Dilma Afgezet. Rijke kaste grijpt macht in Brazilië

In Brazilië is Dilma Rousseff afgezet als president. In de Senaat stemde een afgetekende meerderheid in met haar impeachment. ‘Met een coup’, aldus Dilma’s aanhangers. Michel Temer volgt haar op als president. De conservatieve politieke kaste grijpt de macht. De afgezette president toonde zich aangedaan maar strijdvaardig. De politieke rust keert niet weer in Brazilië.

  • Agência Brasil (CC0) Protest tegen de "coup" op Dilma Rousseff Agência Brasil (CC0)
  • Agência Brasil (CC0) Protest tegen de "coup" op Dilma Rousseff Agência Brasil (CC0)
  • Agência Brasil (CC0) Michel Temer en Dilma Rousseff Agência Brasil (CC0)
  • Agência Brasil (CC0) Manifestanten en politie raakten slaags Agência Brasil (CC0)
  • Agência Brasil (CC0) Agência Brasil (CC0)

In Brazilië is Dilma Rousseff afgezet als president. In de Senaat stemde een afgetekende meerderheid in met haar impeachment. ‘Met een coup’, aldus Dilma’s aanhangers. Michel Temer volgt haar op als president. De conservatieve politieke kaste grijpt de macht. De afgezette president toonde zich aangedaan maar strijdvaardig. De politieke rust keert niet weer in Brazilië.

Na een lange politieke campagne haalt het conservatieve kamp zijn slag thuis. De procedure tot afzetting van president Dilma Rousseff (Arbeiderspartij/PT) begon in december 2016. Toenmalig Kamervoorzitter Eduardo Cunha (van de coalitiepartner PMDB) accepteerde dat dit instrument tegen Dilma Rousseff werd ingezet. In het Braziliaans parlement stemde de Kamer in april voor afzetting, de Senaat volgde in mei. Vice-president Michel Temer (PMDB) werd toen waarnemend president.

Voor het progressieve kamp in Brazilië is zij overduidelijk met een politieke putsch gewipt.

Rousseff is ten laste gelegd dat ze haar begroting heeft opgesmukt. Ze is niet voor criminele feiten in verdenking gesteld. Nochtans dient de afzettingsprocedure uitdrukkelijk daarvoor, om criminelen uit het hoogste staatsambt te zetten. Dat is voor het laatst gebeurd in 1992 met toenmalig president Fernando Collor de Mello. Gisteren, 31 augustus, stemden 61 senatoren voor de definitieve afzetting van Dilma Rousseff ; 20 senatoren stemden tegen.

Onder de tegenstemmers ook enkele politici van de PMDB van Temer (en Cunha). Dat geeft aan dat er twijfel blijft bestaan over de gegrondheid van de procedure en de vraag of ze in dit geval in overeenstemming te brengen is met de grondwet. Nog een aanwijzing : Dilma is wel afgezet als president maar ze mag publieke functies blijven uitoefenen (amper de helft van de senatoren wilde haar dat verbieden). Van Collor de Mello zijn destijds voor acht jaar de politieke rechten afgenomen, zoals de grondwet het voorschrijft.

‘Dilma gewipt door de Senaat’, titelt een Britse krant. Die uitdrukking dient meestal op een staatsgreep te duiden. Voor de aanhangers van Dilma Rousseff en het progressieve kamp in Brazilië is zij overduidelijk met een politieke putsch gewipt.

Een coup, ‘hoe moet je anders het noemen’, vraagt de correspondent van Der Spiegel, ‘wanneer een democratisch verkozen staatshoofd met twijfelachtige wettelijke argumenten van de macht wordt verdreven ?’

Empresa Brasil de Comunicação (CC0)

 

Ballonnetjes over impeachtment

Deze coup snijdt diep in Brazilië’s collectieve bewustzijn. Dilma Rousseff verwees ernaar, meteen na haar afzetting, in haar afscheidsspeech. 

‘Dit is de tweede staatsgreep waarmee ik geconfronteerd word’

‘Dit is de tweede staatsgreep waarmee ik geconfronteerd word’, zei ze. Dilma (68) werd in de jaren 1960 als jonge, linkse militante gearresteerd en gefolterd door de militaire dictatuur (1964-1985). Een foto van Dilma uit 1970, toen ze als 22-jarige verscheen voor twee militaire rechters (die angstvallig hun gelaat bedekken), verwijst daarnaar. Het is een episode die voor miljoenen Brazilianen erg traumatisch blijft.

