Hiv én corona verslaan we alleen met solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid

De wereld kan in haar reactie op COVID-19 veel leren uit de fouten die gemaakt zijn in de strijd tegen hiv, schrijven minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir (sp.a) en Winnie Byanyima, directeur van UNaids, in een opinie op deze Wereldaidsdag. ‘Er kan compromis bestaan tussen mensenrechten en gezondheidszorg.’

Het is de kracht van die gemeenschap die voor een groot deel bijgedragen heeft aan onze overwinning op hiv in de voorbije twintig jaar. De groep mensen die vandaag een levensreddende behandeling krijgt, is nooit zo groot geweest.

Maar ondanks die vooruitgang, moeten we de waarheid onder ogen durven te zien. Op het moment dat een nieuwe pandemie de vooruitgang van onze gezondheid en wereldwijde ontwikkeling bedreigt, houden we Wereldaidsdag.

Het afgelopen jaar heeft de hiv-beweging zich vooral ingezet om het coronavirus terug te dringen en mensen met hiv en andere kwetsbare groepen te beschermen. Activisten en gemeenschappen hebben opnieuw leiderschap en creativiteit getoond, door geneesmiddelen aan huis te bezorgen, een veilige onderdak te bieden voor wie het nodig heeft en door het verstrekken van financiële hulp, voedsel en onderdak aan risicogroepen.

Zelfs voor COVID-19 op het toneel verscheen was deze wereld nog niet half op weg om aids als bedreiging voor de volksgezondheid tegen 2030 uit te roeien. Wereldwijd kenden we vorig jaar nog altijd 690.000 aids-gerelateerde sterfgevallen. 12,6 miljoen van de 38 miljoen mensen met hiv kregen nog altijd geen levensreddende behandeling.

Bovendien loopt de wereld ver achter bij het voorkomen van nieuwe hiv-infecties. In 2019 alleen raakten ongeveer 1,7 miljoen mensen besmet meer dan drie keer de doelstelling voor 2020. Er is dus nog werk aan de winkel.

Leren uit fouten in strijd tegen hiv

Hiv leerde dat het een mythe is om te geloven dat er een compromis kan bestaan tussen mensenrechten en gezondheidszorg.

De wereld kan in haar reactie op COVID-19 veel leren uit de fouten die gemaakt zijn in de strijd tegen hiv. Daarom is UNaids een vooraanstaande pleitbezorger voor een ‘Vaccin-van-het-Volk’. Omdat wereldwijde problemen wereldwijde solidariteit nodig hebben. Op het moment dat veilige vaccins beschikbaar zijn, zullen we geconfronteerd worden met de volgende vragen: voor wie, wanneer en tegen welke prijs?

Daarom moet de internationale gemeenschap doorduwen om vaccins overal gratis en voor iedereen beschikbaar te stellen.

Wereldwijde en regionale samenwerking is nodig om de onderzoeks- en ontwikkelingscapaciteit te stimuleren. We moeten ook de lokale productie versterken om ervoor te zorgen dat er in alle regio’s vaccins worden geproduceerd en dat niemand achterblijft. Gezondheid heeft voorrang op winst.

Een tweede hiv-les is die van ongelijkheid en uitsluiting. We hebben gezien hoe ook COVID-19 vooral de armsten en meest kwetsbaren het hardst treffen. Nu de gezondheid van iedereen weer bovenaan de politieke agenda staat, moeten we het dit keer beter doen. En dat kan, door mensenrechten en de waardigheid van alle mensen centraal stellen in onze gezondheidsinitiatieven.

Hiv leerde dat het een mythe is om te geloven dat er een compromis kan bestaan tussen mensenrechten en gezondheidszorg. Het ene zonder het andere, dat gaat niet. Gezondheidszorg is een mensenrecht. Punt.

Solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid

Een eerlijkere internationale structuur voor schuldfinanciering is dan ook broodnodig, willen we landen de fiscale ruimte geven om te kunnen investeren in vernieuwde gezondheidsvoorzieningen, die toegankelijk zijn voor iedereen.

Het is tijd. Meer dan tijd. Alleen wereldwijde solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid zullen ons in staat stellen om virussen te verslaan en het recht op gezondheid voor iedereen te waarborgen.

Meryame Kitir (sp.a) is federaal minister van Ontwikkelingssamenwerking, Winnie Byanyima is directeur van UNaids