Een gevulde schoen voor elk kind?

Sinterklaas komt, en veel kinderen en jongeren zetten hun schoen klaar, vol verwachting. Maar met het nieuwe regeerakkoord vrezen we dat heel wat kinderen en jongeren in Vlaanderen met een lege schoen achterblijven. Een ambitieus beleid voor kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare posities blijft uit. Op verschillende beleidsdomeinen gaan ze er zelfs op achteruit.

Kinderarmoede blijft een enorme schandvlek. De kansarmoede-index bij zeer jonge kinderen in Vlaanderen is vorig jaar nog gestegen tot 14,1 procent. Dat blijkt uit de jaarlijkse geboortecijfers van Kind & Gezin. België heeft bovendien een van de hoogste kinderarmoedecijfers van Europa (cijfers Eurostat).

Opgroeien in armoede heeft een enorme impact op de levensomstandigheden. Er zijn thuis weinig middelen voor basisbehoeften zoals gezond eten en kwaliteitsvolle huisvesting, of voor uitstappen met de school. Kinderen en jongeren die in armoede opgroeien, ervaren een grote dagelijkse stress. Omdat ze alles moeten uitrekenen, omdat ze in slechte woonomstandigheden leven, omdat ze een ouder zo moeten zien overleven, omdat ze stress ervaren om uitgesloten te worden.

Hoe langer je opgroeit in armoede, hoe groter het effect op je welbevinden. Kinderen en jongeren worden angstiger en hebben vaak ook fysieke klachten. Ze hebben bovendien het gevoel dat hun leven minder stabiel is en zien minder toekomstperspectief.

Kinderbijslag of groeipakket

Armoede heeft overduidelijk een gigantische impact op kinderen en jongeren. Toch merken we weinig ambitieuze plannen om er iets aan te veranderen. Kinderarmoede wordt amper benoemd in het regeerakkoord, en de nieuwe maatregelingen hebben weinig impact. De armoede-indicatoren worden zo berekend dat de armoedecijfers op papier misschien dalen, maar in de praktijk zal er weinig veranderen.

Zo komen er bijvoorbeeld coaches die gezinnen zullen begeleiden, maar er komen geen concrete maatregelen zoals een verhoging van het inkomen, meer gelijke onderwijskansen of sociale huisvesting. De focus ligt op activering. Maar de grootste groep in de armoedecijfers zijn éénoudergezinnen, waar de combinatie van werk en gezin al niet eenvoudig is.

Het groeipakket (de kinderbijslag) is een goed middel om kinderarmoede structureel aan te pakken. Met een grotere toelage voor gezinnen die het moeilijk hebben, is het de ideale hefboom tegen kinderarmoede.

Maar het effect van het huidige groeipakket van de Vlaamse overheid is, met een daling van ongeveer 1,5 percent in de kinderarmoede, zeer miniem.

Elk kind verdient een dak boven het hoofd

Kinderen in armoede ondervinden vaak een gebrek aan degelijke huisvesting. Ook extra investeren in sociale woningen op maat van kinderen en (alleenstaande) jongeren is daarom enorm nodig.

Het regeerakkoord spreekt over ‘Housing First’ voor volwassen daklozen, maar niet over kinderen en jongeren.

Twee tot drie maanden huurwaarborg betalen is voor veel gezinnen een enorm bedrag. Bovendien moet er dringend werk gemaakt worden van een automatische toekenning van huurpremies.

Kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare posities dreigen ook vaak dakloos te worden. 1 op 3 daklozen is minderjarig. Betonne Jeugd, Jong Gent in Actie en vzw Jong hebben die problematiek al meermaals aangekaart. Toch blijft het regeerakkoord daarover erg vaag en spreekt men over ‘Housing First’ voor volwassen daklozen met een verslaving, maar niet over kinderen en jongeren.

Toegankelijke en bruikbare hulp?

Kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare posities hebben meer nood aan toegankelijke en bruikbare jeugdhulpverlening, op maat van hun noden. Heel wat lokale gemeenten, bijvoorbeeld de Denderstreek, hebben daarover de afgelopen jaren heel wat noodsignalen uitgestuurd.

Als antwoord zien we een besparing op de CAW’s (Centra voor Algemeen Welzijnswerk) van maar liefst vijf miljoen euro. Dat heeft een enorme impact in de praktijk. Daar waar nu al gigantische noden op lokaal vlak zijn, zullen maar weinig extra initiatieven komen.

Ook de ellenlange wachtlijsten bij de jeugdhulp krijgen opnieuw weinig extra middelen. Heel wat kinderen en jongeren blijven daardoor in de kou staan. Jeugdwelzijnswerkers krijgen heel wat vragen van kinderen en jongeren. Ze horen vaak schrijnende verhalen over (het gebrek aan) psychische ondersteuning, dakloosheid, misbruik, enz. Naar wie kunnen ze hen nog doorverwijzen?

Pak discriminatie en racisme aan

Kinderen en jongeren voelen dagelijks de stijging van discriminatie en racisme in onze samenleving. Het zorgt voor veel kwetsuren en trauma’s.

De Vlaamse overheid moet voor een meervoudige aanpak gaan en een beleid ontwikkelen waar er aangepaste zorg is voor slachtoffers, maar tegelijkertijd ook een beleid dat discriminatie en racisme opspoort en aanpakt. Een goedwerkend gelijkekansencentrum Unia is daarbij enorm belangrijk. Meldpunten moeten dan ook net versterkt worden en ‘kindproof’ gemaakt worden, zodat ook kinderen er terechtkunnen.

Ook van praktijktesten, in samenwerking met de actiegroep PraktijktestenNu, moet verder werk gemaakt worden.

Voor kinderen en jongeren is het jeugdwelzijnswerk een van de weinige plekken waar ze zichzelf kunnen zijn.

Elk kind en elke jongere moet zich hier thuis kunnen voelen. Daarvoor moet er sterk ingezet worden op een antidiscriminatiebeleid en moet het hoofddoekenverbod geschrapt worden.

Vlaanderen is superdivers. Om die realiteit werkbaar te maken, moet ingezet worden op samenleven. Daarbij zijn het Steunpunt Mens en Samenleving, het Minderhedenforum en de etnisch-culturele federaties cruciale elementen. Daarop besparen heeft dan ook nefaste gevolgen. Het zorgt voor segregatie en maakt een deel van onze sociale cohesie kapot. Er moet in dergelijke instanties net meer geïnvesteerd worden.

Een veilige plek

Voor kinderen en jongeren is het jeugdwelzijnswerk een van de weinige plekken waar ze zichzelf kunnen zijn. Een veilige plek waar ze zich kunnen ontspannen. Vanuit een groepsgericht vrijetijdsaanbod voor kinderen en jongeren wordt er gewerkt aan sterkere kansen om te participeren aan de maatschappij.

Als we voor elk kind en elke jongere die veilige plek willen garanderen, zullen er ook de nodige budgetten tegenover moeten staan.

Van daaruit bouwen jeugdwelzijnswerkers bruggen met andere levensdomeinen. Zo kunnen maatschappelijke instellingen zoals de school, het werkveld en de politie de leefwereld van kinderen en jongeren beter leren kennen en zich eraan aanpassen.

Jeugdwelzijnswerkers zijn dan ook de eerste belangenbehartigers van kinderen en jongeren die onzichtbaar dreigen te worden. Ze zijn bovendien één van de weinige mensen die vanuit een sterke vertrouwensband met hen aan de slag gaat. Die ene persoon, die ene plek is cruciaal.

De armoede is enorm bij onze kinderen en jongeren en is de afgelopen decennia nog meer gestegen. Ook de situatie waarin ze leven is complexer geworden. Toch zijn de middelen waar jeugdwelzijnswerkingen mee aan de slag zijn gegaan, net gedaald.

We vragen aan de Vlaamse overheid om daar net meer in te investeren. Een nieuw decreet legt binnenkort de middelen voor jeugdwelzijnswerkingen vast. Het aantal werkingen dat daarop zal intekenen, is erg gestegen door de uitdagingen op het terrein. Als we voor elk kind en elke jongere die veilige plek willen garanderen, zullen er ook de nodige budgetten tegenover moeten staan.

Onze kinderen en jongeren brengen dagelijks vuurwerk. Zij verdienen de nodige middelen en kansen. Hun schoenen liggen er leeg bij, al zijn ze niet stout geweest. Laten we hun geluk centraal zetten en ook de nodige investeringen daarvoor vrijmaken. Het is hun recht.

Ikrame Kastit is co-coördinator van Uit De Marge vzw.

Organisaties uit het middenveld voeren de hele week actie onder de noemer #VuurWerk, vandaag met een bijzondere focus op onder andere de jeugd.