Herzieningen Japanse wetgeving ontstemt China

‘Japan heeft proactief bijgedragen aan internationale vrede. En deze houding zal niet veranderen,’ zei minister van Defensie Itsunori Onodera. Het versoepelen van de wapenexport gebeurt onder het principe van “proactief pacifisme”: Japan wil enkel wapens exporteren wanneer dit bijdraagt tot vrede. Dit past binnen de filosofie van een pacifistische staat zoals beschreven in het VN-Handvest.

Het zou voor Japan mogelijk worden deel te nemen aan de internationale ontwikkeling en productie van defensiemateriaal, zoals het Amerikaanse project met de straaljager F-35. Japan maakt al sinds de jaren ’80 uitzonderingen op de strenge wapenwetgeving. Daarnaast wordt ook ingegrepen wanneer bondgenoten onder vuur liggen, het concept van “collectieve verdediging”.

Volgens de krant The Japan Times geven opiniepeilingen aan dat Japanners onzeker zijn over de wijziging van de richtlijnen uit 1967 en wordt gevreesd voor een gebrek aan duidelijke beperkingen op de uitvoer van wapens. Dat zou hun pacifistische houding ondermijnen.  Duizenden mensen kwamen dan ook in Tokyo op straat om tegen de plannen te protesteren.

Uitzonderingen op de regel

Na de Tweede Wereldoorlog profileerde Japan zich als passieve speler in de regio door het aannemen van een pacifistische grondwet en het invoeren van een strenge wet op wapenuitvoer in 1967.

Deze wet hield een zelfopgelegd drieledig verbod in, dat er vooral vanaf 1976 voor zorgde dat Japan enkel aan bondgenoten en partners kon uitvoeren, op voorwaarde dat zij wapens niet door verkochten aan derden zonder hun toestemming.

Export naar communistische landen, landen gesanctioneerd door de VN en landen verwikkeld in gewapende conflicten werd hierdoor onmogelijk.

Stijgende defensiebudgetten

De versoepeling van het exportregime zorgt ook er ook voor dat de Japanse defensie-industrie zich verder kan ontwikkelen, op een tijdstip waar zowel Japan als zijn grootste sponsor, de Amerikaanse overheid, kampt met begrotingstekorten.

In het verleden werd al duidelijk dat Japan beschikt over een gewilde Kawasaki dieselmotor voor onderzeeërs en over US-2 amfibische vliegtuigen.

Tegelijk wordt het nu wettelijk mogelijk om te onderhandelen met andere grootmachten, zoals Australië en India. In het verleden werd al duidelijk dat Japan beschikt over een gegeerde Kawasaki dieselmotor voor onderzeeërs en over US-2 amfibische vliegtuigen.

Vorig jaar nog verhoogde Abe het defensiebudget tot bijna 43 miljard euro, en besteedt hierdoor wereldwijd het meeste na de Verenigde Staten, China, Rusland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.  

Er zijn ook plannen om de pacifistische grondwet aan te passen, zodat het mogelijk wordt het recht op collectieve zelfverdediging uit te oefenen en om een bondgenoot onder vuur te helpen.

Regionale stabiliteit

Premier Shinzo Abe’s inspanningen zouden volgens analisten vooral dienen om de veiligheid van Japan te garanderen. Zowel China’s militaire expansie als de Noord-Koreaanse nucleaire testen zijn een bedreiging voor de huidige tweede sterkste economische speler in Azië.

Zo kan Indonesië met Japans technologisch hoogstaand verdedigingsmateriaal de belangrijke zeeroutes voor de mineraalarme natie beschermen tegen piraten, en krijgen de Filipijnen nog meer versterking in de territoriale twist met China in de Zuid-Chinese Zee.

Maar, waarschuwde de woordvoerder van de Chinese minister voor Buitenlandse Zaken Hong Lei, ‘de veranderingen in het beleid van Japan op militair gebied en binnen veiligheidsdiensten treffen de strategische stabiliteit  van de hele regio.’

Waar Japan zijn internationale invloed wil vergroten, en de Verenigde Staten voordeel zien in deze indirecte invloed op regionale disputen, is China dus vooral bezorgd over eventuele verdere Japanse militarisering.