Nooit zaten meer journalisten achter de tralies als nu

Nooit eerder zaten zoveel journalisten in de cel omdat ze hun baan uitoefenden. In haar jaarlijkse verslag telt Reporters Zonder Grenzen 488 journalisten die in de gevangenis zitten, een stijging met 20 procent.

Nog eens 65 reporters worden momenteel gegijzeld, aldus Reporters Zonder Grenzen (RSF). Het aantal journalisten dat wordt vastgehouden in verband met hun werk is nog nooit zo hoog geweest sinds de ngo in 1995 begon met het publiceren van haar jaarlijkse overzicht.

Drie ‘dictatoriale regimes’

De uitzonderlijke stijging is vooral te wijten aan drie ‘dictatoriale regimes’ - in Myanmar, Belarus en China - die het afgelopen jaar bijzonder hard optraden tegen kritische media.

In Belarus zijn momenteel 32 journalisten opgesloten door het regime.

‘In deze drie landen staan de regeringen onverschillig tegenover het verlangen van hun burgers naar democratie’, schrijven de auteurs van het onderzoek.

In Belarus bijvoorbeeld, waar de bevolking massaal op straat kwam nadat president Loekasjenko had vastgehouden aan de macht na een omstreden verkiezingsuitslag, zijn momenteel 32 journalisten opgesloten door het regime. Een jaar geleden waren dat er maar 7. De arrestatie van de kritische dissident Roman Protasevitsj haalde het wereldnieuws toen zijn Ryanair-vlucht van Griekenland naar Litouwen tot een noodlanding gedwongen werd in Belarus, zodat hij kon opgepakt worden.

De militaire junta in Myanmar gooide tientallen kritische stemmen achter de tralies na haar staatsgreep. De generaals eisten de macht op nadat ze de verkiezingen verloren hadden tegen de partij van Nobelprijswinnares Aung San Suu Kyi. Daar zitten momenteel 53 verslaggevers in de cel, tegenover twee vorig jaar.

China is het land waar de meeste journalisten in hechtenis zitten. Daar is ook een stijging te merken, vooral omdat Xi Jinping het afgelopen jaar zijn greep op Hongkong verstevigd heeft. Voordien was de semiautonome regio nochtans een ‘regionaal model van respect voor de persvrijheid’, volgens RSF.

Minder journalisten gedood

Opvallend is wel dat er het afgelopen jaar minder journalisten gedood werden in verband met hun werk: 46 in totaal. Volgens RZG werd 65 procent daarvan opzettelijk geviseerd en vermoord, de anderen kwamen om tijdens het uitoefenen van hun job. Mexico en Afghanistan blijven de gevaarlijkste landen voor reporters. Volgens RSF is de daling van grotendeels te wijten aan een afname van de intensiteit van de conflicten in Syrië, Irak en Jemen.

Mexico en Afghanistan blijven de gevaarlijkste landen voor reporters.

Het is niet toevallig dat twee journalisten - de Filipijnse Maria Ressa en de Russische Dmitri Moeratov - de Nobelprijs voor de Vrede gekregen hebben in een jaar waarin de persvrijheid wereldwijd danig onder druk staat. In hun toespraak benadrukten ze beiden dat onafhankelijke journalistiek cruciaal is om weerwerk te bieden tegen machtsmisbruik van autoritaire regeringen.

Volgens RSF-secretaris-generaal Christophe Deloire is die taak belangrijker dan ooit: “Het extreem hoge aantal journalisten in willekeurige detentie is een weerspiegeling van een versterking van dictatoriale machten wereldwijd, een opeenstapeling van crises en het ontbreken van enige scrupules van deze regimes.” Zelf vermoedt hij dat autoritaire regimes niet voldoende onder druk gezet worden, als gevolg van de nieuwe geopolitieke machtsverhoudingen.