Duurzaam en flexibel: zo moet de Europese visvangst klimaatrisico’s opvangen

De vissers in Groot-Brittannië en rond de Middellandse Zee lopen het meeste risico door de klimaatverandering. Toch moeten alle Europese vissersvloten zich schrap zetten, stelt een groot Europees onderzoek. Duurzaam en flexibeler vissen wordt de boodschap.

Miljoenen Europeanen zijn afhankelijk van de visserij voor hun voedsel of inkomen, en in veel landen is het ook een belangrijk onderdeel van het culturele erfgoed. Maar in de komende decennia zal het opwarmende zeewater de lokale verdeling en populaties van vis en schelpdieren sterk beïnvloeden.

Mariene ecologen van instituten in Denemarken, Groot-Brittannië en Nederland hebben die klimaatrisico’s voor de regionale vissersvloten in kaart gebracht.

‘Sommige vloten vissen maar op één soort, waarvan de aantallen door klimaatverandering kunnen dalen.’

‘Eén van onze belangrijkste bevindingen is dat zelfs binnen relatief welvarende landen zoals Groot-Brittannië grote verschillen bestaan, waarbij sommige vissersgemeenschappen meer risico lopen’, zegt medeauteur Myron Peck van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee.

Groot-Brittannië en landen als Griekenland, Roemenië, Bulgarije en Kroatië lopen volgens de onderzoekers het grootste risico. ‘Sommige vloten vissen maar op één soort, waarvan de aantallen door klimaatverandering kunnen dalen’, zegt Peck. ‘Of vissers hebben maar geïnvesteerd in één type visuitrusting, dat niet voor andere vissoorten te gebruiken is.’

België

De verschillende risicoprofielen voor Europese regio’s maken het belang duidelijk van lokale aanpassingen. ‘Klimaatrisico’s variëren zowel tussen als binnen landen’, zegt John Pinnegar, klimaatwetenschapper bij Britse onderzoeksinstituut Cefas. ‘Ons onderzoek laat zien dat sommige kustgemeenschappen en vissersvloten zich gemakkelijk zullen kunnen aanpassen, maar andere niet.’

België zou zich, net als Denemarken en Finland, meer moeten richten op het aanpassingsvermogen van de vloot, zeggen de onderzoekers. Die moet meer flexibel kunnen werken en sneller van vissoort en viswijze kunnen veranderen.

De Baltische staten moeten dan weer vooral hun sociale veiligheidsnet versterken, door bijvoorbeeld inkomensondersteuning of alternatief levensonderhoud.

Groot-Brittannië en de Zuidoost-Europese landen hebben werk op beide fronten.

‘Vloten en regio’s kunnen om heel uiteenlopende redenen risico’s lopen, wat betekent dat de oplossingen op maat gemaakt moeten worden om rekening te kunnen houden met de lokale factoren en gevolgen, in plaats van een algemene aanpak voor alle situaties’, zegt Pinnegar. ‘In sommige gebieden kan financiële ondersteuning helpen, om nieuwe visuitrustingen aan te schaffen en zo nieuwe soorten vis of bijvoorbeeld inktvis te gaan vangen. Ergens anders kunnen interventies de opbrengst van de vloot of het sociaaleconomische vangnet verbeteren.’

Conclusies implementeren in beleid

Het is voor het eerst dat de klimaatrisico’s voor de Europese vissersvloten zo gedetailleerd in kaart zijn gebracht. De wetenschappers bundelden daarvoor biologische, economische en sociologische aspecten. Ze verzamelden gegevens, keken naar 556 vispopulaties en beoordeelden het relatieve klimaatrisico van 380 vissersvloten en 105 kustregio’s in heel Europa.

De onderzoekers adviseren beleidsmakers om zich te richten op duurzaam beheer van de voedselbronnen aan de ene kant en op diversificatie van de vloten aan de andere kant. Het versterken van beide factoren zou het klimaatrisico van lokale vissersgemeenschappen enorm doen dalen. Pinnegar: ‘Dit onderzoek is door vissers en visserijbeheer te gebruiken om vooruit te kijken en toekomstige aanpassingen voor te bereiden.’