VN vragen Israël om hervorming gerecht te herzien: ‘Ondermijning van de rechtstaat’

De VN-mensenrechtencommissaris Volker Türk dringt er bij Israël op aan om de geplande hervormingen van de rechterlijke macht uit te stellen uit bezorgdheid over mogelijke mensenrechtenschendingen. Ook in het land zelf zorgen de plannen voor grootschalige protesten bij de bevolking.

Begin dit jaar vormde Benjamin Netanyahu de meest extreemrechtse regering in de geschiedenis van Israël. Sindsdien komen bijna wekelijks tienduizenden Israëli’s op straat om te protesteren tegen de geplande hervorming van het gerechtelijk apparaat, dat volgens hen een bedreiging is voor de democratie. 

Kersvers minister van Justitie Yariv Levin wil de regering controle geven over de benoeming van rechters en de Knesset, het Israëlische parlement, de mogelijkheid geven om uitspraken van het Hooggerechtshof naast zich neer te leggen. 

‘Breder debat en reflectie’

Ondanks het protest vond afgelopen maandag in de Knesset de eerste lezing plaats van een wetsvoorstel om de manier waarop rechters worden gekozen te veranderen.

‘Een dergelijke wet zou het vermogen van de rechterlijke macht om individuele rechten te verdedigen en de rechtsstaat te handhaven als controleorgaan van de uitvoerende en wetgevende macht, drastisch ondermijnen’

Volker Türk (VN-mensenrechtencommissaris)

Op dinsdag heeft de mensenrechtenchef van de VN zijn bezorgdheid geuit over de voorgestelde wetswijzigingen en maant hij het Israëlische bestuur aan om de hervormingen te pauzeren. 

‘Gezien de mate van publieke en politieke bezorgdheid roep ik de regering van Israël op de voorgestelde wetswijzigingen op te schorten en ze open te stellen voor een breder debat en reflectie’, aldus Volker Türk, Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN.

Türk vreest dat de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht tegenover de regering en het parlement ingeperkt zal worden door de plannen om de benoeming van rechters te hervormen en de macht van het Hooggerechtshof te beknotten. 

‘Een dergelijke wet zou het vermogen van de rechterlijke macht om individuele rechten te verdedigen en de rechtsstaat te handhaven als controleorgaan van de uitvoerende en wetgevende macht, drastisch ondermijnen’, zei Türk.

Rechterlijk toezicht

Onder de huidige voorstellen zou de regering verregaande controle bemachtigen over de benoeming van rechters. De plannen zouden ook de benoeming van de opperrechter van het Hooggerechtshof verder politiseren. Het zou moeilijker worden voor het Hooggerechtshof om wetsvoorstellen in de Knesset te verwerpen, waardoor het rechterlijk toezicht op de wetgevende macht de facto zou vervallen. 

Ministers zouden zich niet meer moeten houden aan de adviezen van hun juridische adviseurs. Volgens critici zouden deze ingrijpende veranderingen premier Netanyahu in de kaart kunnen spelen in het corruptieproces dat hem al zes jaar achtervolgt. 

Türk uitte zijn bezorgdheid dat de hervormingen de bescherming van de mensenrechten zullen verzwakken. ‘Vooral voor de meest kwetsbare gemeenschappen en groepen die minder goed in staat zijn om hun rechten te verdedigen via vertegenwoordiging in de uitvoerende en wetgevende macht’, vertelde de Hoge Commissaris. Daartoe behoren volgens hem onder meer Arabische Israëli’s, asielzoekers en lgbti+-personen.

Premier Netanyahu reageerde snel op de oproep van de VN-functionaris. Hij noemt de VN-Mensenrechtenraad, die Türk voorzit, ‘een bevooroordeeld en ondoeltreffend orgaan’. Hij wuift de bezorgdheden van de VN weg en stelt dat de geplande hervormingen de ‘Israëlische democratie zullen versterken’.