Vier vragen bij ‘soja in duizend tuinen’

‘Crowdsourcing van de Vlaamse bodembiodiversiteit is een goed idee. Maar met welk doel?’

 (CC BY 2.0)

De sojaplant kan stikstof opnemen en heeft weinig mest nodig. Een win-win in Vlaanderen?

Soja telen in eigen land, met als bedoeling om onze import van 800.000 ton te verlagen. Het is een experiment van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie samen met de KU Leuven en de UGent. Agro-ecoloog Jeroen Watté juicht deze vorm van bewustmaking toe, maar heeft ook vragen. ‘Dit is een kans om met bioboeren samen te werken en het bodemleven beter te begrijpen.’

Het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) wil met ‘Soja in 1000 tuinen’ burgers betrekken bij sojateelt in eigen land. Daarom zoekt het instituut 1000 tuinen waar soja kan worden geteeld, en nagegaan op wat voor bodem de plant het best gedijt.

Enkele kritische vragen dringen zich op bij dit op het eerste zicht positieve initiatief.

Minister van Landbouw Hilde Crevits zette die zoektocht kracht bij voor de camera’s van de VRT. Soja telen in eigen land moet een deel van de oplossing zijn voor de 800.000 ton die ons land jaarlijks invoert. Een deel daarvan komt uit Latijns-Amerika, waar de soja-expansie tropische ontbossing veroorzaakt. Enkele kritische vragen dringen zich op bij dit op het eerste zicht positieve initiatief.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Burger-soja voor een sojaburger™?

Bijna tien jaar geleden wilde het VIB — met enige zin voor hoogmoed in de communicatie — de genetisch gewijzigde ‘aardappel van de toekomst’ op ons bord brengen. Toen klaagden activisten van het Field Liberation Movement het gebrek aan maatschappelijk debat aan met actie op het proefveld.

Dat het VIB vandaag de hand reikt aan de geëngageerde burger is een aangename verrassing. De onderzoekers zoeken bodembacteriën die de sojaplant helpen om stikstof uit de lucht te halen. En soja, een vlinderbloemige plant, kan zichzelf bemesten. In de biolandbouw, waar zonder kunstmest wordt gewerkt, is dat principe goed gekend en spelen vlinderbloemigen een grotere rol.

Het gaat dus om een soort van crowdsourcing van bodembiodiversiteit, op zich een verstandig idee. Maar met welk doel?

Zal dit leiden tot een gepatenteerd zaad zoals de Roundup Ready Soy? Dat is genetisch gewijzigd om resistent te zijn tegen de onkruidverdelger glyfosaat. Op die manier kunnen zaad en landbouwgif in een gekoppeld technopakket verkocht worden waarbij bedrijven twee keer langs de kassa passeren. Aan wie horen de onderzoeksresultaten toe? Daarover verschaft VIB geen duidelijkheid.

Gaat het om soja voor mens of dier?

Het VIB en minister Crevits geven aan dat ze op zoek gaan naar meer plantaardige eiwitten voor directe menselijke consumptie. En dat soja nu vaak uit gebieden komt waar het op weinig milieuvriendelijk wijze wordt geteeld.

Maar in feite is er geen verband tussen soja voor directe menselijke consumptie en de ontbossing die gepaard gaat met het telen van die genetisch gemanipuleerde (ggo) soja in monoculturen. Ggo’s zijn binnen de Europese Unie trouwens niet toegelaten in menselijke voeding.

Sinds 1996 is dat wel het geval voor soja bedoeld voor veevoer. Dat is iets wat veel Europeanen bovendien niet weten, omdat een etiket van een doorsnee kotelet dat niet vermeldt. Evenmin vermeldt etiket niet dat ggo-soja meer residu bevat van de omstreden onkruidverdelger glyfosaat. Goedkope varkens of kippen eten het leeuwendeel van die geïmporteerde ggo-soja op. Dat is de voornaamste reden dat de opgehokte intensieve veeteelt zich in de hele Europese Unie concentreert rond grote zeehavens.

Dweilen of eerst de kraan sluiten?

Gewassen zoals soja, lupine, favabonen en erwten zijn interessant omdat ze stikstof kunnen vastleggen en weinig mest nodig hebben. Ze horen dus, meer dan nu het geval is, in de landbouw thuis.

Maar ons land kampt met een mestoverschot omdat het aantal dieren niet is afgestemd op de draagkracht van het land. Bovendien heeft de huidige Vlaamse veestapel een groter landbouwareaal aan soja nodig dan dat we zelf landbouwareaal hebben.

Welk probleem wil men met het telen van soja dus oplossen? In Vlaanderen is er geen tekort aan mest, dus dat is geen argument om de soja te gaan telen. Bovendien wordt de indruk gewekt dat de soja de problematische import van soja gelinkt aan ontbossing moet oplossen, terwijl het gaat om soja voor directe menselijke consumptie.

Zonder inkrimping van onze veestapel, houdt het argument van het VIB en minister Crevits weinig steek. Stikstof valt hier gewoon uit de lucht, met alle gevolgen van dien voor mens en natuur. Grondgebonden landbouw met evenwicht tussen dierlijke en plantaardige productie veroorzaakt geen mestoverschot.

Wat doet het VIB voor bioboeren?

Het is een goed idee om meer in te zetten op het bodemleven. In het domein van de bodembiologie is sinds WOII enorm veel kennis verloren gegaan. Sinds in de jaren ‘90 de consensus groeide dat industriële landbouw grote problemen veroorzaakt, kent het opnieuw een sterke groei.

Maar sommige boeren wachtten niet op de wetenschap. Zij verloren nooit het geloof in de kracht van het bodemleven. Het zijn boeren die boerenverstand aanwenden om hun bodems in staat te stellen water op te slaan voor tijden van droogte, koolstof vast te leggen in extra humus en voedingsstoffen ter beschikking te stellen zonder afhankelijkheid van vervuilende kunstmest.

Deze boeren staan voorop om de landbouwuitdagingen aan te pakken. Het VIB zou hen kunnen bijstaan en met hen samenwerken om doorbraken voor de landbouwgewassen mogelijk te maken en het bodemleven, het plantenmicrobioom, beter te leren begrijpen. Als het VIB geëngageerde burgers wil betrekken, waarom kan het zijn gigantische diagnostische toolkit niet inschakelen om de veerkracht van bodems en de autonomie van boeren tegelijk op te krikken in overleg met hen?

Jeroen Watté is expert in de agro-ecologische landbouw bij Wervel vzw, een beweging voor gezonde landbouw.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.