Noordpool wordt testcase voor relatie tussen VS en China

Beide landen hebben om verschillende redenen belangen in het Arctisch gebied. De Verenigde Staten behoren via Alaska tot de vijf kustlanden van de Noordelijke IJszee en spelen een rol als rentmeester in de regio.

China is wereldwijd de grootste producent van op zee gevangen vis en heeft de op twee na grootste vloot schepen, twee grote economische belangen in de regio die rijk is aan natuurlijke hulpbronnen.

China is wereldwijd de grootste producent van op zee gevangen vis en heeft de op twee na grootste vloot schepen, twee grote economische belangen in de regio.

De Arctische Vijf, de VS, Rusland, Canada, Noorwegen en Denemarken via Groenland, beschouwen het bestaand internationale juridische raamwerk voor het Noordpoolgebied als voldoende en zien geen reden om een nieuw wettelijk kader te onderhandelen.

Maar het poolijs smelt in een alarmerend tempo, waardoor gebieden die voorheen met ijs bedekt waren steeds makkelijker toegankelijk worden.

Hiermee groeien ook de mogelijkheden voor de visserij, scheepvaart, toerisme, bioprospectie en mijnbouw. Het is duidelijk dat deze veranderingen aanzienlijke uitdagingen met zich meebrengen voor het beheer van het Noordpoolgebied.

Sluimerende spanning

In de afgelopen jaren heeft het economische succes in China het zelfvertrouwen van Beijing versterkt als het gaat om zijn positie in regionale en wereldwijde kwesties. De Chinese diplomatie is actiever geworden.

Het land timmert bijvoorbeeld aan de Nieuwe Zijderoute (One Belt, One Road), die Azië, Europa en Afrika met elkaar moet verbinden en dat doet het met opvallend succes.

Trumps uitte de beschuldiging tijdens zijn verkiezingscampagne dat ‘China de VS verkracht met zijn oneerlijke handelsbeleid.’

Zo werden in 2016 onder meer de Gwadar Port in Pakistan, beheerd door de China Oversea Port Management Corporation, en een marinebasis in Djibouti geopend, de eerste ondersteunende Chinese marinebasis op buitenlandse bodem.

Onder de regering van president Barack Obama zetten de VS in op het versterken van de Amerikaanse invloed in de Aziatische regio, in reactie op de groeiende Chinese invloed.

De regering van Donald Trump kan een nieuwe uitdaging betekenen voor de Amerikaans-Chinese relaties, niet in het minst als gevolg van Trumps beschuldiging tijdens zijn verkiezingscampagne dat ‘China de VS verkracht met zijn oneerlijke handelsbeleid.’

Tegelijkertijd klaagt China dat de VS de oorzaak zijn van spanningen in de Zuid-Chinese Zee. De geplande stationering van het THAAD-antiraketsysteem in Zuid-Korea heeft tot grote woede geleid in China.

Het is dan ook niet verrassend dat er zorgen bestaan over een verslechterende relatie tussen de twee kernmachten, die onder de regering-Trump mogelijk kan uitlopen op een economische of militaire confrontatie.

Chinese belangen

Aangezien veranderingen in het wereldwijde bestuur een gevolg zijn van onderhandelingen tussen opkomende en zittende machten, kan het Noordpoolgebied een barometer worden voor de betrekkingen tussen VS en China.

Het bestuur van het Arctisch gebied kan een ideale testcase worden voor samenwerking tussen de twee landen.

Het bestuur van het Arctisch gebied kan een ideale testcase worden voor samenwerking tussen de twee landen.

China zal naar verwachting binnenkort zijn eerste officiële Arctische beleid publiceren. Volgens een speech van de vice-minister van Buitenlandse Zaken Zhang Ming uit 2015 beschouwt China zichzelf als ‘Nabije Arctische staat’ en een grote belanghebbende in de regio.

Ming zei dat de Chinese regering gelooft dat het veranderende milieu en de natuurlijke hulpbronnen in het Noordpoolgebied directe gevolgen hebben voor het Chinese klimaat, het milieu, de landbouw, scheepvaart en handel, en ook voor de sociale en economische ontwikkeling.

Tegelijkertijd heeft China de politieke wil om bij te dragen aan het beheer van het Arctische gebied.

Hoewel het land tot nu toe de nadruk legde op een coöperatieve houding, kan het land assertiever worden in reactie op een confrontatie met de VS in andere delen van de wereld. Het zou bijvoorbeeld het Noordpoolgebied kunnen gebruiken als pasmunt voor een compromis rond de Zuid-Chinese Zee.

Amerikaans leiderschap

Voor de Verenigde Staten kan het Noordpoolgebied een lakmoesproef worden voor de kracht van hun leiderschap in wereldwijde zaken. Tot op heden speelden de VS een leidende rol in veel internationale kwesties en het Arctische gebied is daarop geen uitzondering.

China, een belangrijke speler op visserijgebied, daagde het Amerikaanse leiderschap niet uit tijdens de Arctische onderhandelingen.

Zo leidden de VS de onderhandelingen over de regulering van de visserij in de Centraal-Noordelijke IJszee.

Deze onderhandelingen werden in 2007 in gang gezet door een resolutie in de Amerikaanse Senaat, die opriep tot een moratorium op visserij in het Noordpoolgebied totdat een adequaat instrument was aangenomen.

In 2015 namen de Arctische Vijf de Verklaring van Oslo aan, en nodigden China, de Europese Unie, IJsland, Japan en Zuid-Korea uit om samen te werken aan de ontwikkeling van een regionale visserijorganisatie of regeling voor de Centraal-Noordelijke IJszee.

Onder leiding van de VS boekten de zogenoemde Arctische 5+5-onderhandelingen vooruitgang. China, een belangrijke speler op visserijgebied, daagde het Amerikaanse leiderschap niet uit tijdens deze onderhandelingen.

Tijdens de laatste bijeenkomst, eerder deze maand in Reykjavik, publiceerde de groep een verklaring waarin ze benadrukte dat consensus is bereikt over de meeste kwesties en dat de intentie bestaat de onderhandelingen binnenkort af te ronden.

Samenwerkingsmodel

De betrekkingen tussen China en de VS in het Noordpoolgebied geven ook inzicht in de effectiviteit van de Amerikaanse diplomatie in het Trump-tijdperk. De regering-Obama boekte aanzienlijke successen op dat gebied.

De betrekkingen tussen China en de VS in het Noordpoolgebied geven ook inzicht in de effectiviteit van de Amerikaanse diplomatie in het Trump-tijdperk.

Zo werd de Centraal-Arctische visserij bijvoorbeeld besproken op de achtste US-China Strategic and Economic Dialogue Special Joint Conference on Climate Change.

Het Amerikaanse initiatief om de visserij te reguleren in de regio werd opnieuw bekrachtigd tijdens een bilaterale ontmoeting tussen Barack Obama en Xi Jinping tijdens de top van de G20 in Hangzhou in september 2016.

Het succes van de regering-Obama in de Chinees-Amerikaanse diplomatie kan verklaren waarom de Chinese regering de nog steeds lopende 5+5-onderhandelingen steunt. Of de regering-Trump er ook in slaagt op efficiënte wijze de Chinezen te betrekken bij beleidskwesties in het Arctische gebied, moeten nog blijken.

Het toekomstige beleid in het Noordpoolgebied kan niet alleen beïnvloed worden door andere kwesties in de Amerikaans-Chinese betrekkingen, maar ook een model worden voor samenwerking tussen twee wereldmachten.

Bron: The Conversation