Fujimori en corruptie maken Peru onbestuurbaar

De conservatieve president Pedro Pablo Kuczynski nam vorige woensdag ontslag, enkele uren voordat het Congres hem zou afzetten. Vicepresident Martín Vizcarra moest in allerijl uit Canada terugkeren, waar hij ambassadeur was.

Vizcarra is nu president tot 2021, zoals de grondwet het voorschrijft. Vizcarra (55), een ingenieur, was van 2011 tot 2014 gouverneur van de zuidelijke kustregio Moquegua, waar hij verkozen was als kandidaat van een onafhankelijke politieke beweging.

Na zijn verkiezing als vicepresident werd hij minister van Transport en Communicatie in de regering-Kuczynski. Maar al na tien maanden moest hij ontslag nemen door beschuldigingen van omkoping bij de bouw van een luchthaven in het zuidelijke departement Cusco. Sindsdien was hij ambassadeur in Canada.

Allemaal corrupt

De bevolking reageert ontgoocheld op de gebeurtenissen vorige week. Sinds Fujimori krijgen ze steeds weer te horen dat men eindelijk de corruptie zal aanpakken. Alberto Fujimori, president van 1990 tot 2000, kreeg 25 jaar cel voor corruptie en mensenrechtenschendingen.

‘Ze zijn allemaal corrupt, zonder uitzondering’, zegt Tania Vidal, een gepensioneerde lerares, terwijl ze in een kiosk de voorpagina’s overloopt. ‘De Fujimoristen, degenen die in de regering zitten, denken alleen maar aan hun eigen belangen en trekken zich niets aan van wat de mensen nodig hebben.’ Vidal heeft een pensioen van omgerekend 195 euro.

Overal hoor en zie je de slogan ‘que se vayan todos’, ‘iedereen moet weg’. Volgens een opiniepeiling in de krant La República donderdag wil de helft van de bevolking nieuwe verkiezingen.

Schaduw van Odebrecht

Volgens Ángel Paéz, politiek analist en hoofd van de onderzoeksafdeling van La República, hebben de Fujimoristen Vizcarra hard nodig nu. ‘Ze vrezen de gerechtelijke onderzoeken en processen. Wat ze willen, is straffeloosheid.’

Tegen de Fujimoristen lopen heel wat aanklachten in de enorme corruptiezaak Lava Jato (Carwash), die zich vanuit Brazilië over het hele continent uitstrekt. Onder meer de financiering van de verkiezingscampagnes van presidentskandidaat Keiko Fuijimori worden hiermee in verband gebracht.

Het corruptieschandaal draait rond het Braziliaanse bouwimperium Odebrecht. Volgens voormalig topman Jorge Barata, die meewerkt met het Peruaanse gerecht, gaf het bedrijf in 2011 1,2 miljoen dollar aan Keiko Fuijimori. De dochter van de oud-president verloor de presidentsverkiezingen zowel in 2011 als in 2016, twee jaar geleden van Kuczynski.

‘De val van Kuczynski begon toen hij in december om humanitaire redenen gratie verleende aan Alberto Fujimori.’

De val van Kuczynski begon toen hij in december om humanitaire redenen gratie verleende aan Alberto Fujimori, zegt Ángel Paéz. Enkele dagen voordien had Kuczynski een eerste afzettingspoging in het Congres overleefd.

In het Congres heeft Keiko Fujimori’s Fuerza Popular de meerderheid, maar haar broer Kenyi, de jongste zoon van de oud-president, stapte daar ondertussen uit. De gratie leverde Kuczynski de steun op van Kenyi. Maar het Keiko-kamp ging daarop de banden tussen Odebrecht en Kuczynski verder uitspitten.

‘Om een tweede verzoek tot afzetting te voorkomen begonnen PPK (zoals Kuczynski bekend staat in Peru, red.) en de medestanders van Kenyi Fujimori congresleden te zoeken om oppositie te bieden’, zegt Paéz. Daarbij maakte congreslid Moisés Mamani opnames. ‘Zo werden de corrupte praktijken van PPK en de strategie van Kenji Fujimori om zich tegen de afzetting te verzetten aan het licht gebracht.’

Immuniteit kwijt

Kuczynski is nu zijn immuniteit kwijt en zal zich in verschillende onderzoeken moeten verantwoorden.

Er loopt onder meer een onderzoek naar betalingen van Odebrecht aan zijn bedrijven Westfield en First Capital, toen hij minister was in de regering van Alejandro Toledo (2001-2006). De bedrijven zijn nu eigendom van een vennoot, die ondertussen naar de VS is gevlucht nadat hij ervan beschuldigd was 20 miljoen dollar smeergeld te hebben ontvangen van het bouwbedrijf.

Tegen elk van de vier presidenten (en hun ministers) die sinds de terugkeer van de democratie verkozen zijn, lopen onderzoeken voor corruptie, onder meer tegen Ollanta Humala (2011-2016), die zich samen met zijn vrouw in preventieve hechtenis bevindt.

Schoon schip

Grote delen van de samenleving vragen daarom schoon schip te maken en de democratie een nieuwe invulling te geven. Daags na het ontslag van Kuczynski kwamen duizenden mensen op straat in Lima, een initiatief van de Nationale Koepel voor Mensenrechten, die tachtig burgerorganisaties verenigt.

‘Nu moeten we de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht verdedigen en eisen dat het openbaar ministerie de onderzoeken en processen op een correcte manier voortzet’, zegt María Ysabel Cedano, directeur van de organisatie Demus en bestuurslid van de Nationale Koepel voor Mensenrechten.

‘In deze moeilijke tijden eisen we een breed akkoord tussen alle democratische, politieke en sociale krachten om de overgang naar een grondige hervorming en vernieuwing van ons politieke systeem mogelijk te maken en de corruptie op een voorbeeldige manier aan te pakken en te bestraffen.

‘We willen een vernieuwing van de politieke klasse, er moet een einde komen aan die reeks van bestuurders die steeds opnieuw hun bevolking vergeten, ernstige mensenrechtenschendingen zoals de zaak van de gedwongen sterilisaties niet bestraffen, en de staat voor hun eigen belangen gebruiken.’