Klimaatverandering treft wijngebieden hard

Als de wereldwijde temperatuur stijgt met 2 graden Celsius, kan de wereldwijde oppervlakte die geschikt is voor wijnbouw met de helft dalen, blijkt uit onderzoek door de Universiteit van Columbia. Bij een stijging met 4 graden zelfs met 85 procent, tenzij wijnbouwers zich drastisch aanpassen.

Wetenschappers benadrukken al langer dat variatie aan gewassen cruciaal is om de landbouw veerkrachtiger te maken tegen de klimaatverandering, en de wijnbouw biedt daarvoor een perfecte testcase. Er bestaan immers meer dan 1.100 varianten die in de meest diverse omstandigheden verbouwd worden, en de oogstcijfers gaan voor veel regio’s eeuwen terug in de tijd. Wijnranken zijn bovendien bijzonder gevoelig voor veranderingen in temperatuur en klimaat.

Bij een opwarming met 2 graden dreigt het huidige geschikte areaal met 56 procent te krimpen, als er geen aanpassingsstrategie gevolgd wordt.

“Je kunt wijn als de kanarie in de koolmijn zien wat de klimaatimpact op de landbouw betreft, omdat de druiven zo gevoelig zijn”, zegt Benjamin Cook van de Columbia University en het NASA Goddard Institute for Space Studies, een van de auteurs van de studie in Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).

Samen met zijn collega’s onderzocht Cook of die grote rijkdom aan soorten de wijnbouw veerkrachtiger kan maken. Ze onderzochten elf belangrijke druivensoorten zoals de cabernet sauvignon, chardonnay, merlot, pinot noir, riesling, sauvignon blanc en syrah. Voor elk van de soorten brachten ze in kaart onder welke omstandigheden ze knoppen, bloeien en rijpen bij in klimaatscenario’s van 0, 2 en 4 graden Celsius. Op die manier konden ze vaststellen welke varianten levensvatbaar zullen zijn in de toekomst.

Krimpende regio’s

Daaruit blijkt verliezen onvermijdelijk zijn in beide klimaatscenario’s, door de veranderende temperatuur en seizoenen. Maar, stellen de onderzoekers, die verliezen kunnen wel beperkt worden door over te schakelen op de optimale varianten.

Bij een opwarming met 2 graden dreigt het huidige geschikte areaal met 56 procent te krimpen, als er geen aanpassingsstrategie gevolgd wordt. Gebeurt dat wel, dan kan het verlies beperkt worden tot 24 graden. In de Bourgogne in Frankrijk kunnen de huidige varianten als pinot noir bijvoorbeeld vervangen worden door hitteminnende soorten als de mourvedre en grenache. De mourvedre kan in de Bordeaux ook de cabernet sauvignon en merlot vervangen.

Werken met nieuwe variëteiten is vooral veelbelovend onder een 2-gradenscenario. Bij een opwarming met 4 graden kan de aanpak de verliezen beperken van 85 naar 58 procent.

De impact is ook afhankelijk van de regio. Koele wijnbouwgebieden zoals Duitsland en Nieuw-Zeeland komen relatief onbeschadigd uit het 2-gradenscenario. Maar gebieden die nu al heet zijn, zoals Italië, Spanje en Australië kijken aan tegen de grootste verliezen, omdat ze nu al met de hittebestendige varianten werken.

Obstakels

Snel overschakelen op nieuwe varianten lijkt makkelijk, maar het kan met aanzienlijke wettelijke, culturele en financiële uitdagingen gepaard gaan, zegt Elizabeth Wolkovich van de University of British Columbia, die meewerkte aan de studie. “In Europa is het debat al begonnen over nieuwe wetgeving die het voor belangrijke wijnregio’s mogelijk moet maken om met nieuwe varianten te werken”, zegt ze. “Maar de producenten moeten wel leren hoe ze met die gewassen moeten omgaan. Dat is een grote drempel in regio’s die al honderden en honderden jaren met dezelfde soorten werken. Ook de consument moet bereid zijn om de nieuwe druivensoorten te accepteren uit hun favoriete regio.”

De wetenschappers wijzen er op dat ook ingrepen als irrigatie en schaduwdoeken in beperkte mate soelaas kunnen bieden, maar enkel als de klimaatverandering beperkt wordt. Uiteindelijk komt het erop neer dat wijnboeren de mogelijkheid krijgen om zich aan te passen op lokale schaal, terwijl globaal de klimaatverandering zoveel mogelijk beperkt wordt.

“De sleutel is dat er nog altijd mogelijkheden zijn om de wijnbouw aan te passen aan een warmere wereld”, zegt Cook. “Maar daarvoor is het belangrijk dat we het probleem van de klimaatverandering ernstig nemen.”