Oxfam: Multinationals profiteren van pandemie terwijl armsten de prijs betalen

Ondanks de coronacrisis zullen de grootste multinationals ter wereld hun winsten in 2020 sterk zien stijgen, zegt Oxfam. De organisatie ziet het herstel na de crisis als een kans om de economie eerlijker te maken. 

Eerder luidde Oxfam al de alarmbel over de gevolgen van de pandemie voor de meest kwetsbaren. In het nieuwe rapport Power, Profits and the Pandemic toont de organisatie dat tegelijk de grootste bedrijven ter wereld profiteren van de crisis.

Uit het rapport blijkt dat 32 van de grootste bedrijven ter wereld hun recordwinsten van de voorbije jaren nog verder zien groeien.

Uit het rapport blijkt dat 32 van de grootste bedrijven ter wereld hun recordwinsten van de voorbije jaren nog verder zien groeien. Het gaat onder meer om techreuzen zoals Google, Apple, Facebook, Amazon en Microsoft. Ze zien hun gezamenlijke winsten dit jaar naar verwachting met 46 miljard dollar stijgen.

Farmaceutische firma’s zoals Johnson & Johnson, Roche en Merck, zullen naar verwachting elk minstens 3 miljard dollar meer winst maken. In de lijst staan ook enkele van de grootste supermarktketens en voedings- en drankbedrijven, zoals Walmart en Nestlé.

‘In tegenstelling tot de financiële crisis, die ook de grootste bedrijven trof, lijkt de coronacrisis een zorgwekkende economische trend te versnellen: de concentratie van economische macht in de handen van een paar, steeds groter wordende bedrijven’, zegt Maaike Vanmeerhaeghe van Oxfam. ‘Dat ondermijnt het gelijke speelveld tussen bedrijven onderling en zal de bestaande ongelijkheden nog vergroten.’

Jeff Bezos

De grote winsten van de bedrijven zouden minder problematisch zijn als ze met de rest van de samenleving zouden worden gedeeld, zegt de organisatie, ‘maar in plaats van een eerlijke fiscale bijdrage te betalen of de winst te herverdelen over werknemers, is de winst maar al te vaak voorbehouden voor een kleine elite’. Uit het onderzoek blijkt dat de 32 multinationals naar verwachting 88 procent van hun overwinst zullen uitkeren aan hun aandeelhouders, die zich meestal in de hoogste inkomensgroepen bevinden.

‘Het is dan ook geen verrassing dat de boom in pandemische winsten vooral ten goede komt aan de rijkste mensen ter wereld’, stelt Oxfam. ‘Zo is de rijkdom van de 25 rijkste miljardairs tussen half maart en eind mei met maar liefst 255 miljard dollar toegenomen. Jeff Bezos, CEO van Amazon en de rijkste man ter wereld, zou elk van zijn 876.000 werknemers - waarvan velen laagbetaalde, onzekere en fysiek veeleisende banen hebben - een bonus van 105.000 dollar kunnen uitbetalen in 2020 en nog steeds net zo rijk zijn als bij het uitbreken van de pandemie.’

Aandeelhouders eerst

Vóór de coronacrisis betaalden ‘s werelds grootste bedrijven gemiddeld al 90 procent van hun winst uit aan aandeelhouders, stelt het rapport. Maar ook tijdens de coronacrisis gingen sommige bedrijven erg ver om de uitbetalingen aan aandeelhouders te garanderen. ‘Een voorbeeld hiervan is de olie-industrie: ondanks een nettoverlies van 61 miljard dollar in de eerste helft van 2020 hebben zes van ‘s werelds grootste oliemaatschappijen nog steeds 31 miljard dollar aan aandeelhouders uitbetaald.’

‘Voor veel van ‘s werelds grootste bedrijven betekent de coronacrisis een voortzetting van hun aandeelhouder-eerst-bedrijfsmodel’

Het rapport verwijst naar gevallen waarin multinationals uitbetalingen aan aandeelhouders garanderen, terwijl ze noodsteun kregen van overheden of duizenden werknemers ontsloegen.

‘Voor veel van ‘s werelds grootste bedrijven betekent de coronacrisis een voortzetting van hun aandeelhouder-eerst-bedrijfsmodel’, zegt Vanmeerhaeghe. ‘Dit model betekent dat bedrijven ervoor kiezen hun aandeelhouders in grote mate te belonen, in plaats van hun bedrijf sterk te maken voor onverwachte gebeurtenissen, winst te investeren in fatsoenlijke banen en eerlijke belastingen te betalen. Dit model maakt bedrijven niet weerbaar voor onverwachte crisissen en het berooft regeringen van broodnodige inkomsten om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden.’

Belastingen

Oxfam pleit voor prioritaire steun op korte termijn aan werknemers en kleinere bedrijven. Op langere termijn moet ingegrepen worden om de macht en winsten van bedrijven weer in evenwicht te brengen, zegt de organisatie. In de eerste plaats via een eerlijke belastingbijdrage, maar ook door leefbare lonen, veilige werkplekken en inspraak voor werknemers. 

‘We staan op een cruciaal punt’, zegt Vanmeerhaeghe. ‘We hebben de keuze om terug te keren naar “business as usual” of om van dit moment te leren en een economie te bouwen die eerlijker en duurzamer is. Als we niet van koers veranderen, zal de economische ongelijkheid nog verder toenemen.’