Steden warmen twee keer sneller op: zo kunnen we ze leefbaar houden

Door het hitte-eilandeffect zal de opwarming van de aarde stedelingen harder treffen dan plattelandsbewoners. Innovatieve verkoelingsmethoden zullen daarom onmisbaar zijn in de toekomst. De VN-milieuorganisatie lijst enkele methoden op in een nieuw handboek.

Omdat beton, asfalt en steen hitte absorberen en vasthouden kan het in de stad soms verschillende graden warmer zijn dan in omliggende landelijke gebieden. Men spreekt dan van het stedelijk hitte-eilandeffect.

De voorbije decennia hebben het tekort aan groen in steden, en een grotere restwarmte van menselijke activiteiten, dat effect alleen maar versterkt.

Gevaren van oververhitte steden

Hierdoor, en door de globale trend van verstedelijking, warmen steden gemiddeld twee keer zo snel op als de rest van de wereld. Nu al kan de temperatuur in de stad tot 5 graden verschillen van die in de omliggende gebieden, afhankelijk van de klimaatzone. Dat heeft de VN-milieuorganisatie Unep berekend in een nieuw rapport op basis van een analyse van de 1692 grootste steden ter wereld. Verschillende grote metropolen stevenen af op een opwarming van 4 graden Celsius tegen 2100.

Verschillende grote metropolen stevenen af op een opwarming van 4 graden tegen 2100.

Oververhitte steden vormen een gevaar voor de volksgezondheid. De stedelijke bevolking die wordt blootgesteld aan hitte - met name gemiddelde zomertemperaturen boven de 35 graden - zal naar verwachting met 800 procent toenemen tot 1,6 miljard in 2050. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is het aantal mensen die hittegolven moesten ondergaan tussen 2000 en 2016 al met 125 miljoen gestegen.

Daarnaast geeft de studie ook aan dat de hogere temperaturen leiden tot meer energieverbruik voor koeling. Hete steden kennen bovendien meer luchtvervuiling en een slechtere waterkwaliteit, en hebben minder productieve werknemers.

Handleiding om het hoofd koel te houden

Daarom bevat het Unep-rapport ook een handboek voor lokale overheden om hun steden te verkoelen en leefbaar te houden in een veranderend klimaat. Hieronder geven we een greep uit meer dan tachtig voorbeelden van steden die nu al tonen hoe het moet:

• Verenigde Staten: de verkoeling die bomen bieden in Amerikaanse steden, levert grote economische winsten op en voordelen op vlak van volksgezondheid. De totale jaarlijkse waarde van die voordelen bedraagt naar schatting tussen de 5,3 en 12,1 miljard dollar. Wereldwijd zou een jaarlijkse investering van 100 miljoen dollar in de aanplanting van bomen in steden voor 77 miljoen mensen een verlaging van de maximumtemperatuur met 1 graad Celsius geven op warme dagen.
   

• Lees ook

  

  Verstedelijking, hitte-eilanden en klimaatverandering versterken elkaar in tropische steden
  Seoel, Zuid-Korea: om het verkoelend effect van de Cheonggyecheon-rivier die door de stad loopt te herstellen, werd 5,8 kilometer verhoogde snelweg vervangen. Waar de snelweg de rivier voordien bedekte, is de rivier nu opnieuw volledig open en omgeven door een groene corridor aan het water waar o.a. kan worden gefietst en gewandeld. De waterkantcorridor verlaagde de temperatuur met 3,3 graden tot 5,9 graden vergeleken met een parallelle weg een paar straten verderop.
   
• Medellín, Colombia: hier werden groene corridors gecreëerd om de geografie van de stad van vóór de recente ontwikkelingen te herstellen. Van 2016 tot 2019 creëerde de stad 36 corridors, 18 langs hoofdwegen en 18 langs waterwegen, met een totale oppervlakte van meer dan 36 hectare (360.000 m2). In de buurten met groene corridors werden temperatuurdalingen tot 4 graden waargenomen.
   
• Parijs, Frankrijk: Parijs is de thuisbasis van Climespace, het grootste stedelijk koelsysteem van Europa, gebouwd door de Franse energiereus Engie. Een netwerk van ondergrondse waterleidingen gebruikt water van de Seine om hospitalen, hotels, museums en warenhuizen af te koelen. Ook verschillende kleine bedrijven en woonhuizen kunnen gebruik maken van het 75 kilometer lange netwerk. Zodra het water van de Seine lager is dan 8 graden, wordt het gebruikt voor “vrije koeling”. Het ingenieuze systeem houdt de stad mee koel tijdens de warme zomermaanden.
   
• Toronto, Canada: De gemeentelijke overheid implementeerde het grootste koelsysteem ter wereld dat water gebruikt uit een meer. Enwave’s 264 MW-koelsysteem Deep Lake Water Cooling (DLWC) werd in 2004 in gebruik genomen en gebruikt het koude water van Lake Ontario als hernieuwbare energiebron.
   
• Guangzhou, China: De gemeentelijke overheid heeft geïnvesteerd in gecentraliseerde districtskoeling als onderdeel van een groen en milieuvriendelijk modern stedelijk centrum. Dat betekent dat een meerderheid van de gebouwen en openbare pleinen aangesloten zijn op een gecentraliseerd koelingssysteem, in plaats van dat elk gebouw in de eigen koeling voorziet. Het systeem wordt aangedreven door hernieuwbare energiebronnen. De lokale omgevingstemperatuur in het gerenoveerde stadscentrum werd met 2 tot 3 graden verlaagd in vergelijking met het gebruik van traditionele koelsystemen.

‘Steden lopen voorop in de klimaatcrisis, dus het is van vitaal belang dat lokale overheden dringend duurzame oplossingen voor stedelijke koeling aannemen om hun bevolking te beschermen tegen snel stijgende temperaturen en tegelijkertijd verdere opwarming van de aarde te beperken’, zegt Noah Horowitz, directeur van de Clean Cooling Collaborative, een denktank die meegewerkt heeft aan het rapport.