Herkomst wilde planten in consumentenproduct vaak onduidelijk

De herkomst van planteningrediënten in geneesmiddelen, voedsel, dranken en cosmetica is vaak moeilijk traceerbaar, stelt een onderzoek door Traffic. Daardoor kan niet gecontroleerd worden of wilde planten op duurzame wijze geoogst worden.

Traffic is een organisatie die zich inzet tegen de handel in wilde planten en dieren. Uit de studie Wild at Home: An overview of the harvest and trade in wild plant ingredients, blijkt dat bij consumenten weinig bewustzijn bestaat over het feit dat veel ingrediënten afkomstig zijn van planten die in het wild geoogst worden.

Sheabutter en zoethout

De onderzoekers noemen verschillende planten waar consumenten en bedrijven op moeten letten als ze in producten voorkomen. Het gaat onder meer om zoethout, wierook, arabische gom, jeneverbes, pygëum, goudzegel (golden seal) en sheaboter.  

Van de ongeveer 30.000 planten waarvan medicinaal of aromatisch gebruik gedocumenteerd is, zijn er ongeveer 3.000 terug te vinden in de internationale handel. Naar schatting wordt 60 tot 90 procent daarvan in het wild geoogst.

‘Miljoenen mensen vertrouwen op wilde planten voor zowel hun gezondheid als hun inkomen, van rozenbottelplukkers in Servië tot mensen die baobabvruchten oogsten in Zimbabwe’, zegt Anastasija Timosjina van Traffic. ‘Maar de industrie die wilde planten als ingrediënt gebruikt en de consumenten letten er veel te weinig op dat deze planten duurzaam worden geoogst.’

3 miljard dollar

In 2015 ging in de handel in medicinale planten naar schatting meer dan 3 miljard dollar om, een verdrievoudiging sinds 1999. Dat cijfer is volgens Traffic waarschijnlijk een onderschatting, want niet alle relevante planten zijn daarin betrokken. Topexporteurs zijn China, India, Canada, Duitsland en de Verenigde Staten. De belangrijkste importeurs zijn Hongkong, de Verenigde Staten, Duitsland, Japan en China.

Van slechts 7 procent van de planten waarvan bekend is dat ze medicinale en aromatische eigenschappen hebben, is onderzocht of ze met uitsterven bedreigd worden. Bij een op de vijf was dat het geval, bleek uit een analyse van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) in 2018.

Certificering

Te veel oogsten en wanbeheer zijn de belangrijkste oorzaken van de afname van soorten. Door groeiende en veranderende vraag worden traditionele, duurzame oogstmethoden vervangen door meer intensieve en destructieve alternatieven. ‘Dan gaat het bijvoorbeeld om het gebruik van zware machines bij de oogst van wilde zoethoutwortel of de destructieve oogst van Amerikaanse ginseng’, zeggen de onderzoekers.

‘Het is in ieders belang dat het gebruik van wilde planten op een ecologisch en sociaal verantwoorde manier gebeurt’

Met goed beheer is het volgens Traffic echter mogelijk om op duurzame wijze wilde planten te oogsten en verhandelen. Daarvoor zou meer aandacht moeten komen voor traceerbaarheid, naleving van bestaande wetgeving over bedreigde soorten, het verhogen van de waarde voor producenten en geloofwaardige certificering.

‘Het is in ieders belang dat het gebruik van wilde planten op een ecologisch en sociaal verantwoorde manier gebeurt’, zegt Timosjina. ‘Bedrijven presenteren hun producten vaak als “natuurlijk”, zonder aan te geven wat dat inhoudt. ‘Het is tijd dat consumenten druk gaan uitoefenen en vragen of de ingrediënten daadwerkelijk van duurzame en ethisch verantwoorde herkomst zijn.’