en rijkdom, anders en goed leven, dat is allesbehalve een last, het is vooruitgang. Het geeft iedereen meer toegang tot zorg, tijd, natuur, zingeving.

Lieve Herijgers: Daarom was de slogan van deze campagne ook: Delen doet goed! We verliezen er niet door, we verrijken ons als mens en als samenleving.

Katelijne Suetens: Daar is trouwens een heel mooi bijbels beeld voor, dat van de “wonderlijke vermenigvuldiging” van vijf broden en twee vissen: zolang iedereen alles voor zich houdt, is er tekort, maar zodra er gedeeld wordt, ontstaat er overvloed.

‘Zolang iedereen alles voor zich houdt, is er tekort, maar zodra er gedeeld wordt, ontstaat er overvloed’

De crisis dwingt iedereen te kiezen, maar de verschillen tussen arm en rijk zullen nu niet verdwijnen, integendeel.

Lieve Herijgers: Dat klopt. Het virus discrimineert niet tussen rijk en arm, maar de kwetsbaarheid verschilt wel, net als de middelen die men heeft om ertegen te vechten.

Katelijne Suetens: Het virus treft iedereen, ook degenen die de voorbije jaren vonden dat er best nog bespaard kon worden op zorg, onderwijs en solidariteit. Ook zij zijn vandaag afhankelijk van zorgverleners, goede gezondheidszorg en sociale zekerheid. Dat maakt van deze crisis misschien toch het uitgelezen moment om verandering op basis van echte solidariteit te realiseren.

Volgens de Nederlandse socioloog Abram de Swaan vooronderstelt solidariteit dat mensen elkaar zien als deel van eenzelfde gemeenschap. Hoe kan je dat van hieruit waarmaken met mensen in het Midden-Oosten, Afrika of Latijns-Amerika?

Lieve Herijgers: Solidariteit wordt ook door hedendaagse sociale wetenschappers gedefinieerd als een keuze op basis van lotsverbondenheid. Dat betekent dat je de andere herkent in jezelf, en omgekeerd. Die verbondenheid over alle grenzen heen ligt vandaag extra moeilijk, nu iedereen geconcentreerd is op het hier, het nu, op zichzelf. Wat wij proberen doen, is de verhalen uit het Zuiden zo concreet, dagdagelijks en herkenbaar mogelijk te maken. Armoede, ongelijkheid en ziekte treffen geen abstracte categorieën, maar mensen met een naam, een gezicht, een gezin en dromen.

Katelijne Suetens: Ik denk dat de klimaatcrisis toch ook al een bewustzijn gecreëerd heeft van het feit dat we met zijn allen voor dezelfde uitdagingen staan, al was die al veel tastbaarder in het Zuiden dan voor de meeste mensen hier. De coronapandemie maakt die mondiale verbondenheid nog veel scherper voelbaar. Trouwens, als we deze crisis ergens niet onder controle krijgen, zal ze nergens onder controle zijn.

(v) Koen Mutton

Victor Hugo zei ooit: ‘Onze geest wordt rijker door te ontvangen, maar ons hart wordt rijker door te geven.’ Europeanen hebben het vaak heel moeilijk met dat ontvangen, niet?

Katelijne Suetens: Wat wij ontvangen van partners, is hun kijk op de wereld. Het buen vivir, of het goede leven, vanuit Latijns-Amerika. Het ubuntu, of samen leven, vanuit Afrika. De overtuiging dus dat wij maar gelukkig kunnen zijn als ook de anderen het goed hebben. Dat is de geest van het delen dat wij voorstaan, maar dat moet ook omgezet worden in politiek en economisch beleid. Het gaat niet alleen om bewustmaking van mensen, het gaat ook om maatschappelijke verandering.

Lieve Herijgers: Wij luisteren voortdurend naar wat de partners ons vertellen over hun situatie, hun kleine alternatieven of hun grote voorstellen. Zij bepalen voor een steeds groter deel onze kijk, onze stellingnames, ons spreken. Campagnes en standpunten worden daarom ook steeds meer uitgewerkt samen met partners, terwijl hun verhaal vroeger soms beperkt bleef tot een illustratie van wat wij in Brussel bedachten.

‘Het delen waarover we spreken gebeurt namelijk niet tussen gelijken, maar in de context van extreme ongelijkheid’

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Katelijne Suetens: Ook belangrijk: wat wij geven, is niet alleen een financiële steun, maar moet op de eerste plaats een maatschappelijke verandering in eigen samenleving zijn. Door hier anders te leven, geven we letterlijk de kans aan het Zuiden om zelf ook beter te kunnen leven, meer welvaart te ontwikkelen. Het delen waarover we spreken gebeurt namelijk niet tussen gelijken, maar in de context van extreme ongelijkheid. Vanuit die historische situatie zullen wij toch meer moeten geven dan ontvangen.

Lieve Herijgers: Toch klopt het, dat wij moeite hebben om te ontvangen. Dat heeft volgens mij te maken met een collectief gevoel en dat Europa historisch kenmerkt. In onze eigen ogen waren wij de weldoeners, het centrum van de wereld. Maar ook dat verandert. Als je ziet wie Italië te hulp moest schieten, dan was dat Cuba en China. De feiten dwingen ons tot grotere bescheidenheid. Dat zal ook voor ons als organisatie impact hebben op onze manier van werken in de toekomst.

Delen wordt meestal gezien als een privébeslissing over privé-eigendom. Maar is die kijk wel voldoende? Moet er niet meer werk gemaakt worden van eigendom die gedeeld wordt, en waarbij het overleven van de ene dus niet afhangt van de welwillendheid van de andere?

Lieve Herijgers: Helemaal akkoord, en tegelijk weten we dat nog veel moeilijker is dan delen van wat we hebben.

Katelijne Suetens: De hele post-groeibeweging zet ook sterk in op het weer gemeenschappelijk maken van bossen en weidegronden, van energie- of landbouwbedrijven, van cultuurplekken… Delen betekent ook: als burgers samen verantwoordelijkheid nemen voor voedselproductie of waterhuishouding. Werk maken van nieuwe commons of meenten ligt helemaal in de lijn van onze campagne.

(c) Broederlijk Delen

In eigen land blijken die commons heel vaak vooral hoogopgeleide mensen aan te spreken. Hoe zorg je ervoor dat die nieuwe gemeenschappelijkheid ook inclusief is?

Katelijne Suetens: Dat is inderdaad een heel grote uitdaging. In Wallonië zien we dat er al meer verwevenheid is van armoede-organisaties met bijvoorbeeld zelfplukboerderijen en dergelijke. Maar ook voor de eigen organisatie is dat een opdracht. We moeten solidariteitsbewegingen beter verbinden met klimaatbeweging, met diversiteits- of feministische bewegingen ook.

Lieve Herijgers: We blijven nog te vaak hangen bij samenwerkingen tussen gelijkgezinden. Ngo’s werken samen met ngo’s. Maar dat is onvoldoende. Daarom investeren we opnieuw veel meer in de samenwerking met bijvoorbeeld Welzijnszorg en Welzijnsschakels, waar mensen in armoede samenkomen om zelf initiatieven te nemen. Dat heeft onder andere geleid tot gezamenlijke visies over klimaat.

Corona en de campagne

(c) Monokhrom

 

Lieve Herijgers: De coronacrisis dwong ons om al onze vrijwilligers te vragen al hun voorbereidende werk stop te zetten en de geplande acties niet te laten doorgaan. Dat was best pijnlijk, vooral omdat de boodschap – delen en herverdelen zijn hét antwoord op een vastgelopen systeem – echt aansloeg bij die vrijwilligers.

We denken eraan om een kleine campagne te doen rond 28 mei, Wereldhongerdag. We werken al jaren aan het mensenrecht op voedsel, en we zien dat net nu dat recht voor de meest kwetsbaren op de helling staat. En misschien komt er nog iets na de zomervakantie.

Daarnaast zorgt de lockdown er natuurlijk voor dat onze fondsenwerving zwaar getroffen wordt. We gaan er nu vanuit dat de campagne maar de helft van anders opbrengt, en dat zou een verlies van anderhalf miljoen euro kunnen bedragen. Toch willen we alle afspraken met de partners in het Zuiden (130tal partners in 13 landen) nakomen. We hopen dat we via overschrijvingen toch nog genoeg giften binnenkrijgen, andersspreken we daarvoor onze noodreserves aan.

Liggen partnerwerkingen in het Zuiden ook stil?

Lieve Herijgers: Er zijn lockdowns die nog strikter zijn en strenger worden afgedwongen dan bij ons. In Oeganda en regio’s van Peru is elke verplaatsing per auto verboden en zowat overal zijn echte bijeenkomsten onmogelijk. Maar daar wordt met veel creativiteit en voldoende internet op gereageerd.

Katelijne Suetens: In Gaza hebben de internetproviders hun debiet verhoogd, zodat dat kan. Ik heb de voorbije dagen al meer Israëlische en Palestijnse mensenrechtenactivisten online ontmoet dan eerder in levende lijve. We zien groepen die aan online straattheater doen. Het is dus zeker niet zo dat de activiteiten stilliggen.

Lieve Herijgers: Klopt. Ook in Afrika en Latijns-Amerika merken we dat alles in het werk gesteld wordt om mensen te blijven informeren, bijvoorbeeld via de lokale radio’s. Of er wordt online verder gestreden voor het recht op voedsel of gewoon voor markttoegang voor de landbouwproducten die anders dreigen te verrotten. Er wordt sowieso een grote sprong voorwaarts gemaakt in het gebruik van digitale middelen om de doelstellingen van de bewegingen en organisaties te realiseren.

www.broederlijkdelen.be

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.