Klimaatfinanciering beschermt bossen niet

‘Het is gewoon zoveel makkelijker om geld in windmolenparken te investeren’, zegt Charlotte Streck, directeur van het adviesbedrijf Climate Focus. ‘Je hebt energieprojecten van honderden miljoenen dollars waarin je makkelijk kunt investeren, die makkelijk toegankelijk zijn en waarvan de resultaten meetbaar zijn.’

Grijze financiering

Om de verwaarlozing in de verf te zetten vergeleek het rapport de financiering van bosbescherming met subsidies voor intensieve landbouw en grondontwikkeling.

De 20 miljard dollar die sinds 2010 is geïnvesteerd om de ontbossing te stoppen valt in het niet bij de bijna 780 miljard dollar die in dezelfde periode is gespendeerd in wat de auteurs ‘grijze financiering’ noemen, dit is een financiering die een onduidelijke maar potentieel negatieve impact heeft op bossen.

‘Betere klimaatfinanciering betekent meer strategisch plannen, met een focus op ontbossing en kansen om beschermingsmaatregelen in te voeren.’

Daarin zitten investeringen in belangrijke aanjagers van ontbossing zoals vlees-, hout- en palmolieproductie.

‘We hebben meer en ook betere klimaatfinanciering nodig’, zegt Franziska Haupt, adviseur landgebruik bij Climate Focus.

‘Dit betekent meer strategisch plannen, met een focus op ontbossing en kansen om beschermingsmaatregelen in te voeren.’

Haupt verwijst naar banken als HSBC, die contracten beëindigen met klanten die bepaalde duurzaamheidsnormen niet halen, en de Nederlandse ASN Bank, die investeringen in palmolie-, soja- en vleesbedrijven vermijdt. Het zijn voorbeelden van bedrijven die waarborgen hebben ingevoerd en aan hun klanten eisen stellen om een negatieve impact op bossen te vermijden.

Inheemse rechten

Beschermingsbeleid en groene investeringen zijn wenselijk, zegt Haupt, maar echte verandering hangt af van de mensen die in de bossen wonen en nieuwe maatregelen kunnen helpen implementeren. ‘Je hebt niet alleen geld, maar ook politieke wil en instellingen nodig die lokale gemeenschappen kunnen samenbrengen en hun stem laten horen.’

Milieuactivisten zeggen dat de bescherming van de rechten van inheemse mensen de goedkoopste en meest efficiënte manier is om de bossen gezond te houden. Steeds meer wetenschappelijk bewijs ondersteunt die stelling.

‘De meest effectieve en goedkoopste oplossing voor bosbescherming ligt in de handen van de mensen die in het bos wonen’

Een studie die vorig jaar is gepubliceerd, laat zien hoe het leven en de rechten van inheemse mensen nauw samenhangen met de gezondheid van de grond waarop ze wonen.

Ze laat zien dat inheemse volken meer dan 24 procent beheren van de koolstof die de tropische bossen vasthouden, het equivalent van 250 keer de hoeveelheid CO2 die de luchtvaart wereldwijd produceerde in 2015.

‘Het is zeer belangrijk dat grondbezit en inheemse rechten worden erkend’, zegt Mina Setra, ondersecretaris-generaal van de Inheemse Volksalliantie van de Archipel in Indonesië. ‘Terwijl veel overheden en bedrijven vaak veel geld besteden aan bosbescherming, ligt de meest effectieve en goedkoopste oplossing in de handen van de mensen die in het bos wonen.’

Vraag uit Europa

Als een eerste stap om hun rechten op te eisen brengen de inheemse inwoners van Indonesië nu al enkele tientallen jaren hun grondgebied in kaart. Ze duiden grenzen aan en verzamelen informatie over de levenskwaliteit en de lokale cultuur. Hun doel is aan te tonen dat ze niet zomaar een bepaald gebied innemen maar daar al lang wonen en er een breed scala aan gewoonten en informele instituties is gegroeid.

‘Bosbescherming gaat niet alleen om de bomen, het gaat om een systeem dat momenteel niet werkt.’ Palmolieplantages en mijnbouw bijvoorbeeld zijn al lang een probleem in Indonesië, maar ‘zolang de vraag uit Europa en andere rijke regio’s groot blijft, zal de industrie blijven groeien.’