Brazilië: Na fatale dambreuk bespaart mijnbouwbedrijf op... dammen

Nauwelijks een jaar na de dambreuk waarbij 19 mensen het leven lieten besluit het Braziliaanse mijnbouwbedrijf Vale drastisch te besparen op het onderhoud van dammen. Het concern is zelf nochtans verantwoordelijk gesteld voor de dambreuk en grootste milieuramp ooit in Brazilië.

  • CC Ibama BY 2.0 CC Ibama BY 2.0
  • CC Ibama BY 2.0 CC Ibama BY 2.0
  • CC HVL BY 3.0 CC HVL BY 3.0

Mariana, Brazilië, 5 november 2015, vroeg in de namiddag. Aan de Germano-mijn begeeft een dijk van een afvalbassin onder de druk van het slib dat hij vasthoudt.

Een immense modderstroom overspoelt twee kilometer lager in de vallei het dorp Bento Rodriguez.

De bruine vloed stort zich in de bijrivieren van de Rio Doce en stroomt zo naar de oceaan. Op de dambreuk volgt de grootste milieuramp uit Brazilië’s geschiedenis. Negentien mensen laten het leven.

Nalatigheid of natuurramp?

De firma Samarco beheert Germano-mijn, eigendom van twee van de grootste mijnbouwbedrijven ter wereld, Vale (Brazilië) en BHP Billiton (Brits-Australisch).

Aanvankelijk hopen Vale en BHP Billiton hun verantwoordelijkheid te ontlopen.

Ze insinueren dat de dam het begaf na drie aardschokken in de streek. Niemand die dat ernstig neemt. Meteen na de ramp regent het protesten. Vooral de eigen Braziliaanse mijnbouwreus Vale moet het ontgelden.

Dit is geen natuurramp, dit is flagrante nalatigheid: de Fundão-dam die vorig jaar doorbrak, is op onstabiel mijnafval gebouwd.

Dit is geen natuurramp, zo luidt de diagnose van het Braziliaanse volk, dit is flagrante nalatigheid.

Die eerste analyse blijkt juist. Vale en BHP hebben namelijk een technisch onderzoek besteld. Het is klaar in augustus 2016.

De slotsom: de Fundão-dam die vorig jaar doorbrak, is op onstabiel mijnafval gebouwd.

Uit het officiële onderzoek blijkt dat er sinds 2009 zijn jaar na jaar mankementen vastgesteld die nooit struktureel verholpen zijn. De conclusie -al staat die er niet zo expliciet in het officiële rapport- is dat er vroeg of laat wel een ramp moest gebeuren.

Vale en BHP Billiton hebben in maart 2016 met de Braziliaanse overheid afgesproken dat ze gedurende vijftien jaar voor zo’n 2,6 miljard dollar -een derde van wat de openbare aanklager had geëist- herstelkosten zouden betalen.

Werkelijke milieukost

Deze onderhandse regeling werd door een rechtbank bekrachtigd. Maar Brazilië’s openbare aanklager ging in beroep en legde de oorspronkelijke schadeclaim van 6,23 miljard dollar opnieuw op tafel.

Nu vaststaat dat Vale en BHP in Germano nalatig zijn geweest, zouden andere schadeclaims kunnen volgen. Dan nog bedraagt de werkelijke milieukost van de katastrofe mogelijk zes keer de som die door de aanklager is geëist.

Vale trekt averechtse besluiten uit de Germano-ramp. De groep -een gemengde onderneming met onder de aandeelhouders een meerderheid van privé-investeerders- blijft een louter op winst gerichte politiek volgen.

Het bedrijf wil vooral zijn polepositie onder de ijzerproducentenbehouden. De onderneming produceert immer meer ijzererts van 310,7 miljoen ton in 2013 tot zelfs 346,1 miljoen ton in 2015. Om de capaciteit te verhogen, heeft Vale zich diep in de schulden gestoken.

Eind 2015 bedroeg de schuld 28,8 miljard dollar. Ondanks de verhoogde productie daalt Vale’s omzet van 46,7 miljard dollar in 2013 naar 25,6 miljard dollar in 2015. Dit is onder meer te wijten aan de dalende ijzerprijs.

Minder kosten, meer winst

Vale’s top reageert zoals die van elke ordinaire multinational, om weer winst te maken en de schuld te verminderen, snijdt hij in de kosten.

Sinds 2013 zijn 9000 werknemers ontslagen, er zijn twaalf mega-ertsschepen van de hand gedaan.

Terwijl Vale over 2015 nog ruim 12 miljard dollar verlies boekte, maakte de groep dit jaar drie trimesters na elkaar winst.

Momenteel verkoopt deze de afdeling kunstmest aan een Amerikaanse en een Noorse multinational en zijn ze op zoek naar een koper voor een steenkoolmijn in Australië.

Vale bespaart ook in de post investeringen en onder meer in het onderhoud van de afvalbekkens en dammen.

Tijdens de eerste negen maanden van 2016 heeft Vale aan die post de helft minder besteed dan tijdens dezelfde periode vorig jaar.

Ook in 2014 en 2015 sneed het bedrijf in de uitgaven voor het onderhoud van de dammen.

Terwijl Vale over 2015 nog ruim 12 miljard dollar verlies boekte, maakte de groep dit jaar drie trimesters na elkaar winst. Tegenover de aandeelhouders houdt de patroon zijn woord.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Schrijver, journalist en onderzoeker

    Raf Custers is schrijver, historicus en journalist en publiceerde onder andere Grondstoffenjagers (2013) en De uitverkoop van Zuid-Amerika (2016).

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.