Voorbij de eenzijdige beeldvorming. Waarom een diverse samenleving nood heeft aan diverse verhalen

In een tijd van polarisatie, is de nood aan positieve verhalen het hoogst

 Matteo Paganelli (CC0)

 

Pas wanneer het ‘fout’ gaat, verkrijgen religie en diversiteit binnen de context van het samenleven werkelijk nieuwswaarde. Positieve en verbindende verhalen krijgen echter best wat vaker de aandacht omdat die mee de voorwaarden vormen onder dewelke positief sociaal contact mogelijk wordt. 

Ik ben proMO*

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

Sociaal contact helpt om angsten, stereotiepen en wantrouwen ten opzichte van anderen te verminderen. Dat was in sociaal-psychologische kringen al in de jaren vijftig bekend. Ook ‘imagined contacts’ kunnen dergelijke angsten en stereotiepen doen verdwijnen. Een belangrijk inzicht dat het belang aantoont van een positief/genuanceerd beeld over religieuze en multiculturele diversiteit.

Media, politici en andere maatschappelijke prominenten hebben een grote verantwoordelijkheid in zoverre zij polariserende gevoelens van angst en ressentiment niet nodeloos dienen aan te wakkeren

Wie steeds te horen, te lezen en te zien krijgt dat religie en diversiteit ‘slecht’ of ‘conflictueus’ zijn, die zal religie en diversiteit van de weeromstuit ook als negatief beschouwen en behandelen. Of nog, wanneer mensen religies als iets kwalijks beschouwen, dan zullen religies ook kwalijke gevolgen hebben.

De media, politici en andere maatschappelijke prominenten hebben wat dat betreft een grote verantwoordelijkheid in zoverre zij de dichotomie en bijhorende polariserende gevoelens van angst en ressentiment niet nodeloos dienen aan te wakkeren. Deze mensen en instanties hebben, vanuit de publieke bevoegdheid, een voorbeeldrol. De manier waarop zij bepaalde zaken framen, bepaalt (of beïnvloedt althans) de manier en de toon waarop ook burgers in het alledaagse leven over religie en diversiteit denken en hoe ze daarmee omgaan. 

Een multiculturele samenleving is fragiel omdat het niet vanzelfsprekend is om er een gevoel van samenhorigheid te ervaren en te ontwikkelen. Mensen willen zich echter graag ‘veilig’ en ‘geborgen’ voelen in hun eigen straat, buurt en land. Wanneer de vraag naar ‘veiligheid’ en ‘geborgenheid’ niet wordt beantwoord door de negatieve beeldvorming, zullen mensen de connectie met de publieke ruimte en politieke sfeer verliezen en zich terugtrekken in steeds kleinere verbanden. De ander is immers verdacht, vreemd en gevaarlijk waardoor de ontmoeting met hem vooral moet worden vermeden. Als die ontmoeting dan toch plaatsvindt, dan begint die onder een ongunstig gesternte. 

De aandacht moet wat vaker gaan naar de microprocessen waar religie en diversiteit eigenlijk geen probleem zijn, maar een gegeven dat er nauwelijks toe doet

Natuurlijk bestaan er veel (sociale) problemen rond religie en diversiteit, maar vaak zijn er ook gewoon geen problemen. De media, politiek en, ik beken, het academisch onderzoek hebben er mede toe geleid dat de zichtbare en becommentarieerde wereld een soort ‘freak show’ is geworden. De aandacht moet daarom niet altijd worden gegeven aan hen die door het conflict geobsedeerd zijn en aan diegenen die het luidst brullen. De aandacht moet wat vaker gaan naar de microprocessen waar religie en diversiteit eigenlijk geen probleem zijn, maar een gegeven dat er nauwelijks toe doet.

Die ‘non events’ krijgen gewoonlijk geen aandacht omdat er zich simpelweg geen probleem stelt en omdat er dan volgens de media, de politiek en menig academicus niets significant is gebeurd. Pas wanneer het ‘fout’ gaat, verkrijgen religie en diversiteit binnen de context van het samenleven werkelijk nieuwswaarde. Het is die permanente focus op conflict, crisis en angst die de positieve narratieven minimaliseert of zelfs volledig excludeert, waardoor het erop lijkt dat mensen inderdaad voortdurend op voet van oorlog met elkaar leven en dat het religieuze/multiculturele verschil daartoe een grote bijdrage levert. 

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Wie op de microprocessen focust en zich vervolmaakt in ‘the art of listening’, die stelt iets anders vast. Religie en diversiteit, zo stelt Lori Beaman bijvoorbeeld, leveren in het alledaagse leven vaak geen problemen op en het (religieuze) getinte verschil is vaak ook iets dat er helemaal niet toe doet (het is een ‘non event’).

Zodra mensen met elkaar praten, verdwijnt het verschil natuurlijk niet, maar het verschuift bijna vanzelf naar de achtergrond, terwijl wat men deelt en wat men met elkaar gelijk heeft al even spontaan op de voorgrond treedt. Mensen met een hoofddoek zijn niet enkel moslima, maar ze willen bijvoorbeeld, net als iedereen, een veilige en gezonde buurt, een goed onderwijssysteem, enzovoort. Wat dat betreft is de huidige multiculturele malaise mede een drama in de perceptie.

Positieve en verbindende verhalen krijgen dus best wat vaker de aandacht omdat die mee de voorwaarden vormen onder dewelke positief sociaal contact kan gedijen. Waarom (ik zeg maar wat) zou het Journaal bijvoorbeeld niet dagelijks kunnen eindigen met een kort fragment over samenleven in en met diversiteit en wat dat dan precies in het hier en nu betekent – soms moeilijk en lastig, maar vaak ook vlot, constructief en empatisch?

Het lijkt me maatschappelijk alvast iets zinvoller dan een bericht over een pasgeboren olifantje of over het optreden van een reeds succesvolle artiest. Het gaat er niet om de werkelijkheid te verbloemen, maar om die niet eenzijdig negatief voor te stellen. Conflicten hebben nieuwswaarde, net zoals ook het uitblijven van conflicten een nieuwswaarde heeft. 

François Levrau, Dr. Sociale Wetenschappen, verbonden aan Centrum Pieter Gillis (UAntwerpen)

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.