Bijen houden ontbossing tegen in Malawi

Bijen houden blijkt in Malawi een veelbelovend middel om ontbossing tegen te houden. Het levert bovendien een inkomen op voor mensen die in dorpen wonen. Zij kunnen de honing verkopen.

Kabaghe was net van de middelbare school af toen hij voor het eerst de impact zag van bijenkasten op de natuur. Hij was verrast hoe een kaalgekapt stuk land weer groen werd nadat er bijenkorven waren geplaatst op katoenboerderijen in de buurt in het district Ntchisi.

Toen begreep hij het verband nog niet tussen de angst van mensen voor bijensteken en verjonging van de bomen in het gebied.

Maar sindsdien heeft hij de aanpak overgenomen in zijn geboortedorp Mwenekabwe, in het noordelijke district Karonga. Hij probeert er het snel verdwijnende bos te redden en de lokale bevolking te helpen.

Brandhout

‘Toen ik hier aankwam, zag ik dat de meeste bomen waren gekapt en het land kaal was”, zegt Kabaghe, nu een 36-jarige gezondheidswerker in de gemeenschap. “Maar de bomen zijn van enorm belang voor de mensen, ook als brandhout en medicijnen.’

Net als in andere delen van Malawi zijn de meeste bomen in het bergachtige gebied illegaal gekapt voor brandhout.

Amper een tiende van de zeventien miljoen inwoners in Malawi is aangesloten op het stroomnet. En zelfs wie wel stroom heeft, kan het zich vaak niet veroorloven om ermee te koken. Daardoor blijft de vraag om brandhout en houtskool, en daarmee ook de druk op lokale bossen groot.

Weer

Ontbossing is wereldwijd een belangrijke oorzaak van verlies aan biodiversiteit, klimaatverandering en schade aan ecosysteemdiensten, zoals de waterkringloop die essentieel is voor regenval en watervoorziening.

Malawi verliest naar schatting 33.000 hectare bos per jaar. Volgens onderzoekers van de Japanse Universiteit van Hokkaido wordt het probleem vooral veroorzaakt door de oprukkende landbouw en het gebruik van hout als brandstof, ook om tabak te drogen en bakstenen te bakken

‘Ze dachten dat we gek waren, maar na drie dagen kwam er een zwerm bijen binnen’

Kabaghe was aanvankelijk bang om de groen geschilderde, houten bijenkorven in het bos en langs rivieren uit te zetten, onzeker over hoe mensen zouden reageren. Uiteindelijk werkte hij samen met een vriend die de lokale gemeenschap kende, en ze begonnen met vier kasten.

‘Eerst lachten de mensen om ons: waar zouden we bijen vinden om de bijenkorven te vullen?’ vertelt hij. ‘Ze dachten dat we gek waren, maar na drie dagen kwam er een zwerm bijen binnen.’

Honing is geld

In hun eerste jaar, in 2017, slaagde het duo erin om zo’n 100 dollar aan honing te winnen. Sindsdien hebben ze meer kasten toegevoegd, die elk zo’n 15 dollar kosten. Ze hebben er nu zo’n twintig en verdienden vorig jaar 300 dollar.

Maar ze zijn ook op uitdagingen gestuit, zoals tegenstand van de mensen die de bomen kappen, zegt Kabaghe. “Sommige mensen bedreigden ons nadat ze geen toegang hadden tot de gebieden waar bijenkorven waren. Maar we hebben gemerkt dat dit een pluspunt voor ons is, omdat het betekent dat onze missie om het milieu te redden zijn vruchten afwerpt.”

Gebieden zonder bijenkorven zijn bezaaid met honderden boomstronken door ontbossing, terwijl de rivieren en andere plekken waar de bijenkorven zich bevinden groen zijn met bomen en vegetatie.

Nu beginnen ook burgemeesters en traditionele leiders het initiatief te waarderen.

Vertrouwen winnen

Om lokaal vertrouwen te winnen, deelden Kabaghe en zijn collega hun honing met leden van de gemeenschap, met name de mensen die dicht bij de bijenkorven woonden. Ze hebben ook meer mensen uitgenodigd om lid te worden van hun groep.

Nu beginnen ook burgemeesters en traditionele leiders het initiatief te waarderen.

Terwijl het bos in het gebied begint te groeien, is ook hun leven ten goede veranderd, zegt Kabaghe. Hij heeft nu wat vee gekocht en kan zijn gezin helpen met een inkomen, duurzaam geoogst hout en natuurlijke geneesmiddelen.

Chifundo Dalireni, van het Wildlife and Environmental Society van Malawi, dringt er bij andere districten in het land op aan om een ​​vergelijkbare aanpak te volgen voor de bescherming van bossen. In gemeenschappen waar bijenteelt wordt beoefend, vindt er weinig of geen ontbossing plaats, zegt hij, maar ze krijgen nog steeds zeer beperkte steun.

‘De kwestie van ontbossing is zeer ernstig in het land vanwege de hoge bevolking die de vraag naar bosproducten verhoogt, door zwakke boswetten en slechte coördinatie … en door de hoge armoedecijfers’, zegt hij.

Verenigde Naties

Gemeenschappen rond de Chimwana- en Majete-bossen in de buurt het Malawimeer hebben ondertussen aangetoond dat bijenteelt het milieu en de inkomsten op grotere schaal ten goede kan komen.

Na het verkrijgen van een subsidie voor gemeenschapsontwikkeling van 25.000 dollar van het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties, kochten ze 150 extra bijenkorven en verdeelden deze onder 15 groepen van elk 300 mensen.

De honing wordt traditioneel met de hand verwerkt, verpakt in gerecyclede plastic flessen en lokaal verkocht.

Volgens Audney Nkhata, een van de oprichters van de groep, heeft het initiatief geleid tot de regeneratie van meer dan 25 vierkante kilometer bos.

‘In het begin zag je geen bomen, omdat vissers ze vroeger kapten voor brandhout om hun vis te roken’, zegt Nkhata, wijzend op een groot stuk land begroeid met bomen. ‘Nu moeten ze aanvallen van de bijen verdragen of de wet onder ogen zien.’

Bron: Thomson Reuters Foundation News