Stuwdammen doen kans op conflicten toenemen

Uit de analyse door Amerikaanse, Spaanse en Chileense wetenschappers, blijkt dat de risico’s het grootste zijn in het Midden-Oosten, Centraal-Azië, het Gangesbekken en de stroombekkens van de Orange en Limpopo in Zuidelijk Afrika.

Er zijn heel wat regio’s die het nog zonder waterverdrag stellen of het thema zelfs nog niet besproken hebben, zoals het Nijlbekken, grote delen van Zuidelijke Azië en de Balkan en regio’s in Zuid-Amerika waar dammen worden gebouwd terwijl in buurlanden de vraag naar water stijgt.

Verdrag

‘Als twee landen een consensus hebben over de verdeling van water is er meestal geen conflict’, zegt Eric Sproles, hydroloog aan de Oregon State University en een van de auteurs van de studie. ‘Jammer genoeg is dat vaak niet het geval. Dan speelt een waaier van factoren mee, waaronder sterk nationalisme, politieke gemakzucht, droogte en veranderende klimaatcondities.’

Het risico beperkt zich niet tot de menselijke consumptie, zeggen de onderzoekers. Er is een wereldwijde bedreiging voor de biodiversiteit in veel riviersystemen, en de kans op het uitsterven van dier- en plantensoorten is matig tot erg hoog in 70 procent van de grensoverschrijdende riviersystemen.

Politiek gevoelig

Azië heeft met 807 het hoogste aantal dammen dat gepland of in aanbouw is op grensoverschrijdende rivierbekkens, gevolgd door Zuid-Amerika met 354, Europa met 148, Afrika met 99 en Noord-Amerika met 8. Maar dat cijfer zegt niet alles: het risico op spanningen rond dergelijke projecten is veel hoger in Afrika, waar water een gevoelig politiek onderwerp is.

De Nijl is een van die hotspots: Ethiopië bouwt verschillende dammen op zijrivieren van de Nijl, waardoor water afgeleid wordt van stroomafwaarts gelegen landen, waaronder Egypte.

De Nijl is een van die hotspots: Ethiopië bouwt verschillende dammen op zijrivieren van de Nijl, waardoor water afgeleid wordt van stroomafwaarts gelegen landen, waaronder Egypte. Droogte en een groeiende bevolking die afhankelijk is van een mogelijk krimpende watervoorziening, dragen bij aan de spanningen.

‘Als we een regio bekijken, proberen we eerst na te gaan of er een verdrag is, en als dat zo is, of dat verdrag werkt voor alle partijen en flexibel genoeg is om veranderingen te overleven’, zegt Sproles. ‘Het is makkelijk om te plannen als elk jaar hetzelfde is, zelfs als er weinig water is. Maar als de omstandigheden veranderen – en droogte is dan een sleutelfactor – nemen de spanningen snel toe en dreigt er sneller een conflict.’

Andere factoren die bijdragen aan de kans op conflicten zijn politieke en economische instabiliteit en gewapende regionale conflicten.