Corruptie en intimidatie maken onderzoeksjournalistiek vrijwel onmogelijk in Zimbabwe

‘In Zimbabwe is er vrijheid van mening, tot je ze uit’

© Frank Chikowore / CPJ

De Zimbabwaanse journalist Hopewell Chin’ono tijdens een rechtszaak in november.

De Zimbabwaanse onderzoeksjournalist Hopewell Chin’ono werd maar liefst drie keer gearresteerd op zes maanden tijd. Volgens mensenrechtenactivisten toont dit aan hoe kwetsbaar de persvrijheid in Zimbabwe vandaag is.

‘In Zimbabwe heerst de vrijheid van meningsuiting, maar die vrijheid verdwijnt na het uiten van je mening.’ Het is een oude grap in het land. Maar voor journalisten en activisten die vastzitten in vieze en overvolle cellen in Zimbabwe valt er weinig te lachen.

De woordvoerder van de regering, Nick Mangwana, waarschuwde vorig jaar dat ‘niemand boven de wet staat’. Dat bevestigt alleen maar wat velen al lang vreesden: de regerende partij Zanu-PF zal niet aarzelen om de wet naar willekeur toe te passen om critici het zwijgen op te leggen.

Fake news

De opmerking van Mangwana kwam na de arrestaties van onderzoeksjournalist Hopewell Chin’ono, die ervan werd beschuldigd via sociale media te hebben aangezet tot publiek geweld. Chin’ono werd op 8 januari opnieuw achter de tralies gezet, omdat hij “nepnieuws” op Twitter zou hebben gepost.

Onderzoeksjournalisten hebben het het hardst te verduren in Zimbabwe omdat het land hoog scoort op corruptie.

Kort na de arrestatie van Chin’ono werden ook Fadzayi Mahere (woordvoerder van oppositiepartij MDC-A) en Job Sikhala (een parlementslid dat ook vicevoorzitter is van de MDC-A) in de boeien geslagen. Zij hadden namelijk het bericht dat Chin’ono gepost had gedeeld via sociale media.

In het verhaal, dat door nog veel meer mensen op sociale media werd gedeeld, sloeg een politieagent een vrouw die een kind droeg met zijn wapenstok. De agent wou de coronaregels afdwingen. Hij raakte de vrouw zodanig hard dat het kind ter plaatse overleed.

Op de videobeelden huilt de moeder dat de agent haar kind heeft vermoord. De politie doet het verhaal af als nepnieuws.

Gevaarlijk beroep

De arrestaties werden onmiddellijk veroordeeld door mensenrechtenactivisten van Amnesty International, die vrijlating van de gedetineerden eisten. ‘Deze recente arrestaties zijn onderdeel van een groeiende repressie tegen oppositieleiders, mensenrechtenactivisten, journalisten en andere kritische stemmen’, zei Muleya Mwananyanda, plaatsvervangend directeur van Amnesty voor Zuidelijk Afrika, vorige week in een verklaring.

‘De Zimbabwaanse autoriteiten moeten deze mensen onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrijlaten en de kwaadaardige aanklachten laten vallen.’

Het is niet de eerste keer dat Chin’ono gearresteerd werd: het gaat om de derde arrestatie in zes maanden tijd. Dat toont aan hoe kwetsbaar de persvrijheid in Zimbabwe is, stellen critici. Volgens hen is journalistiek al jarenlang een gevaarlijk beroep in een land waar geen oorlog heerst. Onderzoeksjournalisten hebben het het hardst te verduren, omdat Zimbabwe hoog scoort op corruptie.

Vijandige campagne

‘Ik werd vastgezet omdat ik corruptie aan het licht bracht’, schreef Chin’ono vorig jaar na zijn eerste arrestatie. Die vond plaats na kritiek van de autoriteiten op berichten waarin beweerd werd dat familieleden van president Emmerson Mnangagwa betrokken waren bij verdachte aanbestedingsovereenkomsten voor covid-19-materialen. Daarbij zou het land voor miljoenen Amerikaanse dollars bevoordeeld worden.

De onthulling van Chin’ono zou naar verluidt geleid hebben tot het ontslag van de Zimbabwaanse minister van Gezondheid. ‘De aanval op onderzoeksjournalisten is onderdeel van de vijandige campagne van de regering tegen mensenrechtenactivisten’, zegt Tawanda Majoni, onderzoeksjournalist en nationaal coördinator van Information for Development Trust, een plaatselijke ngo. ‘Strijders voor persvrijheid werken hard, maar in een repressief regime kan je slechts beperkte resultaten bereiken.’

Onacceptabel risico

Op de Corruption Perception Index van Transparancy International uit 2019 staat Zimbabwe op de 158e plaats van 180 landen. Daarmee is het een van de meest corrupte landen in de wereld. ‘In Zuidelijk Afrika lopen mensen die corruptie aan de kaak stellen, zoals journalisten, een onacceptabel risico’, stelde Transparancy International destijds in een verklaring.

De internationale persvrijheidswaakhond Reporters Without Borders zette Zimbabwe op de 126e plaats van 180 landen in de World Press Freedom Index van 2020. Daarmee is Zimbabwe een van de slechtste plaatsen voor journalisten om hun werk te doen. Volgens Dewa Mavhinga, directeur Zuidelijk Afrika bij mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW), is de ondermijning van de persvrijheid nog verslechterd aan het begin van dit jaar.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Waard om te sterven?

De politie stelt dat Chin’ono mogelijk twintig jaar cel wacht. Zijn advocaten beweren echter dat de beschuldigingen niet grondwettelijk zijn. Ze wijzen erop dat de journalist niet zal stoppen met zijn berichtgeving in een land waar journalisten volgens media-activisten vaak geen onderzoeksjournalistiek durven te doen uit angst voor arrestatie.

‘De routineuze vervolging van gewone journalisten en onderzoeksjournalisten heeft verschillende negatieve effecten, zoals angst en zelfcensuur’, concludeert onderzoeksjournalist Majoni. Als je een journalist in de rechtbank ziet met enkelboeien omdat hij een tweet heeft gepost, vraag je je uiteraard af of jouw volgende verhaal het waard is om voor te sterven.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.