Misleidende uitspraak Qatar: land claimt “klimaatpionier” te zijn vanwege aardgasexport

De grootste exporteur van aardgas ter wereld, Qatar, is ook recordhouder uitstoot per hoofd van de bevolking. Toch beweert het land een ‘pionier’ te zijn op het gebied van klimaatactie, vanwege het aardgas die het exporteert. Experts noemen die uitspraak nu misleidend.

In het recente klimaatplan dat de regering van Qatar deze week bij de VN indiende, staat het volgende: ‘De afgelopen decennia heeft Qatar een voortrekkersrol gespeeld in de internationale inspanningen om klimaatverandering aan te pakken en duurzame ontwikkeling te bevorderen door de export van aardgas en zijn derivaten op de wereldenergiemarkt.’

‘Schattingen op wereldschaal laten zien dat gas beter is dan steenkool’, zegt Banks. ‘Maar dat is niet echt meer het debat dat we tegenwoordig voeren.’

De verklaring gaat verder: ‘Deze brandstoffen zijn schonere en efficiëntere energiebronnen in vergelijking met conventionele brandstoffen. Ze dragen bij aan zowel de vermindering van CO2-uitstoot als de verbetering van luchtkwaliteit.’

Jonathan Banks is onderzoeker bij de Clean Air Task Force en reageert op de claims: ‘Exporteren van aardgas over de hele wereld maakt je nog geen klimaatleider. Dit is absoluut een misleidende verklaring.’

Bij het verbranden van gas komt minder koolstofdioxide (CO2) vrij dan bij het verbranden van steenkool, maar de uitstoot van het productieproces kan deze voordelen soms tenietdoen. ‘Schattingen op wereldschaal laten zien dat gas beter is dan steenkool’, zegt Banks. ‘Maar dat is niet echt meer het debat dat we tegenwoordig voeren. We proberen nul uitstoot te bereiken en we weten dat gas niet nul is.’

Groeiende gasproductie Qatar

Eerder dit jaar zei het Internationaal Energie Agentschap dat de wereld moet stoppen met investeren in de exploitatie van nieuwe fossiele brandstoffen als het de opwarming van de aarde tegen 2050 wil beperken tot 1,5 graden Celsius.

De gasproductie van Qatar is de afgelopen twintig jaar snel gegroeid. Het land is nu de op vier na grootste producent ter wereld en de grootste leverancier van lng, aardgas dat in vloeistof is omgezet om het gemakkelijker te kunnen transporteren. De belangrijkste klanten bevinden zich in Europa, India, China, Japan en Korea.

Maria Pastukhova, adviseur energiediplomatie bij de Europese denktank over klimaatverandering E3G, zegt dat vloeibaar aardgas uitstoot-intensiever is dan niet-vloeibaar gas. ‘Zonder emissiecertificaten is het nooit duidelijk hoeveel “schoner” aardgas is in vergelijking met steenkool.’

Eerder dit jaar sloot het staatsbedrijf Qatar Petroleum een deal die de nationale productie van vloeibaar aardgas (lng) tegen 2026 met 40 procent per jaar zou verhogen. Ondertussen wordt verwacht dat gas in 2021 verantwoordelijk zal zijn voor 22 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot.

Transitiebrandstof

‘De regering heeft besloten de uitbreiding van de aardgasindustrie te verdubbelen en beweert dat gas een overgangsbrandstof is’, zegt Moiz Bohra. Hij is onderzoeker aan de Universiteit van Genève en bestudeert de energietransitie van Qatar.

Bohra vervolgt: ‘Vooruitgang in hernieuwbare energiebronnen, energieopslag en in toenemende mate groene waterstof, dagen dit verhaal sterk uit. Over de hele wereld vinden landen het goedkoper om direct over te schakelen van steenkool naar hernieuwbare energiebronnen (kijk bijvoorbeeld naar de groei van hernieuwbare energie in India). Dus gas is misschien helemaal niet nodig als transitiebrandstof.’

Qatar is, per hoofd van de bevolking, het land met de hoogste CO2-uitstoot ter wereld.

In het vorige klimaatplan, van 2015, weigerde Qatar überhaupt een emissiereductiedoelstelling vast te leggen, omdat dit de economie zou schaden. De recente versie stelt dat Qatar de uitstoot in 2030 met 25 procent onder de ‘business as usual’-uitstoot zal verminderen, maar maakt niet expliciet waarop die uitstoot dan geschat wordt.

In het recent ingezonden klimaatplan beweert Qatar een ‘land met een lage [broeikasgas]uitstoot’ te zijn. Per hoofd van de bevolking is het echter het land met de hoogste uitstoot ter wereld.

Pastukhova van E3G: ‘De manier waarop Qatar zichzelf presenteert in de nationaal vastgestelde doelstellingen (ofwel NDC’s) – als een ontwikkelingsland met een kleine uitstoot – is misleidend en gevaarlijk. Het is een land met hoge inkomens, het bbp per hoofd van de bevolking is hoger dan dat van Duitsland, Canada en vele andere landen. Het heeft de middelen om snel actie te ondernemen om de eigen economie koolstofarm te maken.’

Verbranden van gas

De olie- en gassector is verantwoordelijk voor het grootste deel van de uitstoot van het land. De regering zegt dat Qatar Petroleum heeft toegezegd om tegen 2030 het ‘routinematige affakkelen’ uit te bannen. Daarbij worden gassen die als afvalproduct vrijkomen verbrand. Volgens Banks is met deze ambitie niets mis, maar zo zegt hij: ‘2030 is nog ver weg’ en het ‘sleutelwoord hierin is routine’.

Het gas dat qatar affakkelt, zou meer dan 160 miljoen dollar per jaar waard kunnen zijn als het zou worden opgevangen en verkocht.

Hij legt uit dat bedrijven en landen het affakkelen vaak onterecht classificeren als verbranden vanwege ‘nood’ of ‘veiligheid’, en dus niet als routinematig affakkelen registreren. Op die manier kunnen ze het gas blijven verbranden.

Mark Davis, ceo van Capterio, een bedrijf dat affakkeling volgt en monitort, zegt: ‘Het affakkelen [in Qatar] is de afgelopen tien jaar wat afgenomen, en sinds het begin van de jaren 2000 aanzienlijk… Dat gezegd hebbende, er zijn nog altijd een paar belangrijke bronnen van affakkelen. De grootste is het North Dome-veld.’

Davis zegt dat de intensiteit van het affakkelen van Qatar, in verhouding tot de productie van aardgas, 65 procent lager ligt dan het wereldwijde gemiddelde. Maar het gas dat het land affakkelt, zou meer dan 160 miljoen dollar per jaar waard kunnen zijn als het zou worden opgevangen en verkocht.

Kwetsbaar voor klimaatverandering

Net als de VS, Canada, Saoedi-Arabië en Noorwegen heeft Qatar zich aangesloten bij het Net Zero Producers Forum. Deze groep producenten van fossiele brandstoffen wil manieren bespreken om de emissies te verminderen die vrijkomen in de atmosfeer tijdens de productie van fossiele brandstoffen (niet tijdens het verbruik).

Zoals het klimaatplan ook benadrukt, is Qatar kwetsbaar voor klimaatverandering. Stijgende zeespiegels veroorzaken overstromingen en hogere temperaturen leiden tot hittestress.

Heter weer en steeds frequentere zandstormen bedreigen bovendien de toeristenindustrie van het land, aldus het klimaatplan. Omdat Qatar sterk afhankelijk is van import, bedreigt droogte in andere landen bovendien de voedselzekerheid.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Climate Home News.