Chinese wapenhandel verovert tweede plaats op wereldranglijst

China is vandaag de op een na grootste wapenproducent ter wereld is, achter de Verenigde Staten en vóór Rusland. Dat zegt het Instituut voor Internationaal Vredesonderzoek in Stockholm (SIPRI) in een nieuw rapport.

Sinds de Amerikaanse president Donald Trump in 2017 aan de macht kwam, ging het heel vaak over nieuwe, “eerlijker” handelstarieven, maar ondertussen hebben de Chinezen gestaag verder gebouwd aan een enorm militair arsenaal, stelt het rapport. Zo is het Aziatische land op enkele jaren tijd toegetreden tot de top van de wapenproducenten en wapenexporteurs.

Aanzienlijke investeringen

In de periode tussen 2014 en 2018 waren de vijf grootste wapenexporteurs de Verenigde Staten (VS), Rusland, Frankrijk, Duitsland en China - in die volgorde. China is een permanent lid in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties en heeft dus vetorecht, samen met de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk en Rusland.

Lees ook

Mag Europa nog kritiek geven op China als we kiezen voor 5G van Huawei?

Volgens het rapport van SIPRI heeft China sinds de jaren zestig, en met name sinds 1999, aanzienlijk geïnvesteerd in de modernisering van de wapenindustrie. Een van de belangrijkste doelstellingen van China is zelfredzaamheid in de productie van geavanceerde wapens en technologieën voor zijn soldaten.

Door een gebrek aan transparantie is tot nu toe de juiste waarde van de Chinese wapenverkoop onbekend of hooguit gebaseerd op schattingen. Op basis van die geschatte wapenverkoop in 2015–17 heeft SIPRI vier grote Chinese wapenbedrijven geïdentificeerd als zijnde de koplopers. In 2017 waren de 20 grootste wapenbedrijven in de officiële top 100 van SIPRI gevestigd in de VS (11 bedrijven), in West-Europa (6) en in Rusland (3).

Als de vier Chinese wapenbedrijven die voor dit onderzoek werden doorgelicht, zouden worden opgenomen in de top 100, zouden ze allemaal tot de top 20 behoren, met een gecombineerde geschatte wapenverkoop van in totaal 54,1 miljard dollar. Drie van de bedrijven zouden zelfs een plekje in de top 10 hebben, stelt SIPRI.

Meer kwaliteit

Deze vier bedrijven zijn Aviation Industry Corporation of China (AVIC), China North Industries Corporation (NORINCO), China Electronics Technology Group Corporation (CETC) en China South Industries Group Corporation (CSGC). In de ranking komen ze na de vier beroemdste wapenfabrikanten: Lockheed Martin, Boeing, Northrop Grumman en Raytheon. Deze zijn alle gebaseerd in Amerika.

“Chinese wapens worden tegenwoordig steeds vaker goedkoper dan de Westerse alternatieven.”

Volgens SIPRI-onderzoeker Nan Tian hebben de Chinese wapens niet dezelfde kwaliteit als wapens die geproduceerd worden door Westerse landen. “Maar we zien dat China de laatste tijd wel enorme vooruitgang boekt”, zegt hij. “Mede daardoor worden Chinese wapens tegenwoordig steeds vaker goedkoper dan de Westerse alternatieven.”

De grootste Chinese wapenaankopen worden gedaan door Pakistan, Bangladesh, Myanmar en Algerije. “De meeste van deze landen hebben vriendschappelijke relaties met China”, zegt Nan. Volgens gegevens van het China Power Project en het Amerikaanse Center for Strategic and International Studies (CSIS) voert China ook wapens uit naar Indonesië en Thailand, en naar Algerije, Egypte en Marokko in Afrika. Ook bij conflicten in Soedan, Somalië en de Democratische Republiek Congo zijn Chinese wapens opgedoken.

Deals in de vorm van een lening

Volgens Nan zijn Chinese, net als andere wapenexporten vaak gebaseerd op deals in de vorm van leningen of economische samenwerkingsakkoorden (bijvoorbeeld in ruil voor de eerste toegang tot mineralen). Wat betreft de leningen is het gebruikelijk dat China de terugbetalingen afschrijft als een vorm van hulp, waardoor de ontlener de lening niet moet terugbetalen.

Volgens SIPRI is Aviation Industry Corporation of China (AVIC) de grootste, met een totale wapenverkoop van 20,1 miljard dollar. De wapenhandelaar bekleedt daarmee de zesde plaats in de wereldranglijst. China North Industries Group Corporation (NORINCO), dat als achtste in de top 100 wordt geplaatst, heeft een omzet van 17,2 miljard dollar en is hiermee in feite de grootste producent van landsystemen voor de krijgsmacht ter wereld.

In tegenstelling tot de meeste andere wereldspelers, zijn Chinese wapenbedrijven vooral gespecialiseerd in één productiesector. AVIC produceert bijvoorbeeld vooral militaire vliegtuigen en avionica, terwijl de meeste niet-Chinese wapenbedrijven zich specialiseren binnen verschillende domeinen, waaronder de ruimtevaart, landsystemen en scheepsbouw.

Onderschatting

Volgens SIPRI zijn deze nieuwe cijfers waarschijnlijk nog een onderschatting. Een gebrek aan transparantie in de verkoopcijfers van Chinese wapenbedrijven belemmert een duidelijk beeld.

Volgens de onderzoekers, Nan Tian en Fei Su, heeft dit onderzoek echter een belangrijke verkennende functie omdat het de mogelijkheid voor verder onderzoek opent en de weg baant naar een meer adequate inschatting van de impact van de Chinese wapenhandel.