Vuilste vliegmaatschappijen in EU kregen voor honderden miljoenen aan uitstootrechten gratis

De tien meest vervuilende luchtvaartmaatschappijen in Europa ontvingen vorig jaar voor 683 miljoen euro aan gratis uitstootrechten. Dat blijkt uit openbaar beschikbare gegevens die de mobiliteitsdenktank Transport & Environment analyseerde.

De Europese emissiehandel (ETS) gaat uit van het principe “de vervuiler betaalt”: vervuilende industrieën moeten betalen voor hun uitstoot, zodat ze aangespoord worden om hun emissies terug te dringen. Bedrijven krijgen jaarlijks een maximale uitstoot opgelegd, die elk jaar wat lager ligt. Ook moeten bedrijven zogeheten emissierechten aankopen, in functie van hun klimaatimpact.

Systeemfouten

Maar er zitten hiaten in het systeem. Om te vermijden dat bedrijven uitwijken naar landen die minder strenge klimaateisen hebben, krijgen veel bedrijven hun emissierechten gratis. Zo valt ook de commerciële luchtvaart onder de ETS-richtlijn, maar de sector profiteert tot 2025 van enorme vrijstellingen. Luchtvaartbedrijven krijgen zo’n 85 procent van die uitstootrechten gratis, slechts 15 procent wordt geveild. Op die manier kregen de tien grootste vervuilers in de Europese luchtvaart vorig jaar gezamenlijk 683 miljoen euro aan gratis emissierechten.

‘De EU heeft te lang het grootste deel van haar luchtvaartemissies onderschat en te veel gesubsidieerd.’

Alle bedrijven die onder de ETS-richtlijn vallen, moeten ook hun emissies van het voorgaande jaar rapporteren. Maar vliegmaatschappijen moeten enkel de uitstoot van vluchten binnen Europa rapporteren. Daardoor worden het gros van hun emissies - meer dan 60% volgens T&E - niet meegerekend in het emissiehandelssysteem.

‘De EU beweert een wereldleider te zijn op het gebied van emissiehandel, maar heeft te lang het grootste deel van haar luchtvaartemissies onderschat en te veel gesubsidieerd’, zegt Andrew Murphy, de luchtvaartexpert van Transport & Environment (T&E). ‘Als gevolg hiervan heeft de luchtvaartindustrie vermeden haar klimaatkosten te betalen. Deze gratis rechten zijn niet meer van deze tijd, gezien de klimaatcrisis waarmee we worden geconfronteerd. De EU moet een einde maken aan de privileges voor de luchtvaart.’

Uitfasering

Onlangs besliste de EU wel om de gratis uitstootrechten jaarlijks af te bouwen, zodat ze tegen 2026 verdwenen zouden zijn. Maar dat is te laat, zegt T&E. Volgens de analyse kregen vier van de tien meest vervuilende bedrijven - Lufthansa, easyJet, Air France en SAS - vorig jaar zelfs meer emissierechten dan ze uitgestoten hebben. Die kunnen ze behouden om in de komende jaren opnieuw meer uit te stoten.

Sommige maatschappijen proberen ook actief het emissiehandelssysteem nog verder uit te hollen volgens de onderzoekers. Zo ijvert Air France, de vierde meest vervuilende carrier en ontvanger van 79 miljoen euro aan gratis uitstootrechten, voor een uitstel van minstens drie jaar voor de geleidelijke afschaffing van gratis emissierechten.

‘De klimaatpakketten van de EU voor de luchtvaart zijn niet streng genoeg’, besluit Murphy. ‘De pandemie bood een unieke kans om de groei van de luchtvaartsector te verminderen en voor een groene heropbouw. Maar dat is allemaal niet gebeurd.’