Internationaal collectief wil opnieuw aandacht voor de rol van vrouwen in hiphop

‘Vrouwen zijn uit de hiphopgeschiedenis gewist’

Van 40 vrouwelijke hiphopartiesten bij de grote raplabels naar 3 in amper twee decennia. Dat is de trieste balans die het nieuwe internationale initiatief theKEEPERS opmaakt over de onderbelichte rol van — vooral gekleurde — vrouwen in de hiphopindustrie. ‘Vooral misogynie en specifieker misogynoir liggen aan de basis.’

Vanaf haar ontstaan is hiphop sterk gevormd geweest door vrouwen. ‘Maar die zijn sindsdien vergeten of gewist uit de hiphopgeschiedenis. Dat heeft vandaag nog steeds een impact’, zegt Malkia Mutiri, een Belgische filmregisseur en fotografe, en lid van het nieuwe internationale collectief theKEEPERS.

TheKEEPERS is een internationaal netwerk van kunstenaars, onderzoekers en activisten dat afgelopen week werd gelanceerd. Het doel is de belangrijke rol van vrouwen in hiphop te documenteren en promoten. Het collectief heeft voornamelijk leden in de VS, maar ze zijn ook aanwezig in Brazilië, Zuid-Afrika, de Benelux en daarbuiten.

Dat de rol van vrouwen wordt onderschat, illustreert het collectief aan de hand van enkele opvallende cijfers. Want hiphop is het meest beluisterde muziekgenre op Spotify, en maakte in 2018 24,7 procent uit van alle muziekconsumptie in de de Verenigde Staten.

Toch is ook dit opmerkelijk: in de late jaren tachtig en vroege jaren negentig waren aan de grote raplabels nog zo’n 40 vrouwen verbonden, in 2010 waren dat er slechts 3, stelt TheKEEPERS via sociale media. ‘Vrouwen stopten nooit met rappen. Wat is er gebeurd?’

Het zijn symptomen van het structurele seksisme dat bestaat in de muziekindustrie en de hiphopwereld, aldus theKEEPERS.

Ook dat Cardi B’s hit Bodak Yellow in 2017 nog maar het tweede nummer van een solo vrouwelijke hiphopartiest was dat het tot de eerste plek van de Billboard Top 100 (de belangrijkste hitlijst in de VS) haalde, vindt het collectief opmerkelijk. Alleen Lauryn Hill’s Doo Wop (That Thing) was in 1998 nummer 1. Het zijn symptomen van het structurele seksisme dat bestaat in de muziekindustrie en de hiphopwereld, aldus theKEEPERS.

‘We willen blootleggen hoe misogynie  en vooral misogynoir (vrouwenhaat en de specifieke vorm van discriminatie tegenover zwarte vrouwen, red.) een impact hebben gehad op onze conceptie van de hiphopgeschiedenis’, verklaart Malkia Mutiri de noodzaak van theKEEPERS.

Het idee voor het initiatief kwam er van rapper en onderzoekster Akua Naru. Aan de universiteit van Harvard deed ze de afgelopen jaren onderzoek naar de onderbelichting van vrouwen binnen de hiphop. Maar met haar conclusies wilde ze meer bereiken dan academisch werk. Daarom besloot ze een internationaal netwerk van kunstenaars, onderzoekers en activisten te verenigen om alle kennis en informatie over de belangrijke rol van vrouwen in de hiphop te documenteren en promoten.

Controle over eigen seksualiteit

Misogynie binnen hiphop blijkt nog een groot wereldwijd probleem. In Nederland doken in juli twee Instagramaccounts op waarop slachtoffers van seksueel misbruik anoniem ervaringen delen. Het merendeel van die verhalen ging over mannen in de Nederlandse hiphopscene die na opnames of concerten gebruik probeerden maken van fans of dansers.

‘Woekerende vrouwenhaat is genormaliseerd, met een agressieve miskenning van de waardigheid van zwarte vrouwelijkheid tot gevolg’, stelt Akua Naru in een persbericht die de lancering van theKEEPERS aankondigt.

Academisch onderzoek uit 2009 naar het woordgebruik in hiphop lijkt dit te bevestigen. Seksuele objectivering van vrouwen, giftige mannelijkheid en denigrerend taalgebruik zijn veelvoorkomend in de grootste hiphop-hits. Maar datzelfde onderzoek benadrukt ook dat hiphop evengoed een bevrijdende en progressieve kracht kan zijn.

De commotie rond de recente hit WAP van Cardi B en Megan Thee Stallion toont dat goed aan. Volgens conservatieve critici belichamen het nummer en de bijbehorende videoclip een compleet overdreven, vulgaire seksualisering van de vrouw. DeAnna Lorraine, een Amerikaanse Republikeinse politica die opkomt tegen Nancy Pelosi, vond dat het nummer ‘het volledige vrouwelijke geslacht 100 jaar terug in de tijd bracht’. Ook zanger Cee Lo Green vond het ‘schaamteloos’.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Maar volgens andere critici nemen Cardi B en Megan Thee Stallion de controle over hun eigen seksualiteit net terug. Zo sprak Lakin Starling in haar recensie voor Pitchfork over hoe de artiestes ‘zich geen zorgen maken over respectabiliteit en slut-shaming, maar die verouderde gewoontes net gebruiken als brandstof.’

Een tweet die daarop viraal ging, wees op de hypocrisie van mannen die geen probleem hebben met hyperseksuele muziek tot vrouwen het zelf maken. Ook theKEEPERS wijst erop dat ‘niet geprobeerd moet worden om de artistieke uitdrukking van zwarte vrouwen te controleren’.

Onzichtbaarheid

De missie van theKEEPERS vertaalt zich bijgevolg tot ‘het versterken van de stem van vooral zwarte vrouwen, het verbreden van het bereik van hun creatieve oeuvre en kritisch onderzoek bevorderen naar hun betekenis in verleden, heden en toekomst’.

De eerste stap is de creatie van een online archief dat de rol van vrouwen in vijf decennia hiphop zal verzamelen, gebaseerd op het onderzoekswerk dat Akua Naru en anderen al hebben gedaan. ‘In de geschreven bronnen of archieven over hiphop zijn vrouwen nauwelijks terug te vinden’, vindt Malkia Mutiri. ‘Het online archief “The Keeper” dient daarom om hen opnieuw zichtbaar te maken voor iedereen.’

Bovendien wil theKEEPERS het archief gratis toegankelijk maken voor iedereen. Om dat mogelijk te maken, lanceerde het initiatief op 19 augustus een wereldwijde inzamelingsactie via Indiegogo, opdat het archief kan worden opgericht en onderhouden.

Daarnaast wil theKEEPERS omkaderende evenementen organiseren en initiatieven ondersteunen. ‘We dromen van debatten, concerten en festivals om de handen in elkaar te slaan en het heft zelf in handen te nemen’, aldus co-organisator Rachida Aziz in het persbericht.

Niet alleen hiphop

Dat dit verder gaat dan alleen hiphop, weet ook Rojin van het Brussels collectief Bledarte. Het werd opgericht door negen kunstenaressen met een migratieachtergrond. Ze kent de frustraties en ambities. ‘We worden op een bewuste manier onzichtbaar gemaakt door bestaande structuren. Op verschillende schaal moet tegelijk iets veranderen. Want in de eerste plaats is er het feit dat we vrouw zijn, maar door onze afkomst ervaren we ook racisme. Als er niet naar ons wordt geluisterd, nemen we zelf het initiatief.’

‘Door alleen mensen met een migratieachtergrond te boeken, maken we hun ervaringen zichtbaarder in de artistieke wereld.’

Bledarte organiseert daarom evenementen die discussies over structureel racisme, seksisme en dekolonisatie combineren met een socio-culturele insteek. ‘Dit project komt uit een diepe behoefte om ons vertegenwoordigd te voelen op verschillende plekken. Op onze evenementen boeken we daarom alleen mensen met een migratieachtergrond, zodat het podium wordt overgelaten aan diegenen die ervaring hebben met deze thema’s. Zo maken we hen zichtbaarder in heel de artistieke wereld. Het zijn veilige ruimtes waarin mensen met een migratieachtergrond gewaardeerd door middel van kunst en cultuur.’

Op een grotere schaal wordt in België ook La Belle Hip Hop georganiseerd. Dat is een 100 procent vrouwelijk hiphopfestival dat bovenop concerten van lokale en internationale artiesten ook debatten, workshops en danswedstrijden op poten zet om vrouwelijke artiesten en denkers in de schijnwerpers te plaatsen. Net voor de eerste Belgische lockdown in maart vond hun vierde editie plaats, die focuste op alle vormen van geweld tegen vrouwen.

Maar Malkia Mutiri wil deze verschillende projecten niet aan elkaar gelijkstellen. ‘Het is niet omdat culturele initiatieven getrokken worden door zwarte en bruine vrouwen dat ze automatisch hetzelfde zijn. Iedereen heeft zijn eigen doel en daardoor een eigen karakter en werking. Het digitaal archief van theKEEPERS is uniek, maar dat neemt niet weg dat ook het werk van andere projecten belangrijk is.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.