Nieuw platform “Untold Asian Stories” wil Vlaams-Aziatische gemeenschap zichtbaar maken

“De” Aziatische gemeenschap bestaat niet in Vlaanderen. Dat weten de Vlaams-Chinese Ann en Lotus en Nederlands-Chinese Emily uit eigen ervaring. Om mensen met een Aziatische achtergrond zichtbaarder te maken en met elkaar in verbinding te brengen richtten ze daarom “Untold Asian Stories” op. ‘Ik ken zelf amper vier mensen met een Aziatische achtergrond.’

‘Er wordt steeds gesproken over “de Aziatische gemeenschap in Vlaanderen”, maar vaak heb ik het gevoel dat die niet bestaat. Ik ken zelf amper vier mensen met Aziatische achtergrond’, vertelt Lotus Li.

Ook haar naamgenote Ann Li merkte tijdens haar jeugd hetzelfde op. Opgroeiend in Leuven kende ze nagenoeg geen andere mensen met Aziatische roots. ‘Nochtans zouden er in Leuven volgens demografische cijfers meer dan 1000 Aziaten zijn. Waar zijn die allemaal?’

Om de Vlaams-Aziatische gemeenschap zichtbaarder te maken in de samenleving verzamelden Ann en Lotus daarom levensverhalen van Aziatische Vlamingen. Ze bundelden die in het project Untold Asian Stories, waarvoor ze samenwerkten met de Nederlandse Emily Van Der Veer, die ook een Aziatische achtergrond heeft. Zij maakte eerder de kortfilm Firelily, die geïnspireerd is op het leven van haar moeder.

De beperkte zichtbaarheid van de Vlaams-Aziatische gemeenschap wordt ook weerspiegeld in de media en binnen het academische milieu, stelt professor antropologie Ching Lin Pang. Aziaten worden in het Westen over het algemeen als modelminderheid beschouwd, zegt ze. Dat is een minderheid waarvan de leden een hogere graad van socio-economisch succes behalen dan de gemiddelde bevolking.

‘Daarom werden in het verleden weinig middelen vrijgemaakt voor onderzoek naar de Aziatische gemeenschap in België.’ De oorzaak hiervoor is volgens Pang tweeledig. ‘In de eerste plaats gaat het om een relatief kleine groep in vergelijking met andere minderheden. In de tweede plaats zorgt die succesvolle economische integratie ervoor dat het minder noodzakelijk wordt geacht om er onderzoek naar te doen.’

Gelijkaardige initiatieven

Untold Asian Stories mag dan in Vlaanderen een nieuw initiatief zijn, toch weerklonk de afgelopen jaren een gelijkaardig geluid in Vlaanderen en Nederland. In 2019 publiceerde de Nederlandse auteur en journalist Pete Wu De Bananengeneratie. Daarin schrijft hij over het dubbelleven van Chinese Nederlanders. In 2020 kwam er een vervolg met de drieledige documentairereeks Pete en de Bananen bij de Nederlandse zender VPRO.

In Vlaanderen bundelden illustrator Chrostin en journalist Kevin Lau de krachten. Ze maakten de driedelige podcast BAESIAN, waarin naar eigen zeggen ‘de chronische onder- en misrepresentatie van Aziaten in de Vlaamse Popcultuur wordt aangekaart’.

Net als Untold Asian Stories wil Asian Raisins in Nederland de Aziatische Nederlanders zichtbaarder maken. Het platform werd in 2020 opgericht en voorziet ook een discriminatiemeldpunt. De naam verwijst naar de clichématige uitspraak ‘Asian don’t raisin’, waarmee bedoeld wordt dat de huid van Aziaten minder snel rimpelt dan die van een wit persoon.

Geen toeval

Dat de verschillende initiatieven kort na elkaar tot stand kwamen is niet toevallig. Alle initiatiefnemers merkten sinds de uitbraak van het coronavirus in het Chinese Wuhan een toename van racisme.

‘Corona maakte me plots de schuldige van iets. Ik werd erdoor nageroepen. Het werd een agressievere vorm van racisme.’

‘Normaal beperkt zich dat tot de klassieke stereotypering van Aziaten als onderdanig, of de erotisering van de Aziatische vrouw’, aldus Lotus. ‘Corona maakte me plots de schuldige van iets. Ik werd erdoor nageroepen. Het werd een agressievere vorm van racisme.’

Diezelfde drijfveer door toegenomen discriminatie was er ook voor de podcast BAESIAN, zo is al te horen in de pilootaflevering. Els Keytsman, directeur van gelijkekansencentrum Unia, gaf eerder dit jaar ook aan dat de coronacrisis een impact had op racisme tegenover mensen met Aziatische roots.

Antropologe Pang ziet een globale tendens van toenemende vijandigheid en discriminatie tegenover Aziatische westerlingen. Maar ze wijt dit niet alleen aan het coronavirus. ‘Discriminatie neemt al langer toe. De Olympische Spelen in Beijing in 2008, toen China zich opnieuw presenteerde als grootmacht, kunnen als keerpunt worden beschouwd. Daardoor zien de VS China meer als geopolitieke concurrent, wat gevolgen heeft voor de beeldvorming van Chinezen in het Westen.’

‘Dat wordt vervolgens uitvergroot van Chinezen naar andere Aziatische bevolkingsgroepen’, gaat Pang verder. ‘In het bijzonder Aziaten uit landen die ooit onder invloed van China stonden. De groeiende rivaliteit tussen de VS en China verspreidt zich inmiddels, weliswaar in ongelijke mate, ook naar Europa.’

Volgens Pang leert dit ons vooral dat economische integratie en succes geen recept blijken te zijn voor sociale acceptatie. ‘Het feit dat de tweede en derde generatie Aziatische migranten het goed doen wil niet zeggen dat ze gespaard blijven van racisme.’

Focus op verbinding

Toch willen Ann, Lotus en Emily zich met Untold Asian Stories niet profileren als een organisatie die ten strijde trekt tegen racisme en discriminatie. ‘Tijdens onze eerste vergaderingen beslisten we dat we de focus willen leggen op cultuur, erkenning en representatie. Zo willen we vermijden te worden weggezet als “alweer een groep die racisme aankaart” ’, aldus Lotus.

‘In de eerste plaats is dit project bedoelt als verbinding’, verduidelijkt Lotus verder. ‘We maken ondertussen deel uit van de derde en vierde generatie Aziatische allochtonen. We spreken minder Chinees en onze gebruiken verwesterden inmiddels.’

‘We vallen ergens tussenin en zijn niet volledig Belg. Dat maakt het moeilijk om een echte gemeenschap te vormen.’

Maar ondanks dat blijft er de noodzaak om te verbinden. ‘We vallen ergens tussenin en zijn niet volledig Belg. Dat maakt het moeilijk om een echte gemeenschap te vormen. Daarom willen we ons verbinden met mensen die deze ervaring delen en hen het gevoel geven dat ze ergens bij kunnen horen.’

Ook An, die voor Groen in de Leuvense gemeenteraad zetelt, is het hiermee eens. ‘Toen ik verkozen raakte, merkte ik pas hoeveel dat betekende voor de Chinese gemeenschap. Vlak na mijn verkiezing ontving ik een uitnodiging van de Chinese ambassade in Brussel, zonder ook maar iets verwezenlijkt te hebben op politiek vlak. Het zou fantastisch zijn als meer mensen naar voren kunnen treden en een leidersrol durven opnemen.’