Maar politiek wordt bikkelhard gespeeld, ook, zeker in Brazilië, zoals tijdens deze nieuwe episode blijkt. Dilma Rousseff werd eind 2014 voor een tweede termijn als president verkozen. Maar tegelijk versterkte het conservatieve kamp zich in de Senaat en een aantal belangrijke deelstaatregeringen. Grootgrondbezitters en grote (agro-)industriëlen geven in dat kamp de toon aan.

Meteen na Dilma’s herverkiezing lieten zij de eerste ballonnetjes over impeachment op. In 2015 mobiliseerden ze samen met de genereuze hulp van de mainstream media (O Globo, Folha…) brede lagen van bevolking. Die zijn gefrustreerd over de terugval van de economie, nu Brazilië op zijn beurt de gevolgen van de wereldeconomische crisis incasseert.

Agência Brasil (CC0)

Michel Temer en Dilma Rousseff

Gouden tijden

De massa-mobilisaties zijn misleid met loze beloften en leugens. De oppositie beloofde dat de gouden tijden meteen zouden terugkeren, eens zij aan de macht zou zijn. Dat kan zij onmogelijk waarmaken. De economische recessie die Brazilië treft, zou pas na 2018 opklaren. Maar de recessie en haar sociale gevolgen worden Dilma exclusief in de schoenen geschoven.

 De economische recessie die Brazilië treft, zou pas na 2018 opklaren.

De leugens betreffen een enorm corruptie-schandaal rond de petroleumfirma Petrobras. Het kost Petrobras intussen 2 à 3 miljard dollar aan inkomsten. Politici van alle slag, ook van Dilma’s Arbeiderspartij, zijn door het gerecht aangeklaagd voor hun aandeel in de grootscheepse omkoping. Eduardo Cunha moest aftreden als Kamervoorzitter, omdat hij zwart geld op bankrekeningen in Zwitserland had staan. Toen het gerecht hem daarvoor in beschuldiging stelde, liet de Arbeiderspartij Cunha - nochtans een coalitiepartner - vallen. De PMDB neemt nu wraak met Dilma’s afzetting.

Dilma Rousseff had in 2013, tijdens massale straatprotesten, beloofd het politieke systeem te zullen hervormen en de roots van de corruptie, met name de royale sponsoring van politici door privé-ondernemingen, te zullen verbieden. Daar steekt het conservatieve kamp met haar afzetting bijtijds een stokje voor. De nieuwe regering van Michel Temer denkt er zelfs aan voor haar van corruptie beschuldigde politici een amnestie af te kondigen.

Empresa Brasil de Comunicação (CC0)

De nieuwe president Michel Temer, vlak na zijn aanstelling

Controle der oligarchen

De Braziliaanse conservatieve oligarchie herstelt nu haar controle over de politieke macht. De bevolking maar ook het politieke bedrijf zelf zullen er duur voor betalen. De nieuwe president Temer heeft al een trein diepsnijdende maatregelen klaar staan. Hij wil de grondwet amenderen om de begrotingsuitgaven voor de volgende 20 jaar op het huidige peil te bevriezen.

De grondwet bepaalt minimumpercentages van de begroting die besteed moeten worden aan sociale huisvesting, onderwijs, gezondheids- en milieuzorg. Net in die sectoren dreigen nu reële besparingen. De Arbeidswet wordt flexibeler gemaakt en in de Sociale Zekerheid komt het gegarandeerde minimumloon in het gedrang. Bij Petrobras is al een nieuwe topman aangesteld die filialen van de onderneming gaat verkopen. En er volgen andere privatiseringen in de infrastructuur en de elektriciteitssector.

Haar argument : een door het soevereine volk verkozen president is door politieke tegenstanders afgezet, het soevereine volk moet zich nu uitspreken over hoe het verder moet.

Brazilië’s politieke crisis dreigt te verdiepen. Na het nieuws over Dilma’s afzetting zetten tevreden burgers foto’s van overwinningsfeesten op Twitter en Facebook. Maar op straat ging het er grimmig aan toe. Protesten tegen de coup in meerdere steden botsten op felle repressie van de politie.

Arbeiders van verscheidene Petrobras-afdelingen legden woensdagavond het werk neer. Op politiek vlak kondigt Dilma Rousseff een militante oppositie tegen de regering-Temer aan. Ze wil een volksraadpleging over nieuwe verkiezingen.

Haar argument : een door het soevereine volk verkozen president is door politieke tegenstanders afgezet, het soevereine volk moet zich nu uitspreken over hoe het verder moet.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Schrijver, journalist en onderzoeker

    Raf Custers is schrijver, historicus en journalist en publiceerde onder andere Grondstoffenjagers (2013) en De uitverkoop van Zuid-Amerika (2016).

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